Askerî darbe: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Kaynakça: bu madde sadece Türkiye ile sınırlı olmadığı için Türkiyede asker müdahaleler şab çıarıldı |
k Hükümet darbesi sayfasının yeni adı: Hükûmet darbesi: düzeltme işareti |
||
1. satır:
{{birleştir|
'''Hükümet darbesi''' devletin emrindeki resmi kuvvetlerden herhangi birisinin mevcut hükümeti devirmesi ve iktidara el koymasıdır. Genellikle kan dökülmeden yapılır ancak kanlı biçimde son bulan örnekleri de vardır. Geniş halk kitlelerinin desteği olmadan yapılması ve köklü bir değişim hareketi olmaması sebebiyle ''devrim''den ayrılır.
Teknik olarak darbeciler genellikle ordunun yapacakları eyleme karşı tarafsız kalmasını fırsat bilerek iktidarı ele geçirir, lideri devirir, hükümet daireleri üzerinde bir otorite kurarlar (radyoların ve televizyonların v.b. iletişim kanallarının işgal edilmesi gibi), temel [[altyapı]] tesislerini (elektrik santralleri gibi) ele geçirirler.
== Tarih ==
== Darbe Sonrası Hükümetler ==▼
Darbeler siyaset tarihinin uzun zamandır bir parçasıdır. Jül [[Sezar]](Julius Caesar) bir darbe kurbanı olmuştur ve bazı [[Roma]] imparatorları iktidara darbeyle gelmiştir. [[1799]]'da [[Napolyon]] da [[Fransa]]'da iktidarı bir darbeyle ele geçirmişti. Antik [[Yunan]] ve [[Hindistan]] kentlerinde darbeler fazlasıyla yaygındı.
20. asrın sonlarına doğru darbeler başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere dünyada bir hayli yagınlaştı: [[Latin Amerika]]'da, [[Asya]]'da, [[Afrika]]'da, [[Avrupa]]'da. [[1980]]'lerden sonra darbeler daha az sıklıkta görülmeye başlandı. Hükümetlerin sosyal ve ekonomik sorunları çözmekte yaşadıkları sorunlar ve dolaysıyla ortaya çıkan yeni sorunlar bu darbelerin başlıca sebeplerini oluşturmaktadır.
Bütün bu görünür sebeplerin yanında darbeler ayrıca güçlü devletler tarafından zayıf ve küçük devletler üzerindeki emellerini gerçekleştirmede etkili bir silah olarak kullanılmaktadır. Bunun en canlı örneği [[Şili]]'de [[Salvador Allende]] hümetinin devrilmesi ve Allende'nin öldürülmesiyle sonuçlanan darbedeki [[ABD]] ve [[CIA]] etkisinde görülebilir.
[[2002]]'de [[Venezuela]]'da oy çokluğu ile seçilmiş olan [[Hugo Chavez]]'e karşı ABD destekli bir darbe yapıldı; darbe başarılıydı ama hemen yıkıldı. Darbenin etkisi Chavez yanlısı halk gösterileri, ordunun Chavez yanlısı tutumu sebebiyle kolayca ortadan kalktı. Chavez darbeden 2 gün sonra yeniden iktidarı ele geçirdi, askeri cunta dağıtıldı. Bu gibi durumlarda halk gösterilerinin darbeleri ters çevirebileceği ve istedikleri liderleri geri getirip iktidara oturtabilecekleri anlaşılmış oldu. Hatta bu olaydan sonra Chavez'e yönelik halk desteğinin daha da artması darbeden istenilen sonucun tam aksine bir gelişme oldu.
Darbeden sonra yönetime el koyan askerler kurulacak hükümetin şekli konusunda karar vermek zorunda kalır. Latin Amerika'da darbe sonrası üst düzey askerlerden oluşan bir ''cunta'' rejimi kurma hayli yaygındır. Afrika'da ise darbe sonrası bir devrim meclisi kurma yöntemi hayli yaygındır.
== Darbeyle İşbaşına Gelen Liderler ==
* [[Jül Sezar]]
* [[Timur]]
* [[Teodoro Obiang Nguema Mbasogo]],[[Ekvator Ginesi]],[[1979]]
* [[Lansana Conté]],[[Gine]],[[1984]]
* [[Blaise Compaoré]],[[Burkina Faso]],[[1987]]
* [[Zine el Abidin bin Ali]],[[Tunus]],[[1987]]
* [[Ömer Hasan Ahmet el Beşir]],[[Sudan]],[[1989]]
* [[Yahya Jammeh]], [[Gambia]], [[1994]]
* [[François Bozizé]], [[Orta Afrika Cumhuriyeti]], [[2003]]
▲* [[Muammer Kaddafi]], [[Libya]] ([[1969]])
▲* [[General Pinochet]], [[Şili]] ([[1973]])
▲* [[Kenan Evren]], [[Türkiye]] ([[1980]])
▲* [[Pervez Müşerref]], [[Pakistan]] ([[1999]])
[[ar:انقلاب]]
[[bg:Държавен преврат]]
[[ca:Cop d'estat]]
[[cs:Puč]]
[[da:Statskup]]
[[de:Putsch]]
▲[[Kategori:Askeri darbeler]]
[[el:Πραξικόπημα]]
[[en:
[[eo:Puĉo]]
[[es:Golpe de Estado]]
[[eu:Estatu kolpe]]
[[fi:Vallankaappaus]]
[[fr:Coup d'État]]
[[gl:Golpe de Estado]]
[[he:הפיכה]]
[[hu:Puccs]]
[[id:Kudeta]]
[[io:Stato-stroko]]
[[it:Colpo di stato]]
[[ja:クーデター]]
[[ka:პუტჩი]]
[[ko:쿠데타]]
[[lb:Putsch]]
[[ml:പട്ടാള വിപ്ലവം]]
[[ms:Rampasan kuasa]]
[[nl:Staatsgreep]]
[[nn:Kuppforsøk]]
[[no:Statskupp]]
[[nrm:Co d'êtat]]
[[oc:Còp d'Estat]]
[[pl:Zamach stanu]]
[[pt:Golpe de Estado]]
[[ru:Путч]]
[[sh:Puč]]
[[simple:Putsch]]
[[sl:Državni udar]]
[[sr:Државни удар]]
[[sv:Statskupp]]
[[th:รัฐประหาร]]
[[uk:Державний переворот]]
[[vi:Đảo chính]]
[[yi:מיליטערישער איבערקערעניש]]
[[zh:政變]]
|