|
Bir [[alkaloid]] olan '''Asetilkolin''' tanımlanan ilk [[nörotransmitter]]dir. [[Merkezi sinir sistemi]]nde yer alan bir kimyasal [[transmitter]] (iletici) olmasının yanı sıra birçok [[organizma]]nın (insanlar dahil) [[parasempatik sinir sistemi]]nde yer alır.
== Tanım ve Tarihçe ==
Formülü [[asetil|CH<sub>3</sub>CO]][[oksijen|O]][[metilen|CH<sub>2</sub>]][[metilen|CH<sub>2</sub>]][[azot|N]]<sup>+</sup>([[metil|CH<sub>3</sub>]])<sub>3</sub> olan asetilkolin, [[asetik asit]] ile [[kolin]]'in esteridir. İlk kez [[1914]] yılında [[İngiltere|İngiliz]] bilimadamı [[Henry Hallet Dale]] tarafından tanımlanmış, [[1921]] yılında ise [[Avustralya]]lı bilim adamı [[Otto Lewi]] tarafından, kurbağa kalpleri üzerinde yaptığı deneyler sonucu bir [[nörotransmitter]] olarak doğrulanmıştır. Bu keşif bilimadamlarına [[1936]]'da [[Nobel Ödülü]] kazandırmıştır. Asetilkolin, bugün [[Alzheimer]] ve [[Parkinson Hastalığı|Parkinson]] hastalıklarının teşhis ve tedavisinde kullanılmaktadır.
== Özellikleri ==
Asetilkolin [[çizgili kas]] (iskelet kası) liflerindeki asetilkolin reseptörlerine (alıcılarına) bağlanarak, lifin kasılmasına neden olur. Asetilkolinin öğrenme ve hafıza ile de derin bir ilişkisi bulunur ve bu yüzden [[beyin]]de asetilkolin içeren [[nöron]]lar mevcuttur. [[Parasempatik sinir sistemi]]nde de yer alan asetilkolin, parasempatik sinir sisteminin uyarılmasıyla beraber gerçekleşen kalp atışının yavaşlaması, tükürük salgısının artması, [[bronkokonstrüksiyon]] ([[bronş]] lümeneninin -boşluğunun- daralması) gibi etkilerin gerçekleşmesine neden olur.
Asetilkolin belli nöronlarda ''kolin asetil transferaz'' [[enzim]]i tarafından, [[kolin]] ve [[asetil-CoA]]'dan [[sentez]] edilir. [[Sinaptik boşluk|Sinaptik boşluğa]] salınarak görevini tamamladıktan sonra asetilkolin, ''asetilkolinesteraz'' enzimi yardımıyla [[kolin]] ve [[asetat]]'a ([[asetik asit]] tuzu) çevrilerek yıkılır.
== Bozukluklar ve Kullanımı ==
[[Nikotin]] ve [[muskarin]], asetilkolin reseptörlerinin aktivitesini yükseltirler. [[Botulin]] asetilkolin salınımı azaltır, [[atropin]] ve [[skopolamin]] ise asetilkolin reseptörlerini bloke ederler. [[Parasempatik sinir sistemi]]ndeki asetilkolin aktivitesini inhibite ettikleri (engelledikleri) için [[antropin]] ve [[skopolamin]] [[antikolinerjik]] maddelerdir. Bu nedenle ''anti-muskarinik'' ve ''anti-nikotinik'' etkileri vardır. Bazı [[insektisit]]ler (böcek öldürücüler - böcek ilaçları) [[asetilkolinesteraz]] [[enzim]]ini inhibite ederler (engellerler). Bunun sonucu olarak [[merkezi sinir sistemi]], kaslar ve bezler sürekli olarak uyarılırlar. Bu durumun tedavisi için en çok antikolinerjik bir ilaç olan [[atropin]] kullanılır. [[Alzheimer hastalığı]] gibi hastalıkların asetilkolin eksikliği ile derin bir bağlantısı olduğu için [[asetilkolinesteraz]] enzimini inhibite eden bazı ilaçlar Alzheimer hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. Bir [[nöromasküler]] hastalık olan [[miyasteni gravis]]'de ise, vücut asetilkolin reseptörlerine karşı [[antikor]] üreterek düzgün bir asetilkolin sinyal transferini önler. Bu bozukluğun tedavisinde ise ''asetilkolinesteraz'' enzimini inhibite eden ilaçlar kullanılmaktadır(bknz:Fizostigmin). Ayrıca, asetilkolin [[katarakt]] ameliyatlarında göz bebeğinin hızlı bir şekilde [[konstriksiyon]]a (küçülme - daralma) uğraması için kullanılır.
== Ayrıca Bakınız ==
*[[Parasempatik sinir sistemi]]
*[[Nörotransmitter]]
== Kaynakça ==
*[http://en.wikipedia.org/wiki/Acetylcholine İngilizce Vikipedi Asetilkolin sayfası]
*Michael Kent; "Advanced Biology", Oxford University Press, 2000.
[[Kategori:Nörotransmitterler]]
[[ar:أستيل كولين]]
[[ceb:Acetylcholine]]
[[cs:Acetylcholin]]
[[da:Acetylcholin]]
[[de:Acetylcholin]]
[[el:Ακετυλοχολίνη]]
[[en:Acetylcholine]]
[[es:Acetilcolina]]
[[eu:Azetilkolina]]
[[fi:Asetyylikoliini]]
[[fr:Acétylcholine]]
[[ga:Aicéitiolcoilín]]
[[he:אצטילכולין]]
[[hr:Acetilkolin]]
[[hu:Acetilkolin]]
[[it:Acetilcolina]]
[[ja:アセチルコリン]]
[[kk:Ацетилхолин]]
[[lt:Acetilcholinas]]
[[nl:Acetylcholine]]
[[nn:Acetylkolin]]
[[no:Acetylkolin]]
[[oc:Acetilcolina]]
[[pl:Acetylocholina]]
[[pt:Acetilcolina]]
[[ro:Acetilcolină]]
[[ru:Ацетилхолин]]
[[sk:Acetylcholín]]
[[sl:Acetilholin]]
[[sr:Ацетилхолин]]
[[sv:Acetylkolin]]
[[tl:Asetilkolina]]
[[uk:Ацетилхолін]]
[[ur:اسی ٹائل کولین]]
[[zh:乙酰胆碱]]
| 