Vikipedi

Karapapaklar: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Fmmetin (mesaj | katkılar)
237 değişiklik
Fmmetin (mesaj | katkılar)
237 değişiklik
1. satır:
{{Kaynaksız}}{{Düzenle-tr|Mart 2009}}{{Özgün araştırma}}{{Birleştir|Karapapaklar}}
{{Düzenle|Eylül 2008}}
{{kaynak}}{{Birleştir|'''Terekemeler}}''',
{{Etnik grup
|grup = Karapapaklar / Terekemeler<br />Karapapahlar, Qarapapaqlar
|nüfus =Bilinmiyor
| bölge1 ={{bayrak|Azerbaycan}} [[Azerbaycan]]
| bölge2 ={{bayrak|Gürcistan}}[[Gürcistan]]
| bölge4 ={{bayrak|Türkiye}} [[Türkiye]]
| bölge5 ={{bayrak|İran}} [[İran]]
| bölge6 ={{bayrak|Rusya}} [[Rusya]]
| diller = [[Karapapakça]]{{fact}} / [[Terekemece]]{{fact}}<br />
Bulundukları ülkenin dilleri
 
== Köken ve Etnisite ==
| dinler = [[İslam]] ([[Türkiye]]'de [[Sünni]], [[İran]] ve [[Azerbaycan]]'da [[Şii]] [[Caferî]])
Terekemeler özde [[Batı Türkistan]] ve [[Kafkasya]] kökenlidirler.{{fact}} Buradan hareketle de zaman içinde [[Doğu Anadolu]] (Hazar Denizi'nin hem kuzeyinden hem de güneyinden gelinerek) ve [[İran]]'ın da etnik unsurlarından biri olmuşlardır.
| ilgili gruplar = [[Türk halkları]]
}}
 
Baskın inanç ve zannediş [[Oğuzlar|Oğuz]] oldukları yönünde olsa da, [[Balkanlar]]'daki [[Kumanlar]]la akraba olup [[Kıpçak]]-[[Kazak]] soylu oldukları da yoğunca dillendirilmektedir.{{fact}}
'''Karapapaklar''', [[Terekemeler]] (Kendi adlandırmaları: Karapapah, Karapapahlar, Qarapapaq), [[Türkiye]]'nin [[Kars]], [[Muş]] ve [[Amasya]] civarında, Kuzey [[Kafkasya]]'nın [[Derbent]], [[Gürcistan]]'ın [[Borçalı]] ([[Kvemo Kartli]] bölgesi) ve [[Karaçöp]] ([[Kaheti]] bölgesinin [[Sagarejo]] kasabası), [[Azerbaycan]]'ın[[Qazax|Kazak]] (Qazax) ve çevresi ile [[İran]]'ın [[Nakadeh|Sulduz]] (Nakadeh) bölgesinde yaşayan [[Türk halkı]]dır.<ref name="Karapapaklar-1">Ahmet Caferoğlu, ''Türk Kavimleri'', Enderun Kitabevi, İstanbul, 1988, s. 69. Ahmet Caferoğlu, kuzey [[Azerbaycan]] ve [[Gürcistan]]'dakilerin tamamen göç ettiğini ve Türkiye'deki yerleşim yerlerinin Kars ve Muş olduklarını belirtmektedir.</ref>
 
Bugün Gürcüstan ve Azerbaycan'da yaşayan ve kendilerine Karapapak denilmesini kanıksamış olan insanların, aynı zamanda aslen Terekeme olduklarını dile getirdikleri de görülmektedir.Bu insanların([[Karapapaklar]]) yaşantılarından hareketle Karapapak'lığın ayrık bir ırk/soy/boy olmadığı anlamı çıkmakla birlikte, kimi Karapapakların kendilerini Türklükten (Terekemelikten) çok Azeriliğe yakın gördükleri de bilinmektedir.Dolayısı ile Karapapaklık bir bakıma kendilerini Azeriliğe yakın görenlerin aldıkları yeni bir isim görüntüsündedir.Terekeme ve Karapapak gibi farklı kelimelerle cisimleşen ayrımın asıl içeriği ise Karapapakların bir bölümünün zaman içinde şiileşmiş olmasında ve böylece Terekemeler'den ayrılmasında yatmaktadır.İki isim arasındaki durumu açıklayacak en basit örnekler olarak şunlar ele alınmak durumundadır;
Karapapaklar [[Azerbaycan]] halkını oluşturan en önemli etnik gruplardandır.<ref>[[Azerbaycan]]lılar arasındaki önde gelen etnik gruplarındandır. {{ru icon}} [http://www.oval.ru/enc/1206.html Azeris]. ''[[Great Soviet Encyclopedia]]''</ref>.Bazen [[Karakalpaklar]]la karıştırılır. Fakat Karapapaklar [[Oğuz]] [[Türkmen]] karakterli ve [[Karakalpaklar]] ise [[Kıpçaklar|Kıpçak]] karakterli Türklerdir.<ref name="Karapapaklar-2">Yaşar Kalafat, ''İran Türklüğü - Jeokültürel boyut -'', Yeditepe, Şubat 2005, ISBN 975 6480 25 4, s. 57-58.</ref> [[Karapapak]]ların kökeninin Oğuz yada Kıpçak oluşu konusunda farklı görüşler vardır.<ref>''Kotlyar İ. F. Polovçı v Qruzii i Vladimir Monamax. - V kn.: İz istorii ukrainsko-qruzinskix svyazey. Ç. 1. Tbilisi, 1968''''</ref> <ref>''Ciznopianie çarya çarey Davida. Perevod s drevnoqruzinskoqo, primeçaniya i kommentarii Y. Nasibova. Sm. Srednevekovıy Vostok: istorii i sovremennost. Pod red. Z. Bunyatova. Baku, 1990.''</ref>
 
==Etimoloji==
 
# Her ikisinin de oynadığı ve Azeri oyunlarından farklı olan halk oyununun adı Terekeme'dir, Karapapak oyunu yoktur.
Terekeme sözcüğünün doğum yeri Kafkasya ve Hazar sahasıdır<ref>S.Dündar,''Terekemeler(Karapapak türkleri)''</ref>.Karapapaklar diğer bir adı olan ''[[Terekeme]]'' adı [[Arapça]], ''[[Türkmen]]'' kelimesinin çoğulu ''Terâkime'' 'den gelmektedir.<ref name="Karapapaklar-3">Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, "Türk dünyası araştırmaları", 1981, s. 216.</ref> Karapapaklar ise [[Kafkasya]]'da siyah [[astragan]] [[kalpak]] giydikleri için komşuları bu adı vermişlerdir.<ref name="Karapapaklar-5">Nevzat Özkan, ''Türk Dilinin Yurtları'', Akçağ Yayınları, 2002, ISBN 9789753384360.</ref> At sürüleri (''yılkı'') ve koyun besiciliği yapan bu boy siyah astragan kalpak giydiklerinden komşuları tarafından “Karapapaklar” diye anılırlardı. Astragan Buhara’da, aynı zamanda ülkemizde de yetiştirilen bir kuzu türü olan Karakul kuzusunun kıvırcık ve parlak postuna denir. Bu siyah astragan kalpaklı Karapapaklar, Kür boylarındaki egemenliklerini daha kalıcı kılmak amacıyla [[Tiflis]], [[Nahcivan]], [[Karabağ]], [[Loru]], [[Ahırkelek]], [[Gence]] ve [[Şirvan]] dolaylarına yerleştiler. Kadını ve erkeğiyle iyi birer savaşçı olan Karapapaklar binlerce yıl aynı bölgeyi ellerinde tutmayı başardılar.
# Her ikisinin de dokuduğu tür kilim-halının adı Terekeme'dir, Karapapak olarak adlandırılan kilim-halı yoktur.
# Etnikliğin kanıtları olarak en rahat şekilde ele alınabilecek olan halk oyunu ve kilim desenleri'nde görüldüğü gibi Terekeme ismi yüzyıllardır var olmasına karşın Karapapak kelimesi 75 yıldan daha eski değildir.
 
== Tarih==
[[Dede Korkut]] hikâyelerinden bazıları konularını bu iki Türk toplumu arasındaki savaşlardan
almıştır. Örneğin "''Salur Kazan''" hikâyesinin başkahramanı Ulaş oğlu Salur Kazan, Arşaklı
hükümdar sülalesindendir. Salur Kazan’ın Karapapaklarla mücadelesi hikâyelerde işlenen
temalardandır.
 
== Tarihsel bilgi ==
 
== Türkiye'deki yerleşim bölgeleri ==
[[Hazar Denizi]] kıyısında, Gamri Uzun’dan [[Derbent]]’e uzanan ovada yaşardı.{{fact}}
 
[[Kars]]'ta [[Çıldır Gölü]] ve çevresi Terekemeler için bir merkez gibi ele alınmaktadır. Buradan hareketle genel olarak Kars yöresi ve Doğu Anadolu Bölgesi'nin çeşitli noktalarında onlarca ilçe ve yüzlerce köy belirgince Terekeme yerleşim yerleri durumundadırlar.
[[Kazak Hanlığı|Kazaklar]]a dayanan Karapapaklar 1828 tarihine kadar Kuzey Azerbaycan'ın [[Kazak-Şemseddin Hanlığı]]nda [[Borçalı Nehri]] kıyılarında ve [[Revan]]-[[Gence]] arasında, [[Gökçegöl]] civarında yaşamaktaydılar.<ref name="Bilgili">Ali Sinan Bilgili, 'Azerbaycan Türkmenleri Tarihi', ''Türkler'', C. 7, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-33-1, s. 29.</ref>
 
Asılları [[Gürcistan]]-[[Borçalı]]'dandır. [[1826-1828 Rusya-İran Savaşı]] esnasında Azerbaycan Genel Valisi [[Abbas Mirza]] tarafından Azerbaycan'dan çıkararak [[Uşnu]]'nun doğusunda 15. yüzyılda Mukri [[Kürtler]]inin elde ettikleri Sulduz'a yerleştirilmişlerdir.<ref>Ahmet Caferoğlu, ''a.g.y.''</ref>
 
1828 yılında imzalanan [[Türkmençay Antlaşması]]'ndan sonra bir kol Meraga'nın Suldus Nahiyetine, diğer kol Kars, Çıldır, Sarıkamış, Arpaçay, Iğdır, Albaba, Çaldıran, Sökmenova, Karaköse ve Taşlıçay civarlarına göç etmişlerdir. Suldus Bölgesinde Ağcarevane, Ali Dervişli, Çakal Mustafa, Çelebi, Delice Ahi, Hamidşah, Kızanlu-yı Şiran, Mamaşalu, Okçı, Sultanlu, Tavuklu, Timur gibi aşiretler yaşardı.<ref name="Bilgili"/>
 
90-100 hanelik bir Terekeme grubu, 1904 yılında [[Türkiye]]’ye yerleşmek için başvuruda bulundu.{{fact}} Bir kısmı o zaman [[Rusya İmparatorluğu]]nda bulundurduğu [[Kars]]a, bir kısmı [[Ardahan]] geldi;{{fact}} diğerleri [[Adana]]'ya, geri kalanlar ise 1914 yılında [[Malazgirt]]’ten [[Sivas]]’ın [[Tutmaç, Sivas|Tutmaç]], [[Büyükköy]] ve [[Kurdoğlu]], [[Kızıldikme]], [[Kuşkaya]] ve [[Yarhisar]] köylerine göç ettiler.{{fact}}<br />
 
Fakat daha önce, 1877’de, Sivas’ta [[Yıldızeli, Sivas|Yıldızeli]] en az 20 Terekeme köyü bulunmaktaydı. Aynı zamanda [[Tokat]] ve [[Amasya]]'da Terekeme köyleri bulunmaktadır.{{fact}}<br />
Diğerleri ise 1921’de Rusların çekilmesiyle Kars’a geldiler. Bunlar [[Gümrü Antlaşması]]'yla gerçekleşen nüfus mübadelesiyle [[Akbaba]], [[Tiflis]], [[Kazak]] ve [[Borçalı]]bölgelerinden göç ettiler. {{fact}}<br />
Von Hellwald’ın (1878-99) kaydettiğine göre, Rus işgalinden önce Osmanlı topraklarında 105 köyde 29.000 Karapapak yaşıyordu.<ref>[http://www.kockoy.tr.gg/Terekeme.htm kockoy]</ref>{{fact}}<br />
 
Brockhaus ve Efron Ansiklopedisi`ne göre, 1 Ocak 1892 tarihinde Kars vilayetinde (oblast) 200 868 kişi (1 verst karede 12 kişi) iskan ediyordu ki, onlardan 7% Rus, 13.5 % Yunan, 15% Kürt, 21.5 % Ermeni, 24% Türk, 14% [[Karapapak]], 5% [[Terekeme]] idi. Dinlere göre nüfusun 14% Ortodoks, 5% Hristiyan sektant mezhepleri, 21% Ermeni-Gregoryan, 0.75% diğer Hristiyan inançlar, 47% Müslüman (37% Sünni ve 10% Şii), 11% Alevi, 1.25 % Yezidi idi. Rus nüfusun büyük kısmı sektantlar (molokan, duhobor, prıgun ve diğer mezhepler), Yunanlar — Ortodoks, Türkler — Sünni Müslüman, Karapapaklar — Sünni ve kısmen Şii, Terekemeler — Ali-Allahi Şiileri, Kürtler — Sünni Müslüman ve kısmen Yezidi idi. Karapapakların nüfusun diğer kısmı gibi hayvancılık ve toprakla uğraştığı, Terekemelerin bir kısmının Kürtler`le beraber göçebelik yapması söyleniyor.<ref>[http://www.vehi.net/brokgauz/index.html]</ref>
 
Aynı kaynakta 1878-1881 yıllarda Rusya İmparatorluğu'nun yönetimine girmiş (1878) bu bölgeden Osmanlı`nın elinde kalan topraklara 82.000 Müslüman`ın göç ettiği yazılıyor, onlardan 11 000 kişi Kars`tan gitmiştir.
 
==Din==
Karapapaklar genellikle [[İslam]] dini [[Hanefi]] mezhebine mensuptur.{{fact}}
[[İran]]'da [[Nakadeh|Sulduz]]'daki Karapapaklar [[Şiilik|Şii]] [[Caferî]]'dir.
 
== Dil ==
'''Terekemece''' denilebilecek olan bu dil kendisini sadece Kazakça veya Kırgızca gibi görece uzak diğer Türkçe'lerle kıyaslandığında ayrık bir dil olarak ortaya koymaktadır.Çünkü Terekemelerin kullandıkları dil, diğer Türkçe dilleri içinde [[Türkiye Türkçesi]] referans alındığında öz Türkçedir.Terekemece'nin Türkiye Türkçesi'nden olan farkı lehçe olmayıp fakat sadece ağız ve/veya şivedir.Türkiye Türkçesi'ne olan yakınlık ve diğer Türkçelere olan uzaklığın en belirgin göstergeleri olarak
Ahmet Caferoğlu, Karapapakların dillerinin "öz Türkçe" olduğunu yazmaktadır.<ref>Ahmet Caferoğlu, ''a.g.e.'', s. 70.</ref>
[[Azerice]]'nin bir şivesini konuşurlar<ref>İslam Ansiklopedisi,''Karapapaklar'',s.470</ref><ref>S.Dündar,''Terekemeler(Karapapak Türkleri''),s.411</ref>.Konuştukları dil Azerbaycanda 'Gencebasar' şivesi adlandırılan şivedir. Azerbaycan'ın kuzeybatısı ve Türkiye'nin doğusundakı bazı yörelerde kullanılır.{{fact}}
 
[[Türkiye Türkçesi]]nde olmayan bazı sesler ve harfler ancak X, Q kullanılmak sureti ile [[Terekemece]]'de hayat bulabiliyor.{{fact}}
 
== Nüfus dağılımı==
 
<div style="direction: ltr;">
===Türkiye===
* ince-e sesinin neredeyse hiç var olmaması,
* H/h sesini rahatlıkla ve sık kullanıyor olması,
* X/x yada Q/q gibi harflere ihtiyaç duymaması
</div>
verilebilirdir.[[Türkiye]], [[Gürcüstan]] ve bugün{{fact}} [[Ermenistan]] sınırları içinde kaldığı için yerlerinden zor ve baskılarla göç etmek durumunda bırakılanların ağızları ortak olup, temelde Doğu Anadolu ile Kafkasya renklerinin bileşkesidir. Türkiye Türkçesi açısından ele alındığında öz Türkçe olduğu için özellikle Türkiye'de yaşıyor olanların ağızları çok kolay ve hızlı şekilde İstanbul ağzına kaymakta ve yok olmaktadır.{{fact}}
 
== Din ==
[[Kars]], [[Muş]] ve [[Amasya]] illerinde yaşamaktadır.
 
Terekemelerin dinsel inançları İslam ve onun altındaki [[Sünni]] / [[Hanefi]] mezhebidir. Türkiye dışında yaşayanlardan İran ve Azerbaycan'dakiler içinde doğal olarak{{fact}} [[Şii]]'liğin var olduğu bilinmektedir. Gürcüstan'da yaşayanlar ise Türkiye'dekiler gibi Sünnidirler.
Özellikle, Kars [[Çıldır]] ve [[Arpaçay]] [[Selim]], [[Susuz]], [[Kağızman]], [[Ağrı]], [[Taşlıçay]], [[Tutak]], [[Sivas]]'ta [[Kangal]], [[Ulaş]], [[Muş]]'ta [[Bulanık]] ilçelerinde ve muş merkeze bağlı taşoluk boyuncuk muratgören köylerinde bulunmaktaydılar 1989dan sonra tamamen izmır bursa kocaeli illerine göç etmiştirler.{{fact}}
 
== Kültür ==
1900 yıllarda ve daha önceki göçlerde; Muş Malazgirt, Bulanık-Amasya, Sivas ve çevre illerine de [[Osmanlı Devleti]] tarafından "Türk-Sünni" nüfusunu dengelemek açısından Terekemeler yerleştirilmiş ve bazı diğer halklara mensup vatandaşlardan alınan evler ve hatta topraklar verilmiştir. Bu 3 il ve Tokat, Ağrı, Erzurum ile çevrelerinde halihazırda Terekemeler yaşamaktadır.{{fact}}
 
=== Aşıklık Geleneği ve Aşık Şenlik ===
Rusların 1877’de Kars’ı işgal etmelerinden sonra, içlere doğru çekilen Karapapaklar [[Sivas]], [[Tokat]] ve [[Zile]]’de köyler oluşturmuşlardır. Bunlardan biri olan Acıyurt, 1877’de hali hazırda Karapapak nüfusuna sahiptir. Ayrıca Kayseri’de iki köyün (Pınarbaşı ve Sarız) Karapapak nüfusuna sahip olduğu kaydedilmiştir. bu arada Amasyada unutulmamalıdır.{{fact}}
===Terekeme Halk Oyunu===
===Terekeme Kilimi===
 
1926 [[Sovyetler Birliği]] nüfus sayımına göre [[Güney Kafkasya]]`da 6.311 kişi kendini Karapapak olarak tanımlamıştır (3252 erkek ve 3059 kadın).{{fact}}
 
====Erzurum== Referanslar ==
{{kaynakça}}
 
==Ayrıca bakınız==
[[Horasan, Erzurum|Horasan]] ilçesi (özellikle Azap, Zars Köyleri, sanamer), Hasankale (Pasinler) ilçesinde değişik köy ve ilçe merkezinde, Narman Çimenli köyünde, Erzurum-Merkez'de değişik yerlerde(örneğin; Şıh Köyü) Karapapaklar yaşamaktadır. Aşkale Kavurmaçukuru köyü. Horasanın Yürükatlı köyünde de bir çok karapapak yaşamaktadır. 1903 yılında İbiş'ten (Ağbaba)göçen Karapapaklar Hınıs-Çamurlu köyüne, buradan da Muş-Bulanık'a göçmüşlerdir.{{fact}}
* [[Karapapaklar]]
 
====Sivas====
 
Acıyurt, Kurdoğlu, Kuşkayası, Karakalesi, Kızıldikme, Çamlıveren, Akpınar, Yaser, Kürkçü, Hüyüklüyurt, Osmandede, Yarhisar, Tutmaç, Terekeme köyü. (Koyulhisar){{fact}}ULAŞ İLÇESİ
 
====Tokat====
 
Süleymaniye, Fatih, Hatippınarı, Osmanpınarı, Çiçekpınarı,TURGUTALP(eski adı Güblüce Yaylası)olmak üzere toplam 6 köyde ikamet ederler.Genelde zile ilçesinde yaşamaktadırlar.Halk arasında PAPAKLILAR olarak bilinirler.Sunni olup sağ görüşe sahiptirler.Aşırı derecede milliyetci vatanseverdirler. Zile'de tahminen 4.300 civarında bir nüfusa sahipler. [[Dağlık Karabağ]]'dan [[Şuşaek ]]'nın Sirihli, Alikeyhalı, Ehmetli, Nüsüstü,köylerinden gelmişlerdir.{{fact}}
 
====Amasya====
 
Alabedir, Alakadı, Ayrancı, Kürtler, Korudüzü, Hanköyü{{fact}}
 
====Ardahan====
 
Merkez Kötemeli mahallesi (Yenimahalle) ile Alagöz köyü, Uğurtaşı köyü, Çullu köyü, Yenidemirkapı köyü, Büyüksütlüce köyü, Yaylacık, Yiğitkonağı köylerinde Terekemeler yaşamaktalar. Çıldır ilçesinin %90 nüfusu Terekemedir.{{fact}}
 
====Ağrı ====
 
Aşağıküpkıran (şehirle birleştiği için artık bir Türk köyü denemez ama eski köy kısmında karapapaklar çoğunluktur), Baloluk (Keşiş köyde çok az karapapak yaşamaktadır), Çukurçayır (yekmal..%100), Yığıntepe (%50), Yolluyazı (Dambat, %50), Yolugüzel (Boşik, %50), Geçitalan (Gerger, %30), Hıdır (%70), Otlubayır (Mezre, %100), Özbaşı (Birikan, %70), Yazılı (Mengeser, %100), Suçatağı(Demizxan, %80), Oğlaklı (Korkoadaman Köyü, %30'u ve bağlı mezrası Karapapaktır), Eskiharman (Gevrgevrik, Bu köyde Geçitalan köyünden gelip yerleşen aileler vardır %20), Yoncalı (%30, köy yavaş yavaş karapapak kimliğini kaybetmektedir), Kazlı (bu köyde 3-5 hane karapapak mevcuttur), Ballıbostan.{{fact}}<br />
Bir zamanlar Karapapak köyü olan Hacıhano (Ağılbaşı)ve Sofyan (Çakıroba) köylerinde karapapak kalmamaıştır.Tezeren (Amat) ve Tellisırt (Cimkân) köyleri de Türk olup Ahıskalı veya Karapapak olmaları muhtemeldir.{{fact}}
 
530.000 nüfuslu Ağrıda yaklaşık 2200 Azeri,30 bin Terekeme-Ahıska Türkü yaşamaktadır.Geriye kalanı Kürd.
 
KAYSERİ
kayserinin yahyalı ilçesinin taşhan köyünde karapapaklar oturmaktadır bu sülalelerden bazıları şangolar özçınar takımı lastikliler ayaz takımı gerisi has papak tır
 
==== Taşlıçay ====
 
fact}} Merkez %40 azeri denilen caferi mezhebinden Türk (yaklaşık 2.000 kişi) ve kalanı 20-25 hane karapapak dışında Kürt, ayrıca Yıkarı Taşlıçay ve Yassıkaya (Hocik) köyleri yarı yarıya Azeri ve kalan nüfus Kürttür.{{fact}}
 
Karapapak köyleri İkiyamaç = Mirzahan %100, Geçitveren=gülasor %95, Yıkarı Toklu = Yıkarı gundeperi %100, Aşağı Toklu = Aşağı Gundeperi %30, Kumlubucak %50. Ayrıca Bayramyazı = Aligor köyünde 3-5 hane azeri ve Çöğürlü = Leşko köyünde 3-5 hane karapapak yaşar.){{fact}}
 
==== Tutak ====
 
Akyele (Mollaşemdin), Bayındır, Daldalık (Şeyhzilan), Esmer, Aşağı Külecik (Dadıkan), İsaabat, Kılıçgediği (Hanik), Sincan, Tuluklu (Musik veya Atayurt), Yayıklı (Ohan), Çobanoba, Gültepe. Ayrıca Tutak merkezin en az %40 ı Karapapaktır.{{fact}}
 
=== Gürcistan ===
 
Samshe-Javakheti (Güneybati [[Gürcistan]]da) Akhalkalaki ([[Ahılkelek]]) Bogdanovka ilçelerinde yaşarlar ama asıl büyük kısmı 1944 [[Ahıska]] Sürgününde Rusya'nın muhtelif yerlerine sürgün edilmişlerdir.{{fact}}
 
Başka bir Karapapak Topluluğu da Doğu [[Gürcistan]]'da [[Borçalı]]'da ikamet etmekdedirler. Halen Gürcistan sınırları içerisinde binlerce karapapak yaşamktadır.Azerbaycan sınırına yakın birçok köy bulunmaktadır.{{fact}} Gürcistan'daki karapapak nüfusu sayımlarda ve resmi belgelerde "[[Azerbaycanlı]]" olarak geçmekte ve kendilerini böyle tanımlamaktadır.
 
Resmi kayıtlara göre [[Borçalı]]'da 260.000 civarında Karapapak yaşar.<ref name="Karapapaklar-8">[http://www.statistics.ge/_files/georgian/census/2002/Sinameurneobebi%20da%20maTi%20sabinao%20pirobebi.pdf Gürcistanda 2002 nüfus sayımı sonuçları (PDF dosyası) {{fact}}]</ref>
 
=== İran ===
 
Özellikle [[Sulduz]]da yaşamaktadırlar. [[Hemedan]] ve [[Arak]] şehirleri arasında bulunan [[Bozçalu]] Bölgesinde de 50 bin civarında karapapak yaşar.
 
=== Rusya Federasyonu ===
 
[[Dağıstan]]'da 10 Terekeme Köyü olduğu belirtilmektedir. Bunlar Cimikent, Ulu-Terekeme, Tatlar, Berekey, Karadağlı, Padar, Deliçoban, Velikent, Salik, Kala. Aynı zamanda [[Stavropol]]'da 1944'te [[Ahıska]] Vilayetinden sürgün edilen Karapapaklar ikamet etmekdedirler. Bunların büyük kısmını [[ABD]]'ye iskan için bekletilmektedir.{{fact}}
 
=== Ermenistan ===
Bilhassa Kuzeybatı [[Ermenistan]] Bölgesi ([[Şirak]] Vilayeti)nde 1988 öncesine kadar büyük bir Karapapak topluluğu yaşamaktaydı.{{fact}}
 
Özellikle Türkiye sınırı boyunca uzanan Amasya (Akbaba) rayonu (bölgesi) yüzde 90 karapapak nüfusuna sahipti. Bölgenin Güllübulag, Okçuoğlu, Balıklı, Qaraçentiy (Karaçanta), İbiş, Tepeköy, Öksüz, Qeremmed (Karamehmet) ve başka köyleri önemli karapapak yurtlarıydı. Amasya sözcüğü Anadolu`nun Amasya şehrinden göçmen Ermeniler tarafından genç nesile o toprakların kendilerine aitliğini hatırlatmak için konulmuştur. Amasya bölgesi iki kısım Karapapak toplumu barındırırdı: Akbaba (dağlık kesim) - Sünni, Şöreyil (ovalık kesim) - Şii Türkler. 1921.yıl Kars Anlaşması imzalanarken Şöreyil bölgesinin üçte ikisi Kars ilinin Akyaka ve başka ilçelerini oluşturmak haliyle Türkiye`ye katılmışsa da küçük bir kısım Sovyet Ermenistanı`na terk edilmiştir. Ovalık türkleri kendilerini dağ türklerinden daha uygar sanıyorlardı. Kışın ovalık karapapakları Arpa gölü (Ermenice Ahuryan) civarında yaylalara kalkmaktaydılar. Akbaba Karapapaklarının eski yayla yerleri Çıldır Gölü dolaylarında olup Sovyetler Birliğinin kuruluşundan sonra kendilerinin yüzüne kapalı tutulmaktaydı.Bugünkü Bölge ise tamamıyla Rusların yardımıyla uygulalanan vahşi yöntemlerle Türklerden (20 bin kişi - 1988) arındırılmış durumdadır. Bu gün Akbaba Karapapakları Bakü ve Gence başta olmakla Azerbaycan`ın en çeşitli bölgelerine yayılmışlardır.{{fact}}
 
=== Ukrayna ===
[[Ukrayna]]'daki Türk Karapapak Topluluğu 1944 [[Ahıska]] ([[Gürcistan]]) sürgünü insanlardır.{{fact}}
Halen [[Ukrayna]] Hükümeti bu insanlara Vatandaşlık vermemekte israr etmekdedir ve olayın Gürcistan'in sorumluluğu olduğunu iddia etmektedir.{{fact}}
 
==Not==
{{Kaynakça}}
 
[[Kategori:Türk halkları]]
[[Kategori:Türkiye'deki etnik gruplar]]
[[Kategori:Gürcistan'daki etnik gruplar]]
[[Kategori:Azerbaycan'daki etnik gruplar]]
[[Kategori:Gürcistan'daki etnik gruplar]]
[[Kategori:İran'daki etnik gruplar]]
[[Kategori:Türkiye'deki etnik gruplar]]
 
 
<!-- interwiki -->
 
[[de:Karapapaken]]
[[en:Karapapak]]
[[ku:Terekeme]]
[[mk:Карапапак]]
[[ru:Карапапахи]]
[[zh:卡拉帕帕赫人]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Karapapaklar" sayfasından alınmıştır