Yüzey: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Gökhan (mesaj | katkılar)
iw
Goblar (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
1. satır:
'''Yüzey''', [[Matematikmatematik]]te ve özellikle [[topoloji]]de '''yüzey''' iki boyutlu bir [[çokkatlı]] demektir. İki [[gerçel sayılar|gerçel]] değişkenli ve gerçel değerli bir [[fonksiyon]]un üç boyutlu uzayda ('''R'''³) grafiği tipik yüzey örneğidir. Ayrıca dünya yüzeyi, bir yumurtanın kabuğu, bir [[Simit (Topoloji)|simit]] birer yüzeydir.
 
Bir yüzeyin 2 boyutlu bir çokkatlı olması, öncelikle onun (belirli özellikleri sağlayan) bir [[topolojik uzaylar|topolojik uzay]] olması demektir. Bunun yanında yüzeyin verilen (herhangi) bir ''x'' noktası çevresinde öyle bir [[Komşuluk (Topoloji)|komşuluk]] bulunabilir ki, bu komşuluk 2 boyutlu uzayın bir parçasına ''benzer''. Bu komşuluğa [[Yama (Topoloji)|yama]] denir. Bu benzeme uyarınca, ''x'' çevresinde sağ-sol ve yukarı-aşağı kavramları iyi bir biçimde tanımlanabilir. Daha iyi bir deyişle, ''x'''in çevresine bir koordinat sistemi döşenebilir. Böylece yüzey, bir düzlem parçası olmasa bile ''x'' çevresindeki noktalar bir düzlemdeymiş gibi koordinatlara sahip olur.
27. satır:
Şu ve benzeri soruların yanıtlanması gerekir: bir küreyle bir simit birbirine homeomorfik midir? Möbius şeridiyle daire? Kenarı olan yüzeyle olmayan? Yön verilebilir olanla olmayan? vs.
 
Yüzeylerin sınıflandırılması problemi ilk kez [[August Ferdinand Möbius]] tarafından çalışılmış ve '''R'''³'te yatan yön verilebilir yüzeyler için 1870 yılında sonuç ilan edilmiştir. Max Wilhelm Dehn ve P. Heegard 1907 yılında [[üçgenlenebilir]] yüzeyler için tüm sınıflandırmayı vermiştir. Her topolojik yüzeyin üçgenlenebilir olduğunu 1925 yılında TilborTibor RadoRadó ispatlayarak sınıflandırmayı sona erdirmiştir (ispat için L.V.Ahlfors ve L.Sario'nun aşağıda listelenmiş kitabına bakınız).
 
Bu sınıflandırmaya göre, ''[[tıkız]], yön verilebilir, kenarsız'' yüzeyler şunlardan biri(ne homeomorfik) olmak zorundadır:
64. satır:
 
Dolayısıyla, (tıkız, kenarsız) bir yüzeyin Euler sayısını ve yön verilebilir mi değil mi olduğunu söylemek, yüzeyi anlatmaya yeter.
 
 
===Notlar===
{{reflist}}
 
== Kaynaklar ==
 
<small>
*{{kitap belirt
|son= Hatcher
|ilk= Allen
|başlık=Algebraic topology
|yayımcı= Cambridge University Press
|yer=Cambridge
|yıl= 2002}}
*{{kitap belirt
|son= Munkres
|ilk= James R.
|başlık=Topology (Second Edition)
|yayımcı= Prentice Hall
|yıl= 2000
|sayfa=537}}
*{{kitap belirt
|son= Ahlfors
|ilk= Lars V.
|son2= Sario
|ilk2= Leo
|başlık=Riemann surfaces
|yayımcı= Princeton University Press
|yer=Princeton
|yıl= 1960
|sayfa=382}}
 
 
[[Kategori:Topoloji]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Yüzey" sayfasından alınmıştır