Abhazlar: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Sayfa boşaltıldı |
Maderibeyza (mesaj | katkılar) MelancholieBot tarafından yapılan 2009-10-22 02:21:24 tarihli değişiklik geri getirildi. |
||
1. satır:
{{kaynaksız}}
{{etnik grup
|grup=Abhazlar<br>აფხაზები<br>({{unicode|Аҧсуа / Apsua}})
|resim=
|nüfus= 150.000 (tahmin)
|bölge1= {{bayrak|Gürcistan}} [[Gürcistan]]
|nüfus1= 98,000
|ref1=
|bölge2= {{bayrak|Türkiye}} [[Türkiye]]
|nüfus2= 40.000 - 400.000 (2001)
|ref2=<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=abk Ethnologue report for Abkhaz language]; 400.000 [http://www.kafkas.org.tr/ajans/declaration.htm Ajans demeci]</ref>
|bölge3= {{bayrak|Rusya}} [[Rusya]]
|nüfus3= 11.366
|ref3=<ref>[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/TOM_04_01.xls 2002 Census statistics (Rusça)]</ref>
|bölge4= {{bayrak|Ukrayna}} [[Ukrayna]]
|nüfus4= 1.458
|ref4=<ref>[http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?box=5.1W&out_type=&id=&rz=1_1&rz_b=2_1&k_t=00&id=&botton=cens_db Ukrayna nüfus sayımı]</ref>
|diller=[[Abhazca]], [[Gürcüce]], [[Türkçe]], [[Rusça]]
|dinler=[[Ortodoks]], [[Sünni İslam]]
|ilgili gruplar=[[Gürcüler]], [[Abazalar]], diğer [[Kafkas halkları]]
}}
'''Abhazlar''' ([[Abhazca]]: Аҧсуа, ''Apsva'' veya ''Apsua''; [[Gürcüce]]: აფხაზი, ''Aphazi''), çoğunluğu [[Gürcistan]]’da, [[de facto]] cumhuriyet [[de jure]] özerk cumhuriyet olan [[Abhazya]]’da yaşayan Kuzey Kafkas halkı. Abhazya dışında en büyük Abhaz nüfusu [[Türkiye]]’dedir. [[Türkiye]]’deki Abhazların ataları 19. yüzyılda [[Çerkesler]]le birlikte [[Ruslar]] tarafından göç ettirilmiştir. Ayrıca [[Rusya Federasyonu]], [[Kazakistan]] ve [[Ukrayna]]’da da Abhaz nüfusu vardır. Kuzey Kafkasya’da yaşayan [[Abazalar]] ile Abhazların aynı kökenli olduğu kabul edilir.{{fact}}
== Köken ==
Abhazlara veya Apsualara ilişkin ilk yazılı kayıtlar 1. yüzyıla tarihlenir. [[Eski Yunan]] ve [[Roma]] kaynaklarında bölgede değişik kavimlerden söz edilmek tedir.Bu kaynaklarda ''Abasgoi'' olarak geçen kavmin bugünkü Abhazların ataları olduğu bilinmektedir.Bölgede sözü edilen eski kavimlerden biri olan ''Heniohoi''’un da Abasg ve Ubıh unsurlarından oluşan bir kabile birliği olduğu varsayılır.
== Tarih ==
Açba hanedanının 780’lre Abhazya Krallığı'nı kurması ve bölgenin [[Bizans]] egemenliğinden çıkmasından sonra Abhazya bağımsız bir devlet haline geldi. Yerel soylular, yöneticiler ve eğitimli sınıf yazı ve kültür dili olarak [[Abhazca]]yı kullanmaya başladı.690 lardan itibaren 250 yil kadar Geç-ba,pha hanedani tarafindan yonetildi.Bugunku Gagra sehrinin kuzeyi Kuzlupha bolgesindeki terk kent baskentleriydi.900-1100 yılları arasında Kıpçaklarla federasyon oluşturup Osetlerle savaştılar.Abhazya hiçbir zaman kartveli Gürcistanın bir parçası olmamıştır..1860’larda[[Abhazya]] [[Ruslar]]ın denetimini altına girdi ve Abhazlara soykırım uygulandı.1864'te de Abhazlar Ruslar tarafından diğer Kafkas halklarıyla birlikte Osmanlı topraklarına sürüldüler.
[[Abhazya]], [[1917 Devrimi]]’nden sonra zorla insanlık düşmanı Gürcü kökenli Stalinin türlü zorbalıklarıyla sözde [[Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti]]’ne dahil edildi. 1921’de [[Gürcistan]]’a [[Kızıl Ordu]]’nun girmesinin ardından [[Abhazya]], [[Gürcistan]] SSC içinde ayrı bir [[Abhazya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] idi. 1931 yılında statüsünü Gürcistan SSC içinde özerk cumhuriyete indirildi. [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]] döneminde, [[tarım]] ve [[turizm]]in gelişmesine bağlı olarak [[Abhazya]]’daki [[Ermeniler|Ermeni]], [[Rus]] ve [[Gürcü]] nüfusu iyice arttı. [[Abhazca]] okullar neredeyse kapanma noktasına geldi. 1989 sayımına göre [[Abhazya]]’da yalnızca 94.000 Abhaz vardı ve bu da özerk cumhuriyetin nüfusunun % 18’ini oluşturuyordu. Geri kalan nüfusun büyük bölümü [[Gürcüler]] (% 45), [[Ermeniler]] (% 15) ve [[Ruslar]]dan (% 14) meydana geliyordu.{{fact}}
1992-1993’te Abhazya’daki savaşta Gürcü ordusu(hapishaneden kaçan ağır cezalı mahkumlardan oluşan işgal birlikleri) Abhazya'ya girdi ve çocuk,yaşlı demeden heryere,masum insanlara acımasızca saldırmaya başladılar.Ama dünyanın çeşitli yerlerinden gönüllü olarak gelen Abhaz ve kuzey kafkas kökenliler ve dağlı halkların da yardımıyla gürcü işgalcilerini büyük ve çok ağır bir yenilgiye uğratmışlardır.Sonrasında Abhaz nüfusu oranı % 45’e değin yükselmiştir. Bugün [[Abhazya]]’nın geri kalan nüfusu ise [[Ruslar]], [[Ermeniler]], [[Gürcüler]] (yalnızca Gali bölgesinde), [[Yunanlılar]] ve [[Yahudiler]]den oluşmaktadır.Bugün [[Abhazya]] nüfusunun 500.000 dolayında olduğu söylenmekle birlikte, kesin sayının ne kadar olduğu bilinmemektedir.
== Din ==
Abhazlar, [[Ortodoks]] [[Hıristiyan]] ve [[Sünni Müslüman]] olarak iki dinsel gruba ayrılır. Öte yandan [[pagan]] döneminden kalma inançların güçlü biçimde korunduğu görülür. Bölgede [[Hıristiyanlık]], [[Bizans]] İmparatoru [[İustinianos|I. İustinianus]] dömenide, 6. yüzyılda yayıldı.
16. yüzyılda [[Osmanlı]] din görevlilerinin ve [[Adigeler]]in etkisiyle bölgeye [[İslam]] dini de girdi. Bölge büyük ölçüde Müslümanlaştı, ancak 1860’larda Müslümanlar göç etmek zorunda kalınca Hıristiyanlar çoğunluk haline geldi.
== Kaynaklar ==
*[http://en.wikipedia.org/wiki/Abkhaz_people "Abkhaz people" Wikipedia]
*[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnabkhazia.html 2003 Nüfüs istatistikleri (Rusça)]
*[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=abk Ethnologue report for Abkhaz language]
*[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/TOM_04_01.xls 2002 Nüfus istatistikleri (Rusça)]
*[http://poli.vub.ac.be/publi/Georgians/notes.html Georgians and Abkhazians. The Search for a Peace Settlement (Notes and References section), by various authors, Vrije Universiteit Brussel, August 1998. ]
== Not ==
{{kaynakça}}
[[Kategori:Kafkasya halkları]]
[[an:Abjasios]]
[[ar:أبخاز]]
[[az:Abxazlar]]
[[be:Абхазы]]
[[bg:Абхазци]]
[[ca:Abkhazos]]
[[cs:Abchazové]]
[[cv:Абхазсем]]
[[de:Abchasen]]
[[el:Αβασγοί]]
[[en:Abkhaz people]]
[[eo:Abĥazoj]]
[[es:Abjasios]]
[[et:Abhaasid]]
[[fi:Abhaasit]]
[[fr:Abkhazes]]
[[he:אבחזים]]
[[ka:აფხაზები]]
[[lt:Abchazai]]
[[nl:Abchazen]]
[[os:Абхазаг адæм]]
[[pl:Abchazowie]]
[[pt:Abecásios]]
[[ru:Абхазы]]
[[sh:Abhazi]]
[[sk:Abcházci]]
[[sr:Абхази]]
[[sv:Abchazer]]
[[tk:Abhazlar]]
[[uk:Абхази]]
| |||