Tütün Rejisi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Otomatik metin değişimi: (- yada + ya da ) |
Superyetkin (mesaj | katkılar) Çift kaynak hatası düzeltildi |
||
5. satır:
Osmanlı Devleti tütün tekelini 42 yıl boyunca elinde tutan Tütün Rejisi, imparatorluğun [[Kırım Savaşı]]’yla başlayan iç ve dış borçlanma sürecinin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Devletin borçlarını halktan kesilen vergilerle ödeme amacı ile kurulan Düyun-ı Umumiye İdaresi’nden Reji Şirketi’ne devredilen Osmanlı tütünleri idaresi yabancı sermayeye dayalı ilginç bir özelleştirme modeli olarak yorumlanır.<ref> Filiz Dığıroğlu, Memalik-i Osmaniye Duhanları Müşterekü’l- Menfaa Reji Şirketi. Trabzon Reji İdaresi (1883-1914), İstanbul, 2007, ISBN 978-9944-5518-8-5 </ref>. Kurucu yabancı sermaye kaynakları Avusturya, Almanya, İngiltere ve Fransa ([[Osmanlı Bankası]]) kökenli olup, her biri [[Rothschild]] Ailesi'nin sahip ya da ortak olduğu gruplardır.
İlk Reji Şirketi sözleşmesinin süresi 30 yıldır. Sözleşmeye göre şirketle ilgili olarak ortaya çıkacak adli ve ticari sorunların çözümünde Osmanlı Mahkemeleri yetkili kılınmıştır.<ref name="tüt">[http://www.tutuneksper.org.tr/yayin/bulten/bulten0999/Oktar.html Osmanlı Devleti'nde Reji şirketinin kurulmasından sonraki gelişmeler, Dr. Tiğinçe Oktar, Tütün Eksperleri derneği Yayını]</ref> Tütün üreticilerinin Reji'den ruhsat alması, ve ürünlerini yalnızca Reji'ye satması şart koşulur.<ref>[http://www.kesfetmekicinbak.com/atlasdan/eskiatlas/00178/ Atlas, "İlk Sigarayı Türkler İçti]</ref>. Başka alıcı bulamayan üretici, tütünü değerinden çok ucuza satmak zorunda kalır. Kaçak üretim ve satış yaygınlaşır. Kaçakçılık sorunu ile devletin kendi güvenlik güçlerinin uğraşması gerekirken, Rejinin kendi bünyesinde geliştirdiği silahlı "kolcu"larla denetim yaparak üreticiye eziyet ettiği bilinir. 42 yıl süren Reji İdaresi boyunca kaçakçı, kolcu ve zabıtadan ölenlerinin sayısının 20 bin kadar olduğu ileri sürülür. <ref>Fatma Doğruel ve A. Suut Doğruel, Osmanlı'dan günümüze Tekel, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, ISBN 9757545007</ref>
1911 yılında Reji Şirketi’nin kaldırılması ve 7 yıl süre ile bir “Devlet İnhisarı"'nın kurulması kararlaştırılır ve 1912 yılında bir “Tütün Tekeli” kanun tasarısı hazırlanır. Ancak [[Trablusgarp Savaşı]] ve [[Balkan Savaşları]]'nın başlaması ile ve bunun yarattığı mali zorluklar nedeni ile Reji İdaresinin Osmanlı Devletine 1 milyon 500 bin Osmanlı Lirası borç vermesi koşulu ile şirket ayrıcalıkları 1914'ten başlayarak 15 yıl daha uzatılır.<ref
[[26 Şubat]] [[1925]]'te Tütün Rejisi lağvedildi. [[1 Mart]] 1925'te Tütün Rejisi Fransızlardan devletçe satın alındı ve tüm hak ve yükümlülükleri devlete devredildi.<ref>[http://www.ata.boun.edu.tr/chronology/kronoloji/1925.htm Modern Türkiye Tarihi Kronolojisi, Boğaziçi University, Atatürk Institute for Modern History.]</ref> 26.11.1925 tarih ve 558 sayılı ''Tütün İdare-i Murakatesi ve Sigara Kağıdı İnhisarı Hakkında Kanun'' yürürlüğe girdi. 1930 yılında, ''1701 sayılı Tütün İnhisarı Kanunu'' çıkarıldı.
| |||