Buhara Yahudileri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
resimler ve kategori |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{|class="infobox bordered" style="width: 22em; font-size: 95%; text-align: left;" cellpadding="3"
{{Yahudilik}}▼
! colspan="2" style="text-align: center; fnt-size: larger; background-color: #b08261; color: #fee8ab;" | Buhara Yahudileri<br> (בוכרים ''Bukharim'')
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{{resim|}}}
|-
! style="background-color: #fee8ab;" | Toplam nüfus:
| style="background-color: #fff6d9;" | yaklaşık '''150,000 - 200,000'''
|-
! style="background-color: #fee8ab;" | Nüfusun çok olduğu yerler:
| style="background-color: #fff6d9;" |
*[[İsrail]] 100,000 - 120,000
*[[ABD]] 50,000 - 60,000
*[[Avrupa Birliği]] 5,000 - 10,000
*[[Özbekistan]] 100 - 1,000
*[[Tacikistan]] 50 - 100
|-
! style="background-color: #fee8ab;" | Dil:
| style="background-color: #fff6d9;" | Bukhori
|-
! style="background-color: #fee8ab;" | Din:
| style="background-color: #fff6d9;" | [[Yahudi|Musevi]]
|-
! style="background-color: #fee8ab;" | İlgili etnik gruplar:
| style="background-color: #fff6d9;" | [[Sefarad]], [[Aşkenaz]], [[Mizrahi]]
|}
'''Buhara Yahudileri''', (İbranice:בוכרים, ''Bukharim'') [[Farsça]]'nın bir lehçesi olan ''Bukhori'' dilini konuşan [[Orta Asya]] [[Musevi]]leridir. İsimleri, zamanında oldukça büyük bir Yahudi cemaati olan [[Buhara Emirliği]]'nden gelir. [[Sovyetler Birliği]]'nin dağılmasıyla cemaatin çoğunluğu [[İsrail]] ve [[ABD]]'ye bir kısmı da [[Avrupa]] ve [[Avustralya]]'ya göç etti.
Satır 5 ⟶ 30:
==Geçmiş==
Geleneklerine göre, M.Ö. 6. yy'da [[Babil Sürgünü]]nden geri dönmeyen '''İssakar''', '''Naftali''' ve '''Efraim''' kabilelerinden geldiklerine inanırlar.
[[Resim:Bukharanjews.jpg|thumb|left|Buhara Yahudileri]]▼
Orta Asya'daki en büyük etnik-din gruplarından biri olarak tanınan bu grup 2000 yıl boyunca dünyanın diğer Yahudileriyle bağları kesildiğinden kendilerine özgü gelenekler geliştirdiler. Yıllar boyunca Yahudiler [[İpek Yolu]] üzerinden [[Irak]], [[İran]], [[Yemen]], [[Suriye]] ve [[Fas]]'tan doğuya göç ettiler; bunlara [[Engizisyon]]'dan kaçan [[Sefarad|İspanya Yahudileri]] de dahildir. Orta Asya'da yaşayan tüm yahudilere zamanla ''Buhara Yahudileri'' denmeye başlandı. Tarih boyunca yapılan istilalar ve zulümlere rağmen Buhara Yahudileri asırlar boyunca hayatta kalmayı başardı. Buhara Yahudileri'nin çoğu [[Buhara Emirliği]]'nde (bugünkü [[Özbekistan]] ve [[Tacikistan]]) diğerleride [[Rusya]], [[Afganistan]], [[Pakistan]], [[Kazakistan]], [[Türkmenistan]], [[Kırgızistan]] ve diğer [[Bağımsız Devletler Topluluğu]] ülkelerinde yaşadı. Buhara Emirliği'nde Yahudi nüfusunun en yoğun olduğu şehirler [[Taşkent]], [[Semerkand]], Buhara ve Kokand'dı; [[Tacikistan]]'da ise genelde [[Duşanbe]]'de yoğundular.
[[İsrail]]'in kurulmasıyla birçok göç veren cemaatin bugün [[Pakistan]] [[Peşaver]]'de halen açık olan bir [[sinagog]]ları ve [[Karaçi]]'de de bir kaç tane mezarlıkları bulunur.
▲[[Resim:Bukharanjews.jpg|Buhara Yahudileri]]
==İsim ve Dil==
[[Resim:Bukharan2.jpg|thumb|Buhara Yahudileri [[
Yahudi cemaatinin çoğunluğu Buhara Emirliği'nde yaşadığından, 16.yy'da [[Avrupa]]lı seyyahlar tarafından ''Buhara Yahudileri'' diye adlandırıldılar. Cemaat ise kendini ''İsro'il'' ve ''Yahudi'' olarak tanımladı.
Kendi aralarında [[Farsça]] konuşan Buhara Yahudileri zamanla içinde [[İbranice]] izler bulunan ''Bukhori'' denen [[Tacikçe]] bir lehçe geliştirdiler. Kültür ve eğitimlerini bu dille yürüttüler. Bölgenin [[Rus]]laşmasıyla yeni nesil ''Bukhori'' dilini anlamasına rağmen anadili [[Rusça]] oldu.
Satır 24 ⟶ 47:
===Mutfak===
Mutfaklarında [[İpek Yolu]]'nun üzerinden geçen başta Orta Asya olmak üzere birçok kültürün etkisi vardır. [[Şiş kebabı]]nın yanı sıra ''lagman'' denen et yahnisi ve ''Samsa'' denen baharatlı et ve sebzelerle yapılan hamurlu yemekler Bahara Yahudileri'nin mutfağında sıkça görülür.
▲{{Yahudilik}}
{{Musevilik-taslak}}
[[Kategori: Etnik gruplar]]
[[Kategori:Yahudilik]]
[[de:Bucharische Juden]]
[[en:Bukharan Jews]]
[[eo:Bukaraj judoj]]
[[fa:یهودی بخارایی]]
[[fr:Juifs de Boukhara]]
[[he:יהדות בוכרה]]
[[no:Bukhariske jøder]]
[[pt:Judeus Bukharan]]
[[ru:Бухарские евреи]]
| |||