Urumca: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Gangstar01 (mesaj | katkılar)
Yeni sayfa: Greko Tatar ya da Urum Türklerinin konuştuğu Türkçe'dir.
 
Gangstar01 (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
1. satır:
[[Greko Tatar]] ya da [[Urum]] [[Türk]]lerinin konuştuğu [[Türkçe]]'dir.
Urumca Türkçe'ye çok benzeyen bir dildir.Aşağıdaki Urum Türküleri incelendiğinde Türkiye Türkçesi ile Urumca arasında çok büyük bir ortaklık olduğu görülebilir:
 
'''Gürjüden Beşeve Atlar Yetişti'''
 
Gürjüden Beşeve atlar yetişti
 
O anemin yurtuna bir ateş tüştü
 
Beş hızın erasına injesi edim
 
Anemin babemin eglenjesi edim
 
Taçankalar üstüne tezip yürdüm men
 
Kör timnernen yep içtim kör time tüştüm
 
Oynadım anem oynadım oynap toymadım
 
Ajel teldi başıma yendim duymadım
 
Gürjüden Beşeve atlar yetişti
 
O anemin yurtuna bir ateş tüştü
 
(Yelena Akritov, 46, Eski Kırım)
 
Urumlar Kırım’dan çıkarılırken bir kız bir oğlan iki kardeş vatanlarından çıkmak istemezler. Ölürsek de burada öleceğiz diye kendilerini bindirildikleri gemiden denize bırakırlar. Cesetleri bulunamaz. Halk bunun üzerine aşağıdaki türküyü veya ağıtı yakar.
 
'''Hara Deniz Büngür Büngür'''
 
Hara Deniz büngür büngür büngürder
 
Dalğasıylen dalğasıynen demileri yürütür
 
Hara Deniz büngür de büngür de büngürdür
 
Büngürdeyip esti de derdim yeniler
 
Hara Deniz yahın olaydın yanıma
 
Dalaydım da yar seni deyi bulaydım
 
Balıhçılar aldılar benim sesimi
 
Bağırdım da şitmedin mi sesimi
 
Betim hutarırdım o benim ğarip janımı
 
Betim çare bulurdu harap janıma
 
Dalaydım da hızhardaşım bulaydım
 
(Kosta Koca, 84, Eski Kırım, Babasının arkadaşlarından)
 
'''Urğun Urğun Dost Bağına Vardığım'''
 
Urğun urğun dost bağına vardığım
 
El uzatıp ğonje gülünü sardığım
 
Yaremilen zevhüsefa sürdüğüm
 
O da varsın onulen eş olsun
 
Kündüz eyan beyan yeje düş olsun
 
Ağley ağley gözler dizden yaş olsun
 
Yarem oynar satrançilen merdini
 
Çeken bilir ağrıların derdini
 
Ben çekmişim üçün dördün beşini
 
O da vardın çeksin benim derdimi
 
O da varsın onulen eş olsun
 
Kündüz eyan beyan yeje düş olsun
 
Ağley ağley gözler dizden yaş olsun
 
İdit odur çıhıp yoldan dönmeyen
 
Aşıh olup sevdalığı bilmeyen
 
Üç beş mal hazanıp delmeyen
 
O da varsın onulen eş olsun
 
Kündüz eyan beyan yeje düş olsun
 
Ağley ağley gözler dizden yaş olsun
 
'''Osman Paşa'''
 
Ahsaray da Bahçısaray
 
Dül açılır meydanına
 
Tör olaydı Osman Paşa
 
Jıhtı aster baştan başa
 
İle olur mu bile olur mu
 
Evlad babiye halır mı
 
Duna teyler ahmam dedi
 
Çadırımdan çıhmam dedi
 
Yüz bin aster hırılanjaz
 
Çadırımdan bahmam dedi
 
Pendjereden har delir o
 
Ben sanettim yar delir o
 
Açtım pendjereyi bahtım
 
Osman Paşa jan veriy o
 
'''Osman Paşa (2)'''
 
Hara deniz ahmam deyor
 
Tenarımı yıhmam deyor
 
Esmer Güzel Muhtar Paşa
 
Edirneden teçmem deyor
 
Hara deniz ahar dider
 
Tenarını yıhar diter
 
Tör olaydı Osman Paşa
 
Edirneyi teçer diter
 
Penjereden har deliyor o
 
Ben sanettim yar deliyor o
 
Açtım penjereyi bahtım
 
Osman Paşa jan veriyor
 
'''Osman Paşa (3)'''
 
Kara Deniz akmam diy
 
Ah denize bahmam diy
 
Kırh bin aster kırmayınjes
 
Çadırımdan çıhmam diy
 
 
Kara deniz ahar diter
 
Ah denizde bahar diter
 
Kırh bin aster kırar diter
 
Çadırından çıhar diter
 
Öle olur mu bele olur mu
 
Evlad Babayı urur mu
 
Padişağın zulumları
 
Bu dünya bize halır mı
 
Ben Yaltadan Taş Yükledim
Ben Yaltadan taş yükledim yemime almaya
 
Ben Yefeden bir yar sevdim yendime almaya
 
Del del del del alaydım seni
 
Ender mintan olur ise saraydım seni
 
Ben Yaltadan bir yüzük aldım elmazdır taşı
 
Ben Yefeden bir yar sardım on beştir yaşı
 
Del del del del alaydım seni
 
Ender mintan olur ise saraydım seni
 
'''Alem'''
 
Borlu suyun üstünden ağeler atımı atlattım
 
On beş yanşa Garavil çufutun ötünü patlattım
 
Şaroş edim duyamadım pıçak oynattım
 
Bir Tatarı soymajes anem yolumu da açtım
 
Beş yüz atlı horalap aldılar yene hutuldum
 
Ederimi arhama urdum obaya jıvırdım
 
Alebin oğlu tutuldu deyen anesi ağledi
 
Ğarip babem bağrına taşler bağladi
 
'''Duşenkalar'''
 
Sarağaç boyanır mı da
 
Varsam yar uyanır mı
 
Gelsek garşı garşıya
 
Ona can dayanır mı
 
Çal atımı da bineyim de
 
Bulutlara sineyim
 
Ölsem onda öleyim de
 
Yar yüzünü göreyim
 
Ev ardına gül direk de
 
Yaprağı ne tökerek
 
Garip gönlüme göre de
 
Allah vermiş şen yürek
 
Hara haş olmayaydı da
 
Ben seni sarmayaydım da
 
Ben seni sarmayaydım da
 
Gömüp de yanmayaydım
 
 
Yavaş yavaş tohta gel
 
Tahtalar oynamasın
 
Gündüz gelme gece gel de
 
Düşmanlarım duymasın
 
(Kosta Koca, 84, Eski Kırım, Babasının arkadaşlarından)
 
'''ÇINLAR (MANİLER)'''
 
Aylan aylan jeltermem
 
Jel turanda ey a hız
 
Timi sarıp seveyim
 
Sen tuğranda ey a hız
 
Altın da taptı yaşım
 
Kümüş te taptı yaşım
 
Donbastan on altıdan beri
 
Hayıtmadı menim yaşım
 
A hız senin közlerin da
 
Vermem de dünye malına
 
Senin dibik vah yarem de
 
Bulamam dünyalara
 
Köpür tüpü beş tahta
 
Beşsi de yarım tahta
 
Beni bırahıp onu alsa
 
Yaşasın yarım afta
 
Tarilkaya beş alma
 
Yavluh ilen alınız
 
Ben saldat ditejegim
 
Savluh ilen halınız
 
Çete yılan sızğırıy
 
Sesi de deliy oh dibik
 
Bırahıp ditti beni de yarem
 
Duynalara yoh dibik
 
A hız saçın örmezler
 
Seni bana bermezler
 
Tel alayım haçayım
 
Harangılıh körmezler
 
A hız saçın setiz hat
 
Tes birisin bizge sat
 
Anan baban hayl osa
 
Tel bögeje bizge yat
 
'''Urum Hikayelerine Örnekler'''
 
'''Huşlubek'''
 
Bir vahıtta bir dene padşah var eten, evladı yoh eten. Günnerden bir gün diy harıya:
 
- Hur maa bir torva pismet, titeyim evladlıh –birini mirini alajah oğul olajah. Alıy tayağın, torbasın çıhay titiy. Titkende çıhay bir hart ögne:
 
- Anda titiysin? Diy
 
- Titiyim bele bele, evlad hırlamağa. Alajam özüme bir evladlıh.
 
- Sen –diy- hayt. Vereyim men saa bir alma. Temizle almayı, hoy başınızın dübüne. Saba harınnan hahlar yersiniz almayı, yejeginiz. Habuhların da temizlersin verirsin atına
 
Alıy almayı hayıtıy . Harısı diy
 
- Sora nasın? Taptın olan?
 
- Tapmadım- diy. – Bir hart bele bele dedi: ‘A bu almayı temizleniz. Habuhlarını atınıza versiniz, yer. Özün de başınız dübüne hoyarsınız, saba hahlar yersiniz.- olur evladınız’ - dedi.
 
Temizliy, hart degeni dibik , hoyay başın dübüne almayı. Yaraylar etisi de yiy harı-hoja. Habuhların da veriy biye. Biyeden oluy bir tay. Harının oluy bir oğlu….
 
'''Bilmeceler:'''
 
Irahtan körem appaçıh
 
Yanına vardım şapkaçıh
 
(Manter: mantar)
 
Biz biz biz edik
 
Otuz eti hız edik
 
Biz tahta sen sıyıldıh
 
Sabaderek joyulduh
 
(Tişler : dişler)
 
Kiçineçik odaçıh
 
Otuz eti hudaçıh
 
(Abuz , Tişler)
 
Deve yünden töşek
 
Onu bilmeyen eşek
 
(post-tiyiz)
 
Yırahtan körem hara hara
 
Yanna barım para para(at boh)
 
'''Urumca Masal Örnek:'''
 
'''Zilifsiya'''
 
Bir zamanda bir padşahın üç tene oğlu var. Üçü de avju. Titiy büyügü avlamaa alıy yanna asterini. Yürüyler yürüyler tapmaylar bir şiy de. Sora çevriy, kün batıya titiyler. Titiyler onda, az titiyler, tüşiyler bir yere çoh pek huş. Er türlü tiyiklik . Başlaylar patlatma. Patlathanda bir dene siya bulut peyda olunuy, çıhay bir siya bulut, teliy honay buların stüne elçin de hıray öldürüy.
 
Bir kün teçiy yohtur ağa, eti kün teçiy yohtur ağa. Üçünjü kün diy ortanjı
 
-Titiyim ağayı hıdırayım yohsam bir av rastetirdi telyamay.
 
Titti o da. Yürüdü yürüdü kün doğuya. Bişiy yoh. Çevriy kün batıya, titiy, tapay o tiyikliy. Bu da başlay patlatmaa. Yene o siya bulut teiy, bları da hıray. Bu asteri de.
 
Teçiy bir üç-dört kün. En kiçigi:
 
- Nas şiy bele? Biri titti – Yoh. Biri daa titti – yoh. Varayım ağaları hıdırayım men de.
 
Çıhay titiy payına. Almaya ster. Varıy kün doğuya – yohtur, tapmay, çevriy kün batıya yürüy yürüy tüşüy o tiyiklikcee- patlamay. Çünkü ağaların terek hıdırmaa.
 
Varıy tapay ağalarnı...
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Urumca" sayfasından alınmıştır