Frantz Fanon: Revizyonlar arasındaki fark

'''Frantz Fanon''' ([[Fort-de-France]], [[Martinik]], [[20 Temmuz]] [[1925]] – [[Vashington, DC]], [[6 Aralık]] [[1961]]), [[kolonisizleştirme]] ve [[kolonileştirme]]nin [[psikopatoloji]]si konusunda belki de [[20. yüzyıl]]ın en belli başlı düşünürüydü. Yapıtları, kırk yılı aşkın bir süre [[kolonileştirme-karşıtı kurtuluş hareketleri]]ne esin verdi.

 

 

Fanon, o zamanlar bir Fransız kolonisi, şimdiyse bir Fransız bölgesi olan [[Karayip]] Adası [[Martinik]]’te doğdu. Afrika köleleri, [[Tamilce|Tamil]] sözleşmeli hizmetçileri ve bir beyaz adam artyöreli melez bir aileye doğdu. Ailenin durumu, Martinikliler’e göre görece iyiydi ama orta sınıftan uzaktı. Yine de yalnız siyah öğrencileri kabul eden [[Lycée Schoelcher]]’in giderlerini karşılayabildiler.

 

Fanon, [[1945]]’te Martinik’e döndü. Dönüşü kısa sürdü. Orada, yaşamı üstünde en büyük etkiye sahip olacak olan arkadaşı ve akıl hocası [[Aimé Césaire]]’in parlamento kampanyasına katıldı. Fanon kendini hiçbir zaman komünist olarak tanımlamasa da, Césaire, komünist yaftasıyla, 4. Cumhuriyet’in ilk Ulusal Meclisi’ne Martinik’ten parlamento delegesi olarak katıldı. Fanon, bakaloryasını alacak kadar uzun kaldı ve sonra tıp ve psikiyatri çalışacağı Fransa’ya geçti. Yazın, drama ve felsefe çalışacağı, kimi zaman [[Merleau-Ponty]]’nin derslerine katılacağı Lyon’da eğitim gördü. [[1951]]’de [[psikiyatri]]de yeterlilik derecesi aldıktan sonra, [[psikopatoloji]]de kültürün önemli ama çoğun gözardı edilmiş rolüne vurgu yaparak Fanon’un düşüncesini güçlendirecek olan köktenci [[Katalan]] [[François de Tosquelles]] gözetiminde psikiyatri stajı yaptı. [[Staj]]dan sonra, Fanon, Fransa’da, bir yıl daha ve sonra ([[1953]]’ten başlayarak) Cezayir’de psikiyatri uygulamalarını sürdürdü. 1956’da istifa edene dek kaldığı [[Cezayir]]’deki [[Blida-Joinville Psikiyatrik Hastanesi]]’nde başhekimdi.

 

Fanon, Fransa’dayken ilk kitabını yazdı, Black Skin, White Masks (Kara Deri, Beyaz Maskeler), [[koloni]]sel boyun eğdirmenin insan ruhuna olan etkisinin bir çözümleyimi. Bu kitap, Fanon’un siyah bir insan, Fransa’da, Fransızlar’ca, deri rengi nedeniyle geri çevrilen Fransız eğitimli bir aydın olma deneyiminin kişisel bir anlatımıydı.

 

Fanon Fransa’dan ayrılıp, savaş sırasında bir süre askeri görev için bulunduğu [[Cezayir]]’e gitti. [[Blida-Joinville Psikiyatrik Hastanesi]]’nde [[psikiyatristlik]] işi buldu. [[Tedavi]] yöntemlerini köktencileştirmesi oradadır. Özellikle de, hastalarının kültürel artyöresine bağlı toplumsal sağaltıma başladı. [[Hemşire]]ler ve [[stajyer]]ler de yetiştirdi. Kasım [[1954]]’te Cezayir devriminin başlamasıyla, [[Dr. Chaulet]]’yle bağlantılarının bir sonucu olarak, FLN’ye ([[Front de Libération Nationale]], [[Ulusal Kurtuluş Cephesi]]) katıldı.

 

Fanon, Cezayir boyunca, özellikle Kabyle bölgesinde, Cezayirliler’in kültürel/psikolojik yaşamını çalışmak üzere kapsamlı yolculuklar yaptı. Kayıp çalışması, ‘The marabout of Si Slimane’ buna bir örnektir. Bu yolculuklar, aynı zamanda, gizli etkinlikleri, özellikle bir FLN üssünü gizleyen Chrea kayak alanına gitmesi için bir araçtı. 1956 yazında, ünlü ‘Sömürge Bakanı’na İstifa Mektubu’nu kaleme aldı ve Fransız özümsemeci yetiştirme biçimiyle ve eğitimiyle arayı açtı. Ocak [[1957]]’de Cezayir’den kovuldu ve [[Blida Hastanesi]]’ndeki ‘isyan yuvası’ dağıtıldı. Fanon, Fransa’ya gitmek üzere ayrıldı ve sonunda gizlice [[Tunus Kenti]]’ne yolculuk yaptı. Ömrünün sonuna dek yazacağı ‘El Mücahit’in yayın kurulunun bir parçası oldu. Geçici Cezayir Hükümeti’nin [[Gana]] [[Büyükelçi]]si olarak da hizmet gördü ve [[Accra]], [[Conakry]], [[Addis Ababa]], [[Leopoldville]] (bugün [[Kinşasa]]), [[Kahire]] ve [[Trablus]]’ta konferanslara katıldı. Bu dönemdeki kısa yazılarından çoğu, ölümünden sonra, Toward the African Revolution (‘Afrika Devrimi’ne Doğru) kitabında toplandı. Bu kitapta Fanon, savaş stratejisi uzmanı olarak bile belirginleşir; bir bölümde, savaşa güneyden cephe açmayı ve erzak hattının nasıl oluşturulacağını tartışır.

 

Tunus Kenti’ne dönüşünde, üçüncü bir cephe açmak için Sahara’daki yorucu yolculuğundan sonra, Fanon’a, kan kanseri tanısı kondu. Tedavi için [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]]’ne gitti ve bir iyileşme yaşadı. Tunus Kenti’ne dönüşünde, vasiyetini, The Wretched of the Earth (‘Yeryüzünün Lanetlileri’)’ni yazdırdı. Yatağa tutsak olmadığı zamanlarda, Cezayir-Tunus sınırındaki Ghardiamo’da [[ALN]] ([[Armée de Libération Nationale]], [[Ulusal Kurtuluş Ordusu]]) subaylarına dersler verdi. [[Roma]]’da, [[Jean-Paul Sartre|Sartre]]’a son bir konuklukta bulundu ve daha fazla kan kanseri tedavisi için ABD’ye gitti. İronik olarak, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]’ye tedavi için yaptığı yolculukta, [[CİA]] tarafından yardım edildi. [[Washington, D.C.]]’de 6 Aralık [[1961]]’de, ‘İbrahim Fanon’ adıyla öldü. Cenazesi Tunus’ta ziyaretçilere gösterildikten bir süre sonra, Cezayir’de gömüldü. Daha sonra, bedeni, Batı Cezayir’de, Ain Kerma’daki şehitliğe taşındı. Fanon, eşi Josie, oğulları Olivier ve kızları Mireille’de yaşıyor.

 

Fanon, Black Skin, White Masks (‘Kara Deri, Beyaz Maskeler’)’i, hala Fransa’dayken yazmış olsa da, yapıtlarının çoğu, Kuzey Afrika’da yazıldı. En büyük yapıtları, Year 5 of the Algerian Revolution’ı (‘Cezayir Devrimi’nin 5. Yılı’, daha sonra A Dying Colonialism ‘Can Çekişen Kolonicilik’ adıyla yeniden basıldı) ve şimdiye dek kolonisizleştirme üstüne yazılmış en önemli yapıt olan The Wretched of the Earth (‘Yeryüzünün Lanetlileri’)’ni bu dönemde yazdı. ‘Yeryüzünün Lanetlileri’, ilk kez 1961’de, François Maspero’ca yayımlandı ve kitapta, Jean-Paul Sartre’ın önsözü vardır. Kitapta, Fanon, ulusal kurtuluş mücadelesinde sınıfın, ırkın, ulusal kültürün ve şiddetin rolünü çözümler. İki kitap da, Fanon’u, 3. Dünya’nın çoğunun gözünde, 20. yüzyılın başı çeken kolonileştirme-karşıtı düşünürü yaptı.

Fanon’un üç kitabı, Esprit ve ‘El Mücahit’ gibi dergilerde çok sayıda psikiyatri makalesiyle olduğu kadar Fransız koloniciliğinin köktenci eleştirileriyle de desteklendi.

Cezayirli FLN’ye (Front de Libération Nationale, Ulusal Kurtuluş Cephesi) katılımı, 1955’ten başlayarak, izlerkitlesini kolonileştirilmiş Cezayirliler olarak belirledi. Son yapıtı Les damnés de la terre (İngilizce’ye Constance Farrington tarafından The Wretched of the Earth, ‘Yeryüzünün Lanetlileri’ olarak çevrildi) onlara yönelikti. Ezilenlere, kolonisizleştirme kasırgasında ve yeni-kolonici/ küreselleşmiş dünyada karşılaşacakları tehlikelere karşı uyarı niteliği taşır.

 

Fanon’un kolonicilik-karşıtı hareketlere ve özgürlük hareketlerine esin verici bir etkisi olmuştur. Özellikle, Les damnés de la terre, [[İran]]’da [[Ali Şeraiti]], [[Güney Afrika]]’da [[Steve Biko]] ve [[Küba]]’da [[Ernesto Che Guevara]] gibi devrimci önderlerin yapıtlarında başlıca bir etkidir. Bunların içinden yalnızca Guevara, Fanon’un şiddet kuramlarıyla ilgilenmiştir; [[Şeraiti]] ve [[Biko]] için Fanon’a temel ilgi, sırasıyla, ‘yeni insan’ ve ‘siyah bilinci’ dolayısıyladır. Fanon’un etkisi, [[Filistinliler]]’e, [[Tamiller]]’e, [[İrlandalılar]]’a, [[Kara Panterler]]e birçok ulusal harekete kendi kaderini belirleme fikri noktasında etki etmiştir.

 

 

 

 

Boğaziçi Üniversitesi: [http://seyhan.library.boun.edu.tr/search/a?SEARCH=fanon]

"http://en.wikipedia.org/wiki/Frantz_Fanon"

 

{{DEFAULTSORT:Fanon, Frantz}}

[[Kategori:1925 doğumlular]]

[[Kategori:1961 yılında ölenler]]