Geçici Hükûmet (Rusya): Revizyonlar arasındaki fark

Rusya Geçici Hükümeti ([[Rusça]]sı: Временное правительство России), Rusya’da [[Şubat Devrimi]]nin ardından Çar [[II. Nikolay]]’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükümet<ref>[http://www.firstworldwar.com/source/firstprovgovt.htm Geçici Hükümetin kuruluş deklarasyonu, 07 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir.]</ref>. Geçici Hükümet, öne çıkan lideri ve başbakan [[Aleksandr Kerenski]]’den dolayı ''Kerenski Hükümeti'' olarak da bilinir. [[Ekim Devrimi]] ile birlikte iktidarı alan [[Bolşevikler]], Geçici Hükümetin yaklaşık sekiz aylık iktidarına son vermiştir.

1917 [[Şubat Devrimi]] ile birlikte Çarlık rejimi yıkılınca birbiriyle rakip iki kurum olan Duma ve [[Petrograd Sovyeti]] iktidar için mücadeleye girişir. Çar [[II. Nikolay]] 2 Mart<ref>Jülyen takvimine göre</ref> günü tahttan feragat ettiğini açıklar ve tahtı kardeşi Büyük Dük [[Mihail Aleksandroviç]]’e bırakır. Çarın kardeşi de tacı reddecektir<ref>M. Lynch, Reaction and Revolution: Russia 1894-1924, Hodder Murray, London 2005, s. 79</ref>. Bu durumda ülkedeki yönetim biçimini belirleyecek olan Kurucu Meclis toplanana dek Geçici Hükümet başa gelecekti. Ancak özellikle işçi ve askerlerin tabanda kurduğu örgütlenme olan Petrograd Sovyeti bu iktidarı tehdit etmekteydi. Geçici Hükümetin kuruluşu 3 Mart günü ilan edilir<ref>[http://www.firstworldwar.com/source/firstprovgovt.htm Geçici Hükümet Deklarasyonu (İngilizce), 08 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir]</ref>. Geçici Hükümetin ilk bileşimi aşağıdaki şekilde olur:

{| class="wikitable" style="text-align: left;"

||Din işleri (Ortodoks Kilisesi)||[[Vladimir Lvov]]||[[İlerici Parti]]

|}

Çarlık rejiminin devrilmesinden sonra Geçici Hükümet aşağıdaki ülkeler tarafından tanınır:

 

18 Nisan (1 Mayıs) günü Dışişleri Bakanı Pavel Milyukov [[İtilaf Devletleri]] hükümetlerine gönderdiği notada Geçici Hükümetin zafere kadar savaşa devam edeceği teminatını verir. Ancak özellikle örgütlü Rus halkındaki savaş karşıtlığı çok güçlüdür. 20 ve 21 Nisan günleri işçiler ve cephedeki askerler Petrograd’da büyük gösteriler yapar ve savaşa devam kararına karşı çıkar. Göstericiler Milyukov’un istifasını talep eder. Petrograd Garnizon komutanı General [[Lavr Kornilov]] gösterileri bastırmak isterse de Lvov buna karşı çıkacaktır.

 

 

Bu dönemde koalisyon olmasına rağmen Geçici Hükümet aynı siyasi hatta devam edecek, buna karşılık Sovyet tabanındaki işçi ve askerler gözünde Menşevik ve SR yönetimi gözden düşecektir. Bununla birlikte sahmeye çıkan Bolşevikler savaş karşıtı söylemleriyle hızla örgütlenmeye başlayacaktır. Geçici Hükümet Petrograd Sovyetindeki Bolşevik karşıtı sağ kanat ile işbirliğine girecektir. Geçici Hükümet parçalı yapısıyla artık karar alamaz hale gelecektir.

{{Ana madde|Temmuz Günleri}}

3-7 Temmuz 1917 günlerinde Petrograd’da düzenlenen gösterilerde askerler ve sanayi işçileri Geçici Hükümeti protesto ederler<ref>Yeni savaş bakanı Kerenski, sürmekte olan [[I. Dünya Savaşı]]nın Doğu Cephesinde başarısız bir saldırıya karar vermiş ve Rus Ordusu büyük kayıplar vermiştir.</ref>. Bolşeviklerin sempatizanları ve Petrograd Sovyetinin tabanını oluşturan kitlelerin herhangi bir şekilde kontrolden çıkmasını engellemek isteyen Bolşevik Parti Merkezi onaylamadığı gösterilere dahil olup kontrol altına almaya çalışır. Kontrolden çıkan kitleler Sovyet yönetimindeki Menşevik ve SR’lardan iktidarı almaları için baskı yaparlar. Aynı zamanda Geçici Hükümet üyesi de olan Menşevikler ve SR’lar iktidarı almayı reddecek ve işçi ayaklanmasına dönüşen gösterilerin bastırılmasını savunacaktır. Gösteriler bastırılacak, Bolşevikler yasadışı ilan edilecek ve yeraltına çekilecektir. Bu olaylar sonrasında Menşevikler büyük destek kaybına uğrayacaktır.

||Din işleri (Ortodoks Kilisesi)||[[Vladimir Lvov]]||[[İlerici Parti]]

|}

{{Ana madde|Kornilov Olayı}}

[[Temmuz Günleri]]nden sonra yasadışı ilan edilen Bolşevikler Ağustos ayıyla beraber özellikle Petrograd Sovyetinin tabanında çoğunluğun desteğine sahip olmaya başlarlar. Durumdan ürken Kerenski, en baştan beri sıkıyönetim ilan edilerek monarşinin geri getirilmesini savunan General [[Lavr Kornilov]] ile birlikte darbe planları yapar. Ancak Kornilov’un kendisini de tasfiye edeceğinden korkarak plandan vazgeçer<ref>Kerenski yıllar sonra yazdığı anılarında Kornilov ile birlikte darbe planı yaptığını reddetmektedir.</ref>. Petrograd Sovyetinden yardım talep eder ve şehirdeki işçileri silahlandırır. Demiryollarındaki Bolşevik işçiler ve Kazaklar arasındaki Bolşevik askerlerin yoğun propagandası sonucunda Kornilov’un ordusu Petrograd’a varmadan dağılır<ref>Kornilov ve kurmay heyetindeki [[Anton Denikin]] hapse atılacak ancak sonra kaçarak [[Rus İç Savaşı]]nda [[Beyaz Ordu]] saflarında savaşacaklardır.</ref>.

Artık iyice gözden düşen Kerenski gerçekte hiçbir kudreti olmayan yeni bir kabine oluşturur. 8 ekim günü kurulan kabine [[Ekim Devrimi]]yle devrilecektir:

 

||Din işleri (Ortodoks Kilisesi)||[[Anton Kartaşev]]||[[Kadetler]]

|}

{{Ana madde|Ekim Devrimi}}

24-25 Ekim akşamı Bolşevikler Geçici Hükümete karşı son saldırıyı başlattı. Hükümet kurumları ele geçirildi ve Kışlık Saraydaki hükümet üyeleri 25 Ekim günü tutuklandı. Kerenski baskından bir ABD makam aracında kaçarak Petrograd’ın hemen dışındaki Pskov’da kendisine bağlı az sayıdaki kuvvetle başkenti yeniden ele geçirmeye çalışsa da yenilecek ve ülke dışına kaçacaktır<ref>Kerenski önce Fransa’ya ardından da ABD’ye geçecektir.</ref>. Bolşevikler iktidarı çoğunluğa sahip oldukları ve toplantı halinde olan 2. Tüm Rusya Sovyetleri Kongresine verecekler, Kongre de ilk devrimci hükümet olan [[Sovnarkom]]’u oluşturacaktır.

 

Tarihçilere göre Ekim Devriminin başarısında Bolşeviklerin başarısının yanı sıra Geçici Hükümetin de başarısızlığının payı bulunmaktadır<ref>Tarihçi Pavel Osinski böyle düşünmektedir.(Russian Revolution Revisited,Amerika Sosyologlar Derneği yıllık toplantısına sunulan konuşmasından, Montreal, Quebec, Kanada Ağustos 2006)</ref>. Bunun yanı sıra Geçici Hükümetin, Kurucu Meclis seçimlerini sürekli erteleyerek büyük bir hata yaptığı da iddia edilir<ref>Riasanovsky, Nicholas (2000). A History of Russia (sixth edition). Oxford University Press. ISBN 0-19-512179-1</ref>.

 

{{kaynakça}}

 

<!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"Cambria Math"; panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4; mso-font-charset:1; mso-generic-font-family:roman; mso-font-format:other; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:0 0 0 0 0 0;}@font-face {font-family:Calibri; panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4; mso-font-charset:162; mso-generic-font-family:swiss; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-1610611985 1073750139 0 0 159 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:10.0pt; margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}.MsoChpDefault {mso-style-type:export-only; mso-default-props:yes; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;}.MsoPapDefault {mso-style-type:export-only; margin-bottom:10.0pt; line-height:115%;}@page Section1 {size:612.0pt 792.0pt; margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;}div.Section1 {page:Section1;}-->

 

{{Rus Devrimi ve İç Savaş Süreci (1917-1922)}}