|
[[Resim:Meroitic.png|thumb|left|Meroitik anıtsal ve el yazısı alfabeleri]]{{alfabe}} '''Meroitik alfabesialfabe''', [[Meroë]] Krallığı'nın [[Meroitik dilidil]]nii yazmak için en azından M.Ö. 200 yılında kullandığı Mısır [[hiyeroglif]] ve [[Demotik]] kökenli bir alfabedir, ayrıca bir olasılıkla onu izleyen [[Nubiya]] krallıklarının [[Eski Nubiya dili|dilini]] yazmak için de kullanılmıştır. Eski Nubiya dili daha sonraları Yunan [[uncial]] alfabesi ile yazıldığında bu alfabeye üç tane Meroitik [[glif]] (karakter) de dahil edilmiştir.
Meroitik yazısıyazı öncelikle alfabetik olduğundan Mısır hiyerogliflerinden tamamen farklı kuralları vardır. Bazı uzmanlar ([[Haarmann]] gibi) [[Yunan alfabesi]]nin Meroitik yazısınınyazının gelişiminde etkisinin olduğunu düşünmektedirler, buna neden olarak Meroitik yazısındayazıda sesli harflerin bulunmasını gösterirler fakat diğer bakımlardan bu harfler Yunanca gibi işlev göstermezler.
Meroitik yazısıyazı esasen alfabetiktir, fakat herhangi bir sesli harf yazılmadığı zaman /a/ seslisi varmış gibi varsayılır. Bir sessiz, o sembolun ardına /e/ (fonetik olarak [[schwa]]) koyarak gösteriliyordu. Yani, iki harflik '''me''' /me/ hecesi ve yalnız /m/ sessizi ile gösterilebilmekteydi, '''ma''' hecesi ise tek harfle ve '''mi''' ise iki harfle gösterilmekteydi. Bazı diğer hecelerin özel glifleri vardı. Bu bağlamda tam anlamıyla 'yarı-hecesel' bir yazı olduğu ve bir tek yaklaşık aynı zamanlarda ortaya çıkan Hint hecesel ([[abugida]]) alfabelerini uzaktan anımsattığı söylenebilir. /n/ ve /s/ gibi çeşitli hece sonu sessiz harfleri çoğu kez koyulmuyordu.
Toplam 23 sembol vardı. Bunlara dört sesli de dahildir:
Bazı hecesel seslerin gösterimi ile ilgili tartışmalar sürmektedir: '''se''' bir hece miydi yoksa /š/ gibi okunan '''s''' 'den farklı bir sessiz miydi; benzer şekilde '''ne''' bir hece miydi yoksa /ñ/ sessizi miydi; ve yine '''t''' hecesel '''ti''' olabilir miydi. Bazı sesler için hecelerin alfabedeki harflerin yerine kullanılmış olmasının, Mereoitik lehçesel değişimlerinin tek bir yazıda birleştirilmesi amacıyla olabileceği öne sürülmüştür.
Meroitik alfabesininalfabenin iki grafik formu vardır: Mısır [[hiyeroglif]]lerinden alınmış anıtsal oyma formu ve gene eski Misir'da kullanılan [[Demotik]]ten türemiş el yazısı formu. Metinlerin çoğunluğu el yazısı şeklindedir. Mısır yazılarının farklı olarak, Meroitik'in iki formu arasında basit birebir uyuşma vardır, yalnız el yazısı formunda sessiz harfi izleyen '''i''' harfi bir bağ ile birleştiriliyordu.
Yazma yönü ya sağdan sola ve yukarıdan aşağıyaydı (el yazısı); veya sütunlarda yukarıdan aşağıya, sağdan sola şeklindedir (hiyeroglifsel form). Anıtsal işaretler Mısır hiyeroglifsel kaynaklarında olduğu gibi metnin başına doğru dönük oluyorlardı.
Ayrıca kelimeleri veya cümle parçaları ayırmak için kullanılan üç yatay veya dikey nokta işareti vardı; bu kullanılan tek noktalama işaretiydi.
Meroitik yazısıyazı eğer gerçekten Nubiya krallıkları tarafından kullanılmışsa, altıncı yüzyılda Nubiya'ya Hristiyanlığın gelmesinin ardından yerini [[Koptik alfabesi]] almış olmalıdır.
Yazı 1909 yılında Britanyalı Mısır bilimci [[Francis Llewellyn Griffith]] tarafından çözülerek okunmuştur. Ancak, dilin kendisi hâlâ tam olarak anlaşılamamıştır.
| 