Baştarda: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
1. satır:
[[Resim:The réale returning to port.jpg|thumb|350px|''La Rèale'': Fransız Kralı [[XIV. Lui]] döneminde donanma komutanı büyük amiralin baştardası.]]
'''Baştarda''', [[çektiri]] tipinde [[Kadırga (gemi)|kadırga]]ların büyüğü bir tür olan harp gemisine verilen addır. İtalyanca ''galea bastarda'' teriminden gelmiştir ve bir donanma komutanı bir amiralin veya ''patrona'' büyük rütbeli bir komutanın gemisi olarak kullanılan kadırgadan daha büyük olan bir gemiyi tarif etmektedir. Genellikle kürekle çalışmaktaydı ve Osmanlı baştardaları 26-32 çift küreğe sahip olup her kürek 5-7 kürekçi tarafından çekilmekte idi. Fakat iki veya tek sereni de bulunup yelkenle de hareket kabiliyeti bulunmaktaydı. Dönemin en büyük harp gemileri olması nedeniyle 17. yüzyılda baştarda üretimine Osmanlı Devleti tarafından önem verilmişti. 18. yüzyılda yerini sadece yelkenle çalışan kalyonlara bırakmıştır. Fakat yine de en son çektiri tipi gemiler baştarda olmuş ve şu anda zamanından kalma tek çektiri/kadırga tipli gemi bir Osmanlı hünkar baştardasi olup [[İstanbul Deniz Müzesi]]'nde bulunmaktadir.
==Baştarda türleri==
Satır 10 ⟶ 12:
===Yarım baştardalar===
Komuta gemisi olmayan ve 26 oturaklı olan baştardalara "yarım" (veya "orta") adı verilirdi.
Bu ''yarım'' baştardeler büyüklüğü bir harp gemisi olan ''kadırga'' (It.: galea sottile) ile daha çok ticaret gemisi olarak kullanılan ''büyük kadırga'' (It. : galea grossa) arasındaydı. Osmanlı donanmasında "yarım" baştardaların boyu 7 zira (takriben 42.75-51.30 metre) idi ve 26 oturakdaki her küreği 5 ila 7 kürekçi çekerdi.
===Paşa baştardası===
Satır 18 ⟶ 21:
Toplarının 3 tanesi başta idi ve her iki yanda 4-5 tane hafif top bulunurdu.
"Paşa baştardası" için kıç çadırı özel kumaştan el işlemeli olurdu. Bu 16. asır sonuna kadar, yani [[Cığalazade_Yusuf_Sinan_Paşa|Cığalazade Sinan Paşa]]'nın Kaptan-ı
Osmanlı donanması kadırgalarında ve özellikle "Paşa baştardası" için kullanılan bayrak ve filamalarının zaman zaman değişikliğe uğradığı bilinmektedir. "Paşa bastardası" için "filindere bayrakları", "kıç bayrakları" ve "rüzgar bayrakları" devlet tarafından temin olunurdu. Karanlıkta "Paşa baştardası"nın kıçı üzerine 3 fener bulunurdu. Venedikliler bu tür fenerleri geminin enine koydukları için, Osmanlı "Paşa baştardasına" üç fener üst üste konulurdu. Bu fenerler içinde her biri yarım okka (takriben 600 gram) olan sarı mum yakılırdı.
18. yüzyılda Osmanlı deniz gücünün yelkenle hareket eden kalyonlarla teçhiz edilmesine ve
===Hünkar baştardası===
Satır 30 ⟶ 33:
"Hünkar Baştardası" adı verilen baştardalerın genel özelliği geminin hep yeşil renkte olmasındadır. Geminin teknesi, direği, yelkenleri, kürekleri, tentesi, kıç örtüsü çadırı ve hatta sancağı hep yeşil renkte idi.
Bu çeşit baştardanın seren direğinin ucuna demirden altın yaldızlı bir ek yapılırdı ve bunun ucuna ''pikel''
"Hünkar Baştardası" reisinin Vardiyan Başı olması da
Donanma sefere çıktığı zaman, eğer bir vezir serdar tayin edilirse, bu sefer-serdarı vezire sefer sırasında kullanmak üzere "hünkar baştardası" tahsis edilir ve direğine serdarın kendi bayrağı çekilirdi.
Satır 40 ⟶ 43:
*Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1988), ''Osmanlı Devleti'nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı'', Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN 9751600421.
*[http://www.livevideo.com/video/D3159D1ECC6C4CEFAAF089B0B0E92E15/maritime-museum-galley-deniz-m-zesi-tarihi-kadirga.aspx]: İstanbul Deniz Müzesi'ndeki Hünkar Baştardası hakkında video.
Satır 46 ⟶ 51:
[[Kategori:Osmanlı savaş gemileri]]
<!--İnterviki-->
[[It:Galea bastarda]]
| |||