Vikipedi

Ohranka: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
SieBot (mesaj | katkılar)
119.313 değişiklik
k Bot değişikliği Ekleniyor: cs:Ochranka
Xqbot (mesaj | katkılar)
195.285 değişiklik
k Bot değişikliği Değiştiriliyor: en:Okhranka; Kozmetik değişiklikler
2. satır:
'''Ohranka''' veya '''Kamu Güvenliğinin ve Düzeninin Korunması Departmanı''' ([[Rusça]]sı: ''Отделение по Охранению Общественной Безопасности и Порядка''), Rusya’da Ohranka denilir, 19. ve 20. Yüzyılda [[Rus Çarlığı]]nda bağlı gizli polis servisidir.
 
== Genel bakış ==
Kurum siyasi terör ve sol devrimci akımlara karşı kurulmuştu.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/426484/Okhranka#275729.hook Ohranka Britannica Online] </ref> Ohranka Rus İmparatorluğunun her yerindeki büroları ve yurtdışındaki temsilcilikleriyle Rus devrimcilerinin faaliyetlerini takip etmekteydi. Yurt dışındaki en önemli merkezi [[Paris]]’de Pyotr Rachkovsky tarafından 1884-1902 arasında yönetilmiştir. Rusya’daki merkezi St.Petersburg Fontanka Caddesi 16 numaradadır. Bu adres Çarlık zamanında kötü bir şöhrete sahip olacaktır.
 
Kurum devrimci faaliyetleri izlemek için her türlü yönteme başvurmaktaydı; gizli baskınlar yapılıyor, örgütlerin içine ajanlar sokuluyor, kişisel mektuplar okunuyordu. Ohranka’nın faaliyetlerine Dışişleri Bakanlığı da kolaylık sağlıyor ve yurtdışı görevlere ajanlar farklı kimliklerle yollanıyordu. Bilinen en başarılı Ohranka ajanları arasında Jacob Zhitomirsky<ref>Önde gelen bir Bolşevik ve [[Lenin]]’in dostluğunu kazanmış ajan</ref>, [[Yevno Azef]]<ref>[[Sosyalist Devrimci Parti]] yönetimine kadar yükselmiş olan ajan</ref>, [[Roman Malinovski]] <ref>Bolşeviklerin Merkez Komitesine kadar yükselen ajan</ref> ve Dmitry Bogrov<ref>Çarlık Başbakanı [[Pyotr Stolipin]]’i 1911 yılında öldüren anarşist, aynı zamanda Ohranka ajanıydı.</ref> sayılabilir.
 
Oldukça güçlü ve geniş bir örgütlenmeye sahip olan Ohranka işçi hareketinin sol ve devrimci akımların eline geçmemesi için devlet yanlısı [[sendika]]lar kuracaktır. Bu sendikalara kurucusundan esinlenerek ''[[Sergei Vasilyevich Zubatov|zubatovshchina]]'' denilmektedir. Bu tür örgütlenmeler işçi sınıfı hareketinin devlet karşıtı bir alana akmasına engel olamayacak, tabandan gelen baskılar sonucu polis ajanları bile işçi sınıfı liderliği yapmak zorunda kalacaktır. <ref>Buna en güzel örnek [[Kanlı Pazar (1905)|Kanlı Pazar]] olayıdır. İşçilerin barışçıl gösterisini örgütleyen polis ajanı [[Papaz Gapon]] bile ellerinde Çarın resimleriyle Kışlık Sarayın önüne getirdiği kalabalığa ateş açılmasını lanetleyecektir. Bu olay [[Rus Devrimi (1905)|1905 DevrimiDevrimine]]ne yol açan önemli dönüm noktalarındandır. </ref>
 
Ohranka tarafından yakalananlar normal Rus adalet sistemine göre yargılanıyor, sonuçta ya idam ediliyor ya da [[Sibirya]]’nın ıssız bölgelerindeki ''katorga'' olarak adlandırılan zorlu şartlardaki çalışma kamplarına gönderiliyorlardı.
 
== Tarihçesi ==
İlk özel güvenlik birliği 1866 yılında Çar [[II. Aleksandr (Rusya) |II. Aleksandr]]’a yapılan başarısız suikast girişiminden sonra kurulur. Birlik 12 kişiden oluşmaktaydı. 6 Ağustos 1880 günü çara karşı yeniden yapılan ve yine başarısız olan suikast teşebbüsünden sonra ise İçişleri Bakanlığına bağlı olarak Devlet Polis Departmanı kurulur.<ref>Alınan bütün önelmlere rağmen II.Aleksandr bir suikast sonucu öldürülecektir.</ref>
Çar [[III. Aleksandr (Rusya)| III. Aleksandr]] zamanında Ohranka’nın temelini oluşturacak yapılanmayı öncelikle Moskova ve Varşova’da kuracaktır. Kuruma polis ve jandarma birliklerinin de yardımcı olması sağlanır.
 
20.yüzyılın başıyla beraber sosyalist hareketin Rusya’da yükselişe geçmesiyle beraber güvenlik kuvvetleri yeni döneme ayak uydurabilmek için güçlerini merkezi olarak birleştirecektir. [[Sosyalist Devrimci Parti]] SR’ların İçişleri Bakanı Dmitry Sipyagin’i 1902’de öldürmesiyle beraber yeni bakan Vyaçeslav von [[Plehve]] gizli servislerin yetkilerini artıracaktır.
19. satır:
[[Dosya:1912 genrich jagoda kartei orchrana.jpg|300px|thumb|right|Ohranka kayıtlarından 1912 yılına ait örnek bir fişleme]]
 
[[Rus Devrimi (1905)|1905 DevrimiDevriminin]]nin patlak vermesi ve Plehve’nin öldürülmesiyle beraber başa gelen [[Pyotr Stolipin]] gizli servisin yetki alanını genişleterek tüm ülke çapında yaygınlaştırır. 1908 yılına gelindiğinde ülke çapında kendine ait 31 ayrı merkeze sahiptir, 1911 yılında bu sayı 60’a çıkar.
 
Ohranka ajanları Yevno Azef ve Dmitri Bogrov’un sırasıyla Plehve ve Stolypin’in suikastlerine doğrudan karışmalarının ortaya çıkmasıyla beraber Ohranka’nın uyguladığı taktikler kamuoyunda tartışılmaya ve eleştirilmeye başlanır. 1913 yılına gelindiğinde [[Moskova]], [[St.Petersburg]] ve [[Varşova]] merkezleri hariç tüm merkezler kapatılmıştır. [[I. Dünya Savaşı]]nın başlamasıyla beraber Ohranka devrimcilere karşı yürüttüğü faaliyetleri düşmanlara karşı istihbarat alanında yürütmeye başlar. Kurum Şubat 1917 Rus Devrimiyle beraber lağvedilecektir.
 
== İşkence kullanımı ==
Bazı tarihçiler 19.yüzyılda Rusya’da yapılan reformlara rağmen işkencenin tamamen kaldırılmadığını ve Ohranka tarafından uygulandığını iddia ederler. <ref>Malcolm D. Evans, Rod Morgan (1999) P''reventing Torture'', Oxford University Press. s. 13 ISBN 01982625740-19-826257-4 </ref> Ohranka’nın gelişi güzel tutuklamalar ve işkencelerle istihbarat topladığı da iddia edilir. Çarlık rejiminin devrilmesinden sonra başa geçen [[Bolşevikler]] Ohranka’nın [[Varşova]], [[Riga]], [[Odessa]] gibi birçok merkezde işkencehaneleri bulunduğunu açıklayacaklardı.<ref>[http://www.marxists.org/archive/serge/1926/repression/ch1b.htm Marxist.org sitesinde Ohranka]</ref>
 
== Kaynakça ==
{{reflist}}
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Yevno Azef]]
* [[Roman Malinovski]]
* [[Sergei Vasilyevich Zubatov]]
 
==Referanslar==▼
*Charles A. Ruud, Sergei A. Stepanov;'' Fontanka 16 — The Tsars' Secret Police''; McGill-Queen's University Press (2002) ISBN 0-7735-2484-3▼
*[https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/okhrana-the-paris-operations-of-the-russian-imperial-police/art1.pdf Paris Ohranka 1885–1905 faaliyetlerine dair belge]▼
 
▲== Referanslar ==
▲* Charles A. Ruud, Sergei A. Stepanov;'' Fontanka 16 — The Tsars' Secret Police''; McGill-Queen's University Press (2002) ISBN 0-7735-2484-3
▲* [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/okhrana-the-paris-operations-of-the-russian-imperial-police/art1.pdf Paris Ohranka 1885–1905 faaliyetlerine dair belge]
 
[[Kategori:Rusya]]
Satır 45 ⟶ 44:
[[de:Ochrana]]
[[el:Οχράνα]]
[[en:OkhranaOkhranka]]
[[es:Ojrana]]
[[eu:Okhrana]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ohranka" sayfasından alınmıştır