Deliorman: Revizyonlar arasındaki fark

Bölgeye ilk gelen Türkler, [[Kıpçak]]lar ve [[Peçenek]]lerdir. Daha [[Osmanlı Devleti]] kurulmadan çok önceleri Selçuklu Prensi [[İzzeddin Keykavus]] ve [[Hacı Bektaş-ı Veli]]'nin öğrencisi [[Sarı Saltuk]] binlerce Türkmenle birlikte buraya gelmişler ve Kıpçak-Peçenek topluluklarını İslamlaştırmışlardır. Osmanlı Devleti kurulduktan sonra ilk zamanlar bölgeye pek fazla iskan olmamıştır,Osmanlı Devleti daha çok Güney Bulgaristan'daki şehirlere, ele geçirdiği beyliklerin ahalisini yerleştirmekteydi,fakat Kuzeyde bulunan Deliorman ve Dobruca'ya iskan yapmamaktaydı,bu durum Yavuz Selim dönemiyle değişti, Şah İsmail ile yapılan savaştan sonra Anadolu'daki Alevi inanışlı Türkmenler, Osmanlı Devletinden soğudular ve Celali kalkışmaları başladı,bunun üzerine Osmanlı yönetimi isyana katılan Türkmen aşiretlerini parçalayıp bir kısmını Balkan dağlarının ardında bulunan,Kuzey ülkelerinden ve Leh Kazaklarından gelecek saldırıda ilk zarara uğrayacak bölge olan Deliorman'a sürgün etmeye başladı.Kırşehir,Kırıkkale,Yozgat gibi illerdeki Alevi nüfus neredeyse tamamen alınıp büyük kısmı Deliorman'a sürüldü.Alevi Türkmenlerin ezici çoğunlukta olduğu Tokat,Sivas ve Malatya gibi şehirlerdeki Alevi nüfustanda büyük oranlarda Deliorman'a sürgün yaşandı.Sürgünle birlikte Deliorman'a gelen Türkmen toplulukları 16.yy'da Deliorman'da azınlık olan Türk nüfusunu çoğunluğa çevirdiler,yerli Sarı Saltuk Türkleriyle ve hatta Bulgar,Ulah ve Romanlarla dahi karışarak Deliorman Türk topluluğunu oluşturdular,16 yy'da sürgün ile gelen Türkmenler Deliorman'a çabuk ısındılar çünkü burada 1200'lü yıllarla başlayan bir Horasani kültür vardı.Bu tarihi ve kültürel özelliklerinden dolayı Deliorman bölgesi Tasavvufi düşüncelerin ve özelliklede Bektaşilik, Babailik, Bedreddinilik gibi tarikatların çok yoğun olduğu bir bölge olarak anıldı,2.Mahmud döneminde özellikle Bektaşi tekkelerinin birçoğunun kapatılması açık kalanların ise birçoğuna Nakşibendi şeyhlerin atanması neticesinde Deliorman'ın Alevi-Bektaşi yönü azalmaya başladı,bağlı bulundukları tasavvufi yolları kapanan halk Sünni yaşayış'a geçmeye başladı.Bulgaristan topraklarının elden çıkmasıyla halk Anadolu'ya göç etmeye başladı ,özellikle Trakya ve Ege bölgesine ve Adana-Mersin civarına yerleşen Deliorman'lılar toplu halde köyler kurarak kendi kültürlerini yaşattılar.Fakat 1950 sonrasında Türkiye'ye göç edenler, dağınık halde yerleştiler,benliklerini ve kültürlerini yavaş yavaş yitirdiler.

 

Türkler tarafından kullanılan Delioroman adı popüler olduğundan bölgenin sınırları kesin değildir. Osmanlı hâkimiyeti döneminde (1393-1878) Deliorman. Hezargrad kazasına bağlı Divaneorman nahiyesiyle Şumnu kazasına bağlı aynı addaki nahiyeden meydana gelmekteydi. Bölge Tuna'nın güneyinde ve Rusçuk-Hezargrad-Varna'nın doğusundadır. Şumnu'dan Tuna'ya uzanan ve Silistre ile Tutrakan arasından geçen hat Deliorman bölgesinin doğu sınırını teşkil eder. Bu bölge dalgalı bir plato şeklindedir ve az yağmur almasının yanı sıra su kaynaklarının sınırlılığı ile de bilinir . Doğusunda düz ve ağaçsız Dobruca bölgesi bulunur. XIX. yüzyıla kadar bölge sık ormanlarla kaplıydı ve Deliorman adını da bu sebeple almıştı. Deliorman'ın en önemli yerleşim merkezleri Hezargrad (Razgrad). Balbunar (Kubrat) ve Kemallar (İsperih) kasabalarıydı.

 

 

Deliorman'ın Osmanlı dönemindeki son nüfus durumu ile ilgili en geniş bilgi, 1290 (1873) tarihli Tuna Vilâyeti Sal-nâmesi'nde bulunmaktadır. Divaneorman'ın iki nahiyesi sınırlan içindeki köy sayısı doksan bir ve nüfusu 41.600'ü müslüman, 4800'ü hristiyan olmak üzere 46.400 idi. 1878'de Deliorman'ın tamamı Bulgaristan'ın eline geçince Türkler'in çoğu Anadolu'ya göç etmiş ve bunlardan boşalan yerlere Bulgarlar yerleştirilmiştir. 1912 Balkan Savaşfndan sonra Deliorman'ın kuzeydoğu yarısı Romanya'nın eline geçti. Rumenler özellikle 1918'den itibaren yoğun bir Rumenleş-tirme faaliyeti başlattılar. Bulgarlar da Deliorman'ın Bulgaristan sınırları içinde kalan kısmında Bulgarlaştırma faaliyetini sürdürdüler. 1934'te hükümetin kararıyla yer isimleri değiştirildi. 1940 Craiova Antlaşması sonucu Bulgaristan Deliorman'ın (şimdi Ludogorie) tamamını sınırlarına dahil etti. II. Dünya Savaşı'n-dan sonra yönetimi ele geçiren komünistlerin endüstriyi geliştirme politikaları sonucu Deliorman köylerindeki Bulgar nüfusu şehirlere akın etti ve köyler müslümanlara kaldı. Müslümanlar, şehir hayatına geçen Bulgarlar'a oranla daha çok çocuk yaparak demografik yapıyı kendi lehlerine çevirdiler. Güvenilir bir istatistik olmamasına rağmen Deliorman köylerindeki müslüman-Türk nüfusunun 1930'lardakinden çok daha fazla olduğu söylenebilir.