İran İslam Devrimi: Revizyonlar arasındaki fark

[[Dosya:Imam Khomeini in Mehrabad.jpg|Devrimle birlikte [[İran]]'a dönen, sürgündeki [[Ruhullah Humeyni]].|thumb|left]]

[[Dosya:مردم مسلح انقلابی.JPG|Kış, [[1978]]'de çarpışan silahlı [[devrim]]ciler.|thumb|left]]

{{İran}}

'''İran İslam Devrimi''' , [[1979]] yılında [[İran]]'ın [[Muhammed Rıza Pehlevi]] liderliğindeki bir anayasal monarşiden, [[Ayetullah Ruhullah Humeyni]] yönetiminde İslam hukuku ve [[Şii mezhebi]] görüşlerini esas alan bir İslam cumhuriyetine dönüştüren hareketin adıdır.

 

Humeyni devrimden önce [[Paris]]'te kaldı. 1 Şubat 1979'da İran'a milyonların katıldığı bir karşılamayla dönen Humeyni, cumhurbaşkanlığına getirildi ve ömür boyu devletin dini ve siyasi lideri olarak kaldı. Devrim sırasında ilk önce [[liberal]], [[solculuk|sol]] ve dini gruplar Şah'ı devirmek için birleşmiş, Şah'ın devrilmesinden sonra ise iktidara yükselen [[Ayetullah Humeyni]], muhalif liderleri ve grupları ortadan kaldırmış veya sindirmiştir. Devrimin oluşum sürecinde rantiyeci devlet modelinin petrol krizleri sonucunda çökmesi etkili olmuştur. Muhammed Rıza Şah'ın İranın gereksinimleriyle örtüşmeyen tarım politikaları kırsaldan Tahran'a göçü hızlandırmış ve büyük kentlerde siyasi İslam'a yönelen bir alt sınıf yaratmıştır. İran Devrimi'nin oluşumunda Amerika'nın İnsan Hakları Politikası ivmeyi arttırıcı bir rol oynamıştır. Aydınlar yayınladıkları açık mektuplarla demokratikleşme isteklerini belirtirken, ABD'nin de bu süreçte Şah'a baskı yapacağını düşünmekteydiler. Devrim sürecinde farklı gruplar şahı devirme amacıyla birleşmiş, İslamcılar bu süreç içinde güçlenerek devrimi bir İslam Devrimi'ne dönüştürmüşlerdir. Bu devrimle [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Ortadoğu]]'daki müttefikini kaybetmiştir. İranlı radikal gruplar, ABD'nin [[Tahran]] Büyük Elçiliğini basarak, bir rehine krizi başlatmışlardır. Buna karşın ABD'nin, hepsi de İran'a komşu olan ülkelere bir şekilde askeri operasyonlar düzenleyip rejimlerini değiştirmesi, ABD'nin, Francis Fukuyama'nın 'En büyük rakip islam' tezi doğrultusunda hareket ettiğini gösterdiğini söyleyen yazarlar da vardır.

{{İran-taslak}}

{{Soğuk Savaş}}

 

[[Kategori:1979]]