Din sosyolojisi: Revizyonlar arasındaki fark

Din Sosyolojisi (Sociologie de la Religion) terimi ilk olarak [[Emile Durkheim]] tarafından Annee Sociologique (Sosyoloji Yıllığı) dergisinin 1899'da yayınladığı bir sayısındaki yazısında kullanılmıştır. Bunun dışında Durkheim'ın Dini Hayatın İlkel Şekilleri (Formes Elementaires de la Vie Religieuse) adlı daha sonraki Din Sosyolojisi disiplininde çok önemli yeri olan sosyoloji perspektifinden dini hayatı ele aldığı bir eseri bulunmaktadır. Durkheim bu eserinde dinin toplumsal hayattaki işlevini vurguluyor ve toplumun kollektifliğinin bir yansıması olarak dinin toplumsal unsurları birarada tutan işlevine vurgu yapıyordu. Durkheim'in din anlayışının ateist veya agnostik olduğu belirtilir. Ancak onun için dinin nihai olarak doğru olup olmadığı önemli değildir. İşlevi olan bir kurum canlılığını sürdürür aksi takdirde ya yok olur ya yeni bir biçime bürünür.

 

 

Din sosyolojisinin sistematik bir bilim dalı haline gelmesini sağlayan [[Max Weber]] ise [[Dilthey]] ve [[Rickert]]'den gelen manevi bilimler akımına bağlı anlayıcı sosyoloji geleneği içinden dine bakar. Ona göre din sadece bir sonuç değil aynı zamanda toplumsal olguların belirli bir biçimde düzenlenmesini sağlayan bir zihniyet biçimidir.

 

Türkiye'de din sosyolojisi sosyolojinin girişiyle birlikte olmuştur. Ziya Gökalp Durkheimci bir sosyoloji anlayışını Türkiye'ye taşıdığı gibi din sosyolojisi alanında Türkçe'de ilk metinleri kaleme alan kişi olmuştur. Daha sonra din sosyolojisi alanında Türkçe'deki ilk kitap [[Hilmi Ziya Ülken]] tarafından Dini Sosyoloji adıyla kaleme alınmıştır. Ülkemizde din sosyolojisi alanında Weberyan çizgiyi iktisat bilimci Sabri Ülgener temsil etmiştir.

 

"Din sosyolojisi genç bir bilim dalıdır. Bağımsız bir ilmî disiplin olarak onun varlığının yüzyıldan daha gerilere gitmemesi, bu alandaki sistematik çalışmaların azlığını da beraberinde getirmiştir. Sistematik bir ilmî disiplin olarak bu bilim dalının ülkemiz düşünce tarihi ve bilimsel araştırma geleneği içindeki varlığı ise daha da yenidir. Bu bakımdan ülkemizde din sosyolojisi ile ilgili literatür de çok daha sınırlıdır. Gerçi, bu bilimin özellikle İlâhiyat Fakültelerimizde önce kürsü, sonra bilim dalı ve en son olarak da anabilim dalı şeklinde yer alması, hususiyle İlâhiyat çevrelerinde bu alana duyulan ilgiyi arttırmıştır. Bununla birlikte, literatür noksanlığının, bu ilginin sistematik bir bilimsel düşünce ve araştırma geleneğine dönüşmesinde en büyük dezavantajı oluşturduğu muhakkaktır. Her şeyden önce din sosyolojsinin, modern ve sistematik din bilimleri arasında, din olaylarına, dinamik bir bilimsel perspektiften hareketle deneysel sosyolojik bir yaklaşım zihniyetini içermekte oluşuna karşılık, ülkemizde onun genellikle konunun üstatlarının klâsik eserlerine dayalı nakilci ve spekülâtif bir bilgi yığını şeklinde anlaşılması ve özellikle İlâhiyat bilim geleneğinin teorik temayülü, bu alanın ansiklopedik bir bilgi birikimi şeklinde addedilmesi eğilimini de beraberinde sürüklemiş olmalıdır." (''Din Sosyolojisi'', İnsan Yayınları, İstanbul 2005, s.11)

 

* [[Dini Hayatın İlkel Biçimleri]]

* [[Din Bilimleri]]

* [[Ejder Okumuş]]

 

* [http://www.dinsosyolojisi.org Din Sosyolojisi Koordinasyon Merkezi]

* [http://www.s.soka.ac.jp/~tnakano/english/religion-e.html What is the Sociology of Religion?]

=== Makaleler ===

 

* [http://www.dinbilimleri.com/dergi/cilt4/sayi3/makale/nottingham.pdf Elizabeth K. Nottingham: Din Sosyolojisi Araştırmaları]

* [http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/733/9352.pdf Din Sosyolojisi Araştırmalarında Objektiflik]