Vikipedi:Hakkında: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
Sayfa içeriği 'thumb|300px|wikipedia.org giriş sayfası. <big>Herkesin katkıda bulunabildiği özgür ansiklopedi '''''Vikipedi'ye''''' ho...' ile değiştirildi |
k 81.215.17.76 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Kemal K. tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
||
2. satır:
<big>Herkesin katkıda bulunabildiği özgür ansiklopedi '''''Vikipedi'ye''''' hoşgeldiniz.</big>
--------
'''[[Vikipedi]]''', Wikipedia özgür ansiklopedi projesinin, 2003'te hayata geçen Türkçe koludur.Doğru [[Vikipedi:Tarih|Kurulduğu günden itibaren]], İnternetin en geniş kaynak sitesi olma yönünde ilerlemektedir. Vikipedi, içeriği dünyanın her köşesinden gönüllü insanlar tarafından imece usulü ile hazırlanan açık ve özgür bir ansiklopedidir. Bu site bir [[wiki]]dir, yani dünya üzerinde İnternet'e bağlı bilgisayarı olan herhangi bir kişi, tüm sayfalarda (hatta bu sayfada bile) ekleme, çıkartma, düzenleme yapabilir. Yapılması gereken tek şey sayfanın üstünde bulunan ''''değiştir'''' tuşuna basmaktır.
Wikipedia (Vikipedi'nin orijinal adı) kâr amacı gütmeyen [[Wikimedia Vakfı]]'nın tescilli markasıdır. Vakfa ait Vikipedi'ye kardeş projeler de mevcuttur. Vikipedi'de ve kardeş projelerde, [[Vikipedi:Cesur ol|cesur olup]] sayfalara katkıda bulunmanız teşvik edilmekte ve istenmektedir. Siz de bilginizi bu ortaklaşa çalışma ortamında paylaşın.
Her maddede bulunan [[Yardım:Bağlantı|bağlantılar]] sizi diğer ilgili maddelere ve ek bilgilere yönlendirecektir. Vikipedi'nin yazı düzenleme kurallarına uygun olmak ve kabul edilebilir bir standartta olmak kaydıyla, bilgi eklemeniz, referans vermeniz, alıntılar eklemeniz memnuniyetle karşılanacaktır. Bilgi eklerken ya da sayfayı geliştirirken yanlışlıkla Vikipedi'yi bozacağınızdan korkmanıza gerek yoktur, çünkü diğer Vikipedistler hemen size tavsiyede bulunacaklar veya gerekiyorsa bariz hataları düzelteceklerdir. Ayrıca, Vikipedi Ansiklopedi Yazılımı "MediaWiki", editör kaynaklı hataların kolayca geri alınabilmesini sağlayacak şekilde özenle tasarlanmıştır.
Vikipedi, esas olarak herkesin katkıda bulunabileceği sürekli genişleyen bir site olduğu için, nitelik olarak basılı başvuru kaynaklarından önemli şekilde ayrılır. Özellikle eski maddelerin daha anlaşılır ve dengeli olmasına karşın yenileri eksik, hatalı, ansiklopedik olmayan bilgilerle veya katkıda bulunmuş olan kişinin öznel yargılarıyla oluşturulmuş olabilir. Kullanıcılar, doğru bilgiye ulaşmak ve hatalı bilgilerin farkına varmak için bunu göz önünde bulundurmalıdırlar. Öte yandan, Vikipedi dinamiktir ve sürekli günceldir. İçeriğinin hazırlanması ve güncellenmesi sadece dakikalar veya saatler alır. Bütün bu hazırlama ve güncelleme işlemleri basılı ansiklopedilerde olduğu gibi aylar, hatta yıllar sürmez.
Eğer henüz yapmadıysanız, sizin birkaç dakikanızı ayırarak [[Vikipedi:Vikipedi ne değildir|Vikipedi nedir, ne değildir]] <!--ve [[Vikipedi:Vikipedi ile araştırma|Vikipedi ile araştırma]]'yı--> sayfasını okumaya davet ediyoruz. Böylece Vikipedi'yi nasıl kullanacağınızı veya katkıda bulunacağınızı öğrenebilirsiniz. Ana konularla ilgili ayrıntılı bilgiyi aşağıda bulabilirsiniz.
Mutlu araştırmalar!
{{Bakınız|Vikipedi:Hoş geldiniz}}
:''Yardım ile ilgili sayfaların ve iletişim yollarının bulunduğu [[Yardım:İçindekiler|içindekiler]] sayfamız vardır.''
:''Site hakkında duyurular için [[Vikipedi:Duyurular|duyurular]] sayfamız vardır.''
==İçerdiği bilgiler herkesin özgür kullanımındadır==
{{Ana|Vikipedi:Telif Hakkı}}
[[Vikipedi]] katkıları kullanıcının isteği doğrultusunda [[GNU Free Documentation License|GNU Özgür Belgelendirme Lisansı]] altında verilmektedir. Bu yöntem ile telif hakları kanunları kullanılarak bir bilginin tek bir kişi tarafından kontrol edilmesi engellenmiş olur, böylece bu bilgiye sonsuza kadar ücretsiz bir şekilde ulaşılabilmektedir.
Vikipedi'deki tüm bilgiler aynı telif hakları sözleşmesi altında herkes tarafından ücretsiz bir şekilde kopyalanabilir, amaca göre yeniden düzenlenebilir, istenilen şekilde kullanılıp dağıtılabilir. Fakat yeni sürümler de Vikipedi'nin tanıdığı bu özgürlükleri sağlamalı ve alınan bilginin yazarı ile kaynağının İnternet bağı da bilgi ile beraber sunulmalıdır. Tam bilgi için [[Vikipedi:Telif Hakkı]] sayfasına veya [[Vikipedi:GNU_Free_Documentation_License|GNU Özgür Belgelendirme Lisansı]] sayfasına göz atabilirsiniz.
==İyi kullanım yolları==
=== İçindekilerin keşfedilmesi ===
Birçok kişi bu siteye bilgi edinmek, diğerleri de bildiklerini paylaşmak için gelmektedir. Şu anda bile düzinelerce madde sayfası kullanıcılar tarafından değiştirilmekte, geliştirilmektedir. Son değişikliklere [[:Özel:Recentchanges|Son değişiklikler]] sayfasından göz atabilirsiniz. [[:Özel:Newpages|Yeni eklenen maddeler]] de kayıt edilmektedir. Farklı türden birçok kişi [[Vikipedi:Vikipedi'yi kim yazıyor?|Vikipedi'ye katkıda bulunmaktadır]].
Vikipedi ayrıca devam eden birçok [[Vikipedi:VikiProje|proje]] barındırmaktadır. Her katılımcının ümidi başkalarına yararlı ve doğru bilgi iletmektir ve projeler bu çabaları koordine etmeye yardımcı olur. Birçok madde en başta [[Vikipedi:Taslak madde|taslak]] olarak başlar, ama katılım arttıkça '''Seçkin Madde''' haline gelip ana sayfada yer alabilir.
Aradığınız bilgiyi bulamıyorsanız [[Vikipedi:Sorular|Sorular]] sayfasından ihtiyacınız olan sayfaya ulaşıp, gönüllülerin size cevap vermesini isteyebilirsiniz. Eğer aradığınız bir konu hakkında Vikipedi'de hiçbir maddenin olmadığına eminseniz [[Vikipedi:Madde istekleri|İstekler]] sayfasında açılmasını istediğiniz konudan bahsedebilir veya araştırıp bu maddeyi kendiniz yazabilirsiniz.
Ayrıca isteğinize göre [[Özel:Random|rastgele sayfa]]larda gezebilirsiniz.
Vikipedi başka dillerde de mevcuttur. Vikipedi'nin 200'den fazla dilde sürümü bulunmaktadır ([[Vikipedi:Diğer diller|diğer diller]]). Vikipedi ile alâkalı projeler arasında bir [http://tr.wiktionary.org/wiki/ sözlük], [http://tr.wikiquote.org/wiki/ alıntılar], [http://tr.wikibooks.org/wiki/ kitaplar], [http://tr.wikisource.org/wiki/ bilimsel referans kaynakları] ve bir [http://en.wikinews.org/wiki/ haber servisi (İngilizce)] de dahildir. Tüm bunlar ayrı topluluklar tarafından oluşturulmaktadır ve çoğu zaman başka kaynaklarda bulunmayacak bilgiler içerirler.
===Bilgiler arasında yol bulma===
Vikipedi sayfaları arasında iç bağlantılar bulunur. Eğer [[Vikipedi|bunun]] gibi bir bağlantı görürseniz bunun anlamı sitede bir başka maddenin okuduğunuz konuyla alâkası olduğunu ve orada daha ayrıntılı bilgi bulabileceğinizi gösterir. Farenizin imlecini bağlantının üstünde tutarsanız, bağlantının sizi nereye yönlendireceğini görebilirsiniz. Daha fazla bilgiye bir tıklama uzaktasınız.
Çoğu sayfanın sonunda diğer bağlantılar bulunabilir. Bu bağlantılar Vikipedi'de veya İnternet'te konu ile alakalı sayfalar, başvuru belgeleri ve [[Vikipedi:Kategori|Vikipedi kategorileri]]nden oluşabilir. Bağlantılar arasında dolaşıp daha fazla bilgiye erişebilirsiniz.
Bazı sayfalarda sözlük anlamları, sesli-kitap okumaları, alıntılar veya aynı konunun bir başka dilde anlatımına bağlantılar da bulunabilir. Eğer gerekli görüyorsanız veya eksik ise, bir sayfaya uygun bağlantıları ekleyebilirsiniz. Bu da Vikipedi'ye katkıda bulunmanın bir yoludur.
===Araştırma aracı olarak kullanılması===
Bir [[wiki]] olarak, maddeler hiçbir zaman tamamlanmış, bitmiş değildir. Maddeler sürekli olarak değiştirilir ve zaman içinde geliştirilir. Bu durum genellikle, hem maddenin kalitesinin artmasına hem de bilginin adil ve dengeli bir şekilde sunumu üzerinde fikir birliği oluşmasına yol açacaktır.
Kullanıcılar başlangıçtan itibaren bütün maddelerin ansiklopedik nitelikte olmadığının farkına varmalıdırlar. Aslında birçok madde ilk yazıldığında subjektif bilgi içerir, uzun bir tartışma sürecinde adım adım tarafsız bir maddeye dönüşür. Bazı maddelerde ise bu süreç düşüncelerine fanatiklik derecesinde bağlı olan bazı yazarlar yüzünden daha da uzayabilir.
Kısmen bu durum Vikipedi'nin dahili sorun çözme mekanizmasından kaynaklanmaktadır, herhangi bir anlaşmazlık çıktığında daha deneyimli editörlerin soruna ilgi göstermesi zaman almaktadır.
"İdeal" sayılan Vikipedi maddesi dengeli, tarafsız ansiklopedik ve içeriği doğrulanabilir olandır. Sayısı artan maddeler zamanla bu ideal duruma ulaşmaktadır, hatta çoğu ulaşmıştır. Ancak, bu bir süreçtir ve kullanıcıların katkılarıyla maddelerin ideal duruma ulaşmaları aylar hatta yıllar alabilir. Bazı maddeler, tamamen alıntılanmamış içeriğe sahiptir. Bazılarının içeriği ise ileride genişletilecektir. Yanılgı içeren bilgiler, sonraki katkılarla farkedilecek, bu bilgiler ya silinecek ya da yorumlanacaktır.
İçerik gün geçtikçe kalitelileşmesine rağmen, eğer bir araştırma kaynağı olarak kullanacaksanız Vikipedi'yi dikkatli kullanmanız çok önemlidir. Çünkü maddeler doğal olarak çok çeşitli standart veya olgunlukta olabilmektedirler. [[Vikipedi:Vikipedi'yle araştırma yapmak|Burada]] kullanıcı ve araştırmacılara daha efektif araştırmanın nasıl yapılacağını anlatan bir yazıyı ve [[wikipedia:reliability of Wikipedia|burada]] da üçüncü kişilerin Vikipedi'nin güvenilirliği hakkındaki yorumlarını okuyabilirsiniz.
===Güçlü ve zayıf yönleri ile madde kalitesi===
Vikipedi'nin güçlü, zayıf ve farklı yönleri bulunmaktadır. Çünkü Vikipedi herkese açık, geniş bir kitle tarafından katkı sağlanan ve maddeleri yazınsal yönerge ve ilkelere göre fikir birliğiyle yazılan bir ansiklopedidir.
* Vikipedi'ye geniş bir kitle tarafından katkı sağlanmaktadır - '''bunun sonucunda''' Vikipedi yanlılığı engellemede daha az hassastır (herhangi bir grubun sansür uygulaması çok zordur), yeni bilgiye çok açıktır, kolay vandalizme uğrar ve sonunda silinmesi gereken kontrol edilmemiş bilgiler daha kolay silinir.
* Vikipedi fikir birliğiyle yazılmaktadır - '''bunun sonucunda''' maddelerin çoğunda bütün önemli bakış açıları adilce belirtilir ve duygusal yoğunluğu olan konularda bile tarafsızlık elde edilir. Fikir birliğine varmak basit bir taslağın yazımından daha çok zaman alır ve bazen düşüncelerine fanatiklik derecesinde bağlı olan bazı yazarlar nedeniyle bu süreç uzar. ('''Aynı zamanda''' Vikipedi'deki maddeler diğer başvuru kaynaklarıyla kıyaslandığında bütün tarafların anlaşabildiği "tarafsız yaklaşım" a erişme sürecinde daha fazla değişikliğe uğrarlar.)
Güçlü yönleri: (''[[Vikipedi:Vikipedi neden bu kadar iyi|Vikipedi neden bu kadar iyi]]'')
* Birçok dilde birçok aktif yazar ve editöre sahiptir. Bunun sonucunda birçok konuda diğer kaynaklardan daha çok bilgiye sahiptir ve daha kolay erişilebilir.
* Bazı önemli olaylar gerçekleşmesinden birkaç saat veya gün sonra Vikipedi'de bir madde altında anlatılabilir.
* Vikipedi, popüler kültürü ansiklopedik bir dille anlatan nadir kaynaklardan biridir.
* Birçok basımda bulunan dinsel ve kültürel yanlılıklar Vikipedi'de olabildiğince azaltılmaktadır.
* Birçok web tabanlı kaynakla kıyaslandığında, Vikipedi'nin açık yapısı sayesinde bünyesindeki hatalı veya yanıltıcı bilgi içeren maddelerin düzeltilmesi olasılığı çok daha fazladır.
* Vikipedi'de girilen maddelere sansür uygulayan herhangi bir kurul yoktur, diğer bir deyişle belirli bir grup tarafından sansür uygulanması, resmi olarak bildirilen kaynaklara kısıtlama konması, belirli bir bakış açısına saygı duyulmaması (resmi veya resmi değil) çok zordur ve bu eylemlerin başarıya ulaşması imkansızdır.
* Vikipedi'ye eklenen bilgiler birçok web kaynağının aksine geri alınamayacak şekilde silinemez.
Zayıf yönleri: (''[[Wikipedia:Why Wikipedia is not so great|Vikipedi neden fazla iyi değil]]'')
* Vikipedi'nin radikal bir şekilde herkese açık olması, herhangi bir maddenin herhangi bir zamanda kötü bir vaziyette olabilmesi anlamına gelir. Örneğin madde metninin ortasında tartışmalı ifadeler olabilir veya madde vandalizme uğrayabilir.
* Vikipedi, tam editoryal bir anlaşmazlık çözme mekanizmasına sahiptir. Yani anlaşmazlıkları çözen bir üst mahkeme yoktur. Bunun sonucunda madde üzerindeki anlaşmazlıkların çözülüp maddenin tarafsız ve kaliteli hale gelmesi çok uzun bir süre alabilir.
* Bariz vandalizm girişimleri kolayca tespit edilip düzeltilmesine rağmen, göze çarpmayan vandalizm veya bakış açısı eksikliği içeren maddeler oldukça fazladır.
* [[Vikipedi:Her Vikipedi'de olması gereken maddeler|Çok önemli maddeler]]in doğruluğu hakkında hiçbir sistematik kontrol mekanizması yoktur, kusur veya eksiklik içerebilirler.
* Sık denetlenen maddelerde daha az gözükmek üzere, maddeler bazı yönlerden eksik olabilir. Örneğin bir maddede bir bakış açısı iyi yansıtılmış olmasına rağmen diğer bakış açıları üzerinde durulmamış veya gözardı edilmiş olabilir.
* Bazı katkılar ilkelerimizle tamamen örtüşmeyebilir, veya alıntılanmamış (özgün) bilgi içerebilir.
Bilginin kalitesi (''[[wikipedia:Reliability of Wikipedia|Bilginin Güvenilirliği]], [[Vikipedi:Vikipedi'yle araştırma yapmak|Vikipedi ile araştırma yapma]]'')
:Vikipedi maddeleri düzenlemeden sonra genellikle iyi bir standarta erişmesine rağmen, yeni ve/veya fazla denetlenmeyen maddelerin vandalizm veya yanlış bilgi içermesi olasıdır. Ancak önemli yanlış bilgiler madde geliştikçe fark edilip düzeltilecektir.
:İncelemeler, her iki ansiklopedinin benzer küçük ve büyük hata ve eksiklikler içermesiyle birlikte Vikipedi'nin [[Encyclopædia Britannica]] kadar güvenli olduğu göstermektedir. [[Wikipedia:Wikipedia as an academic source|Vikipedi'den alınan bilgiler akademik ortamlarda kullanılabilirler]] düşüncesi sürekli artarak desteklenmektedir (araştırmaya başlamak için iyi bir başlangıç noktasıdır) ve maddelerin oldukça kusursuz olduğu kanıtlanmıştır. Bazı konularda önemli eksikliklerden sıkıntı çekilmesine rağmen yanlış bilgi veya vandalizm kısa sürede düzeltilebilmektedir. Ancak bu her zaman olmamaktadır. (Örneğin ünlü bir gazetecinin Kennedy suikasti ve Sovyet Rusya ile bağlantısı olduğunu iddia eden sahte bir biyografi 4 ay boyunca fark edilememiştir.) Buradan şunu çıkarabiliriz: Vikipedi değerli bir kaynak ve iyi bir referans noktası olarak kullanılabilir, ancak üzerinde fazla bilgiye sahip olmadığınız konulara güvenebilmek için ilgili maddelerin kontrol edilmesi tavsiye edilir (aslında diğer online bilgi kaynaklarında da bu gereklidir).
:[[Teknoloji]] konularında yazı yazan bir [[BBC]] yazarının [[2005]] yılında yazdığı makalesinde bu tartışmaların belki de arama motorları ve medya da dahil olmak üzere bütün bilgi kaynaklarının karşısında yer alan yeni [[öğrenme kültürü]]nün bir belirtisi olduğu yönünde düşünceler belirtilmiştir, ve bu yeni öğrenme kültürüne de "bilgi kaynaklarını daha iyi değerlendirmenin bir yolu" adı verilmiştir. <ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4534712.stm What is it with Wikipedia?] 16 December 2005.</ref>
===Vikipedi ve basılı ansiklopedilerin farkı nedir?===
:''Ana madde: [[m:Wiki is not paper|Vikipedi bir basılı kaynak değildir]]
Wikipedi merak ettiğiniz konu hakkında en hızlı bilgiyi sunma özelliğinden dolayı basılı kaynaklara göre daha avantajlıdır.
===Uyarılar===
Bazı kaynaklar Vikipedi'deki [[Vikipedi:Genel sorumluluk reddi|Sorumluluk Reddi]] bölümünü kaynak göstererek Vikipedi'nin güvenli olmadığını iddia etmektedirler. Ancak daha güvenli olduğunu düşündükleri [[Encyclopædia Britannica]], [[Associated Press]] ve [[Oxford English Dictionary]] gibi kaynaklarda da benzer Sorumluk Reddi bölümleri bulunmaktadır. Bu bölümlere [[:en:Wikipedia:Non-Wikipedia disclaimers|buradan]] erişerek Vikipedi'deki '''Sorumluluk Reddi''' bölümüyle karşılaştırabilirsiniz.
== Nasıl yardımcı olursunuz? ==
:''Ana maddeler: [[Vikipedi:Vikipedi'ye katkı sağlamak|Vikipedi'ye katkıda bulunma]], [[Wikipedia:First steps|İlk adımlar]], [[Wikipedia:Bootcamp|Acemi birliği]]''
Herhangi bir kişi maddedeki ''değiştir'' düğmesini tıklayarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilir. Ancak, katkıda bulunmaya başlamadan önce [[Wikipedia:Tutorial|Öğretici]], [[Vikipedi:Politika ve yönergeler|İlkelerimiz ve yönergelerimiz]] ve [[Wikipedia:Welcome, newcomers|Hoş geldiniz]] sayfalarımızı okumanız tavsiye edilir.
Vikipedi'ye katkıda bulunurken [[Vikipedi:Nezaket|kibar]] ve [[Vikipedi:Tarafsız bakış açısı|tarafsız]] olmanız, bütün bakış açılarına saygı göstermeniz, [[Vikipedi:Özgün araştırmalara yer vermemek|kişisel görüş ve düşünceler]] yerine, [[Vikipedi:Doğrulanabilirlik|kanıtlanabilir]] ve gerçek bilgiler eklemeniz beklenir. Ayrıca katkıda bulunmaya başlamadan önce "[[Vikipedi:Beş temel taş|Beş Temel Taş]]" sayfamızı okuyup buradaki ilkelerimizi kabul etmeniz önemlidir.
===Buranın yazarları kimlerdir?===
Buranın yazarları editörlerdir. Editör olmak isteyenler mail adresleri ile birlikte üye olabilirler. Editörler, gerekli bilgileri kurallara uygun bir biçimde yazarlar. Kurallara aykırı yazılar, değiştirilir ve editörler uyarılır.
===Nasıl yazarlık yapılır===
:''Ana madde: [[Yardım:Sayfa nasıl yazılır|Sayfa nasıl düzenlenir]] (Vikipedi'yi düzenlerken gerekli olabilecek bilgiler)''
Vikipedi, editörlerin sayfanın dizaynı yerine eklenen materyal üzerine yoğunlaşmasını sağlayan basit ama güçlü bir [[Yardım:Sayfa nasıl yazılır|sayfa düzenleme dili]] kullanır. Bu dil editörlere, otomatik bölüm ve alt bölüm oluşturma, otomatik bağlantı ve iç bağlantı yaratma, kolayca resim ve tablo ekleme, girintili ve listelenmiş metin ve matematik formülleri kullanabilme imkanının yanında; klasik biçimlendirme elemanları ve birçok dünya dilinin alfabesindeki bütün harf ve simgeleri kullanabilme imkanı verir. Bütün bu özellikler kolayca ve herhangi bir eğitime ihtiyaç duyulmadan, sezgi yoluyla kullanılabilir.
Vikipedi'deki değişiklikler çok kolay bir şekilde geri alınabilir. Bu, eklenen kalitesiz bilgilerin veya vandalların saldırılarının herhangi bir editör tarafından kolayca geri alınabilmesi veya uygun bir standarta getirilebilmesi anlamına gelir, böylelikle tecrübesiz editörlerin maddelerde yaptıkları hatalı değişikliklerle istemeyerek Vikipedi'ye zarar vermesi engellenmiş olur. Vikipedi'de kaliteli madde yazmak isteyen editörler diğer editörlerden çok daha fazla olduğu için, kalitesiz bilgiler girilen maddeler çabukça düzeltilmektedir.
===İçerik değerleri nedir===
Vikipedi içeriği; gerçek, kayda değer, dış bağlantılarla kanıtlanabilir ve tarafsız olma hedeflerine sahiptir.
Bu konuyla alakalı ilke ve yönergeler şu sayfalarda bulunur:
# [[Vikipedi:Vikipedi ne değildir?]] Vikipedinin ne olduğunu ve ne olmadığını anlatır.
# [[Vikipedi:Tarafsız bakış açısı]] Vikipedi'nin temel ilkelerinden tarafsızlık.
# [[Vikipedi:Özgün araştırmalara yer vermemek]] hangi bilgiler geçerli hangileri geçersiz.
# [[Vikipedi:Doğrulanabilirlik]] neler doğrulanabilir kaynak olarak sayılır ve bir kaynak nasıl doğrulanabilir
# [[Vikipedi:Kaynak gösterme]] alıntılanabilecek kaynaklar ve bunun nasıl yapılması gerektiği.
Bu maddelerin şu şekilde kısaltmaları da bulunabilir [[Vikipedi:Vikipedi ne değildir?|VP:VND]], [[VP:TBA]], [[VP:ÖAYV]], [[VP:D]] ve [[VP:KG]].
===Anlaşmazlıkların çözümü ve kötüye kullanım nasıl engellenir===
:''Ana maddeler: [[Vikipedi:Vandalizm]], [[Vikipedi:Anlaşmazlıkların giderilmesi]], [[Vikipedi:Fikir birliği]], [[Vikipedi:Kukla|Kukla]]''
Vikipedi; denenmiş, güvenilebilecek ve halihazırda kullanılan birçok suistimal önleme mekanizmasına sahiptir.
* Amaçsız ''vandalizm'' [[Vikipedi:Vandalizm|bildirilip]] herhangi bir kişi tarafından düzeltilebilir.
* Editörler arasındaki davranış, yazınsal yaklaşım veya içeriğin doğruluğu kaynaklı çözülemeyen ''anlaşmazlıklar'' ilgili maddenin [[Vikipedi:Tartışma sayfası|tartışma sayfasında]], [[Wikipedia:Request for comments|diğer editörlerin tartışmaya katılmasını sağlayarak]] veya [[Vikipedi:Anlaşmazlıkların giderilmesi|anlaşmazlık çözüm mekanizmasını]] kullanarak giderilir.
* Kukla yaratılması, tartışma yaratma amaçlı tahrik girişimleri, uygunsuz fikir birliği oluşturma amaçlı çalışmalar veya Vikipedi'nin diğer mekanizmalarını bozma amaçlı girişimler gibi ''kullanıcı hesabının suistimali'', görülürse [[Vikipedi:Kukla|kukla yönergesi]] uyarınca işlem yapılır.
Bunlara ek olarak, ''yeni kullanıcılar'' (katkılar yapıp kendilerini kanıtladıkları zamana kadar) bazı resmi olmayan [[Vikipedi:Tartış, oylama yapma|anketlerde]] kullandıkları oylara bazı editörler tarafından az ağırlık verildiğini görebilirler. Bunun amacı [[Wikipedia:Single purpose account|tek amaçlı hesap yaratılmasını]] engellemektir.
==Genel bilgi==
=== Tarihi ===
Vikipedi, artık yayın hayatını sona erdirmiş olan [[Nupedia]]'nın yan kuruluşu olarak bir özgür ansiklopedi yaratma amacıyla kurulmuştur. Nupedia, ayrıntılı bir [[eşdeğer önizleme]] sistemine sahipti ve yalnızca yüksek kaliteli katkılar yapılabiliyordu, ancak maddelerin yazımı çok yavaştı. [[2000]] yılında, [[Jimmy Wales]] (Nupedia'nın kurucusu) ve [[Larry Sanger]] (Wales'in projede çalışması için işe aldığı kişi) Nupedia'yı daha açık ve özgür hale getirmek için çeşitli yönlerde iyileştirmeler yapılması hususunda tartışıyorlardı.
Sanger, [[2 Ocak]] [[2001]] akşamında [[San Diego, Kaliforniya|San Diego]]'da, yemekten sonra bir [[bilgisayar programcısı]] olan [[WikiWikiWeb:BenKovitz|Ben Kovitz]] ile sohbet etti. [[Ward Cunningham|Ward]]'s Wiki'nin ([[WikiWikiWeb]]) düzenli bir müşterisi olan Kovitz, Sanger'a [[wiki]] konseptini anlattı. Sanger, wiki'nin formatının daha açık, daha az resmi bir ansiklopedi projesi için çok uygun olduğunu fark etti. Sanger, wiki konseptini daha önceden bilen Wales'i kolayca Nupedia için bir Vikipedi kurmaya ikna etmeyi başardı, ve Nupedia'nın ilk wikisi [[10 Ocak]]'ta İnternete kondu.
Nupedia'nın editör ve eleştirmenlerinin ciddi bir kısmı Nupedia'nın wiki formatındaki bir siteye benzemesini istemiyordu, ancak bu direnç kırıldı, [[15 Ocak]]'ta yeni projeye "Wikipedia" ismi kondu ve kendi alan adı adresi olan wikipedia.com alındı (bu esnada bazı kullanıcılar mizahi amaçlı olarak Wikipedia'ya "[[Wikipedia Day]]" ismini koymuşlardı). [[Bant genişliği]] ve [[Sunucu (bilişim)|sunucu]] (San Diego'da bulunur) ihtiyacı Wales tarafından giderildi. Diğer çalışan ve işten ayrılmış olan çalışanların arasında Bomis'in kurucu üyesi ve şimdiki CEO'su olan [[Tim Shell]] ve programcı Jason Richey de bulunmaktadır.
[[Mayıs 2001]]'de, İngilizce olmayan ilk Vikipedi'ler yayın hayatına başladı ([[Katalanca]], [[Çince]], [[Hollandaca]], [[Almanca]], [[Esperanto]], [[Fransızca]], [[İbranice]], [[İtalyanca]], [[Japonca]], [[Portekizce]], [[Rusça]], [[İspanyolca]] ve [[İsveççe]], kısa süre sonra bu listeye [[Arapça]] ve [[Macarca]] da katıldı [http://www.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Announcements_May_2001]). Eylül'de, [http://www.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Announcements_September_2001] Vikipedi'nin daha fazla dili destekleyeceği vaadi verildi. Yılın sonunda ilk uluslararası istatistikler kayıt altına alınmaya başlandığında, [[Afrikaans]], [[Norveççe]], [[Sırpça]] ve [[Hırvatça]] versiyonların da yayın hayatına başladığı duyuruldu.
===İstatistikler ===
:''Ana maddeler: [[Vikipedi:İstatistikler]], [[Wikipedia:Size of Wikipedia|Vikipedi'nin boyutu]]''
[http://en.wikipedia.org/wikistats/EN/Sitemap.htm 100'den fazla dilde], [http://en.wikipedia.org/wikistats/EN/TablesArticlesTotal.htm 3,800,000 madde] üzerinde çalışan [http://en.wikipedia.org/wikistats/EN/TablesWikipediansEditsGt5.htm 48,000 aktif editör] vardır. Bugün itibariyle [[Türkçe]] Vikipedi'de {{NUMBEROFARTICLES}} madde vardır; Vikipedi'nin sahip olduğu bilgi birikimini artırmak için hergün tüm dünyadan [http://www.wikipedia.org/wikistats/EN/TablesUsageVisits.htm yüz binlerce] ziyaretçi on binlerce değişiklik yapmakta, binlerce yeni madde başlatmaktadır. Katkıda bulunmak için ziyaretçilerde herhangi bir özel nitelik aranmamaktadır ve her yaştan insan [[Vikipedi:Vikipedi'yi kim yazıyor?|Vikipedi'ye madde yazımına]] yardım etmektedir.
Vikipedi'deki tüm metin, resimlerin büyük bir kısmı ve diğer içerik, [[GNU Özgür Belgeleme Lisansı]] (GÖBL) ile lisanslanmıştır. GÖBL lisansı, içeriğin özgürce dağıtılıp çoğaltılabilmesini garantilemesine rağmen, yapılan katkılar katkıda bulunanın mülkiyetinde kalırlar. (Daha fazla bilgi için bkz: [[Vikipedi:Telif hakları|telif hakkı uyarısı]] ve [[Vikipedi:Genel sorumluluk reddi|sorumluluk reddi]].)
=== Perdenin arkasında olanlar ===
Vikipedi, bütün [[Wikimedia]] projelerinde kullanılan [[açık kaynak]]lı bir program olan [[MediaWiki]] yazılımını kullanmaktadır.
Çeşitli projeleri üzerinde barındıran donanımımız, dünya üzerindeki birçok hosting merkezindeki yaklaşık 100 sunucudan oluşmaktadır. Sunucularımız hakkında bilgiye [[m:Wikimedia_servers|buradan]] erişebilirsiniz.
===Vikipedi Sosyal===
[[:Kategori:Vikipedi Sosyal]], [[:Kategori:Vikipedistler|vikipedistlerin]] kendileri ve proje hakkındaki görüşlerini barındırır. Burada [[:Kategori:Vikipedi mizah|mizah]], [[:Kategori:Vikipedi hakkında denemeler|denemeler]], [[:Kategori:Vikipedi ödülleri|ödüller]] ve daha fazlasını bulabilirsiniz.
===Vikipedi neden yaygın?===
Vikipedi'nin insanlara çekici gelmesinin sebepleri hakkında çeşitli görüşler mevcuttur:
* Vikipedi, hemen hemen her konuda bilgiyi aynı formatta ve kolay okunur şekilde sunar
* Vikipedi'de, günlük hayatta pek mümkün olmayan bir şekilde, yüzlerce kişi bir proje üzerinde çalışabilir
* insanlar, yaptıkları değişikliklerin anında Vikipedi'de gözükmeye başlamasından ve orada kalmasından büyük bir zevk alırlar
* kitlesel bir ansiklopedi projesinin objektifliği, geleneksel bir ansiklopediden çok daha fazladır
* "sürü psikolojisi" anlaşılamaz bir şekilde popüler kültürün bazı parçalarını bir araya getirmektedir
* Vikipedi'de iyi niyetin galip gelmesi, insanların yapı olarak iyiliğe yatkın olduğunu ve kötülüklerin koordinasyonla alt edilebileceğini göstermektedir
* Vikipedi sayesinde üretici ile kullanıcı arasındaki sınır daha önce hiç olmadığı kadar bulanıklaşmıştır
* edinilen çok küçük bir bilgi bile Vikipedi'ye eklenebilir, bu bilgi bir başkasının faydalanması için Vikipedi'de daima kalır
* Eğer bir konu popülerse, aranacaktır. Eğer bu konunun maddesi henüz oluşturulmamışsa bir kişi tarafından bu maddenin oluşturulması çok kısa bir zaman alır. Bu noktadan sonra bu popüler konuyu arayan diğer tüm kişiler maddeyi bulacak ve çoğu da katkı da bulunacaktır. Diğer bir deyişle, çok aranan maddelerin Vikipedi'de bulunması daha olasıdır ve bu popüler maddeler daha fazla değişikliğe uğrarlar.
==Geri bildirim ve sorular==
Vikipedi'nin zaten kendisi (ansiklopedi yaratma amaçlı) bir topluluk projesidir. İçerik hakkındaki geri bildirimler (görüşler), maddenin tartışma sayfasında belirtilmelidir. Ayrıca, eğer yeterli bilgi birikiminiz varsa ve yapabileceğinizi düşünüyorsanız [[Vikipedi:Cesur ol|cesurca]] sayfalara bilgi eklemeniz ve yanlış bilgileri düzeltmeniz memnuniyetle karşılanacaktır.
===Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)===
:''Ana madde: [[Vikipedi:Sıkça Sorulan Sorular]]''
:''SSS dizini: [[:Kategori:Vikipedi SSS|Bütün SSS sayfalarının bir listesi]]''
===Geri bildirim vermek===
Vikipedi içinde; soru sormak, geri bildirim vermek, öneri ve yorumlarda bulunmak için de kullanılabilecek bir gerginlik ve anlaşmazlık giderme mekanizması bulunmaktadır:
* [[Vikipedi:Tartışma sayfası yönergeleri|Tartışma sayfaları]] - bir madde veya ilkenin içeriğini tartışmak için genellikle ilk kullanabileceğiniz yöntem ilgili maddenin üstündeki ''tartışma'' butonunu tıklamaktır.
* [[Vikipedi:Vandalizm]] - vandalizmi bildirmek (vandalizmi rapor edebileceğiniz gibi kendiniz de saldırıyı geri alabilirsiniz)
* [[Vikipedi:Anlaşmazlıkların giderilmesi|Anlaşmazlıkların giderilmesi]] - maddenin tartışma sayfasında çözülemeyen anlaşmazlıklar için.
* [[Vikipedi:Köy çeşmesi|Köy çeşmesi]] - Vikipedi tartışma bölümü, [[Vikipedi:Topluluk portalı|topluluk portalı]]nın bir parçası.
Ayrıca bkz:
* [http://bugzilla.wikimedia.org Hata izleyicisi], Vikipedi veya Vikipedi'yi çalıştıran [[MediaWiki]] yazılımı hakkında sorun bildirmek için
* [[Vikipedi:Köy çeşmesi (istekler)|Köy çeşmesi: istekler sayfası]] politikalar dışındaki istekler için
* [[Vikipedi:Danışma masası]] - Eğer diğer sayfalar soru(nu)nuzu çözemezse Vikipedi'nin genel yardım masası
===Madde istekleri ve Bilge===
Kullanıcıların, belirli bir konunun araştırılıp yazımını sağlayabileceği veya bir konu hakkında bilgi alabileceği sayfalar:
* [[Vikipedi:Madde istekleri]] - bir maddenin gelecekte yazılması için madde isteğinde bulunma sayfası.
* [[Vikipedi:Bilge]] - herhangi bir konu hakkında soru sorma sayfası.
Bu sayfaları özgürce kullanabilmenize rağmen, Vikipedi'nin yapısı gereği, öncelikle öğrenmek istediğiniiz şeyi Vikipedi'de aramanız, eğer bulamazsanız araştırıp eklemeniz tavsiye edilir. Böylelikle araştırmanızdan hem siz hem de diğer kullanıcılar yararlanabilecektir.
===Topluluk tartışmaları===
Bir madde içeriği veya editör davranışıyla ilgili olmayan tartışmalar (haberler, duyurular, [[Vikipedi:Köy çeşmesi (yönetmelik)|yönetmelikle ilgili]], teknik konulardaki ve diğer özelleşmiş [[Vikipedi:Danışma masası|danışma masası]], [[Vikipedi:Bilge]] gibi sayfalar hakkındaki tartışmalar) için [[Vikipedi:Köy çeşmesi|Köy çeşmesini]] kullanabilirsiniz.
Vikipedi'nin diğer genel tartışmaları için [[Vikipedi:Topluluk portalı|topluluk portalını]] kullanabililirsiniz.
=== Bireysel Vikipedistlere ulaşmak ===
Eğer daha fazla bilgiye ihtiyacınız varsa, ilk gidebileceğiniz yer [[Yardım:İçindekiler]]'dir. Bireysel vikipedistlerle bağlantı kurmak için ilgili vikipedistin mesaj sayfasına ([[Vikipedi:Tartışma sayfası yönergeleri|tartışma sayfasının]] yerini alır) mesaj bırakabilirsiniz. (İlkeler ve projeyle ilgili çevrimiçi sorular için standart yer [[Vikipedi:Köy çeşmesi|köy çeşmesidir]].) Vikipedistlerle iletişim kurmanın diğer yollarıysa [[Wikipedia:mailing lists|Vikipedi e-posta listeleri]], [[Vikipedi:IRC kanalı|IRC]] ve [[Wikipedia:Instant Messaging Wikipedians|anında mesajlaşmadır]].
Aynı zamanda çeşitli Vikipedi projelerini koordine etmeye yarayan, ilke ve yönergelerin tartışıldığı, hata ve isteklerin belirtildiği ve daha çok gelişmiş kullanıcılara hitap eden [[m:|'''meta'''-Wikipedia]] sitesi vardır.
[[Kategori:Vikipedi|Hakkında]]
<!-- interwiki -->
[[ar:ويكيبيديا:حول]]
[[ca:Viquipèdia:Quant a la Viquipèdia]]
[[da:Wikipedia:Om]]
[[en:Wikipedia:About]]
[[es:Wikipedia:Acerca de]]
[[et:Vikipeedia:Tiitelandmed]]
[[fo:Wikipedia:Um]]
[[fr:Wikipédia:À propos]]
[[fy:Wikipedy:Wat is Wikipedia]]
[[gl:Wikipedia:Acerca de]]
[[he:ויקיפדיה:אודות]]
[[hi:विकिपीडिया:विकिपीडिया के बारे में]]
[[hu:Wikipédia:A Wikipédiáról]]
[[id:Wikipedia:Selamat datang]]
[[ja:Wikipedia:ウィキペディアについて]]
[[lb:Wikipedia:Iwwert Wikipedia]]
[[ms:Wikipedia:Perihal]]
[[pt:Wikipedia:Sobre]]
[[ro:Wikipedia:Despre]]
[[ru:Википедия:Описание]]
[[simple:Wikipedia:About]]
[[sv:Wikipedia:Om]]
[[vi:Wikipedia:Giới thiệu]]
[[zh:Wikipedia:关于]]
| |||
