Vikipedi

Jül Sezar: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
sezeryan ---> sezaryen
Değişiklik özeti yok
1. satır:
'''Kalın yazı'''Jül Sezar, M.Ö 101 yılında Roma'da soylu bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Sağlam bir eğitim gördüğü gibi, ailesi tarafından bir silahşor olarak yetiştirilmişti. Edebiyata ve güzel sanatlara aşırı bir düşkünlüğü vardı.
{{Hükümdar
| adı = Jül Sezar
| başlık = [[Roma Cumhuriyeti]] [[Diktatörlük|Diktatörü]]
| resim = [[Image:Giulio-cesare-enhanced 1-800x1450.jpg|180px]]
| altyazı = Jül Sezar büstü
| hüküm süresi = Ekim, [[M.Ö. 49]]–[[15 Mart]] [[M.Ö. 44]]
| tahta geçmesi =
| diğer ünvanları =
| tam adı = '''Gaius Julius Caesar'''
| önce gelen = [[Lucius Cornelius Sulla]] (Roma Cumhuriyeti diktatörü olarak )
| sonra gelen = [[Augustus]] ([[Roma İmparatoru]] olarak)
| varisi =
| kraliçe =
| gözdesi =
| eş 1 = [[Cornelia Cinna minor]] [[M.Ö. 84]]–[[M.Ö. 68]]
| eş 2 = [[Pompeia (Jül Sezar'ın karısı)|Pompeia]] [[M.Ö. 68]]–[[M.Ö. 63]]
| eş 3 = [[Calpurnia Pisonis]] [[M.Ö. 59]]–[[M.Ö. 44]]
| eş 4 =
| eş 5 =
| eş 6 =
| çocukları = [[Julia (Jül Sezar'ın kızı)|Julia Caesaris]]
| hanedan = [[Julio-Claudian Hanedanı]]
| resmi marşı =
| babası = [[Gaius Julius Caesar (Jül Sezar'ın babası)|Gaius Julius Caesar]]
| annesi = [[Aurelia Cotta]]
| doğum tarihi = [[12 Temmuz]] [[M.Ö. 100]] - [[M.Ö. 102]]
| doğum yeri = [[Roma]]
| ölüm tarihi = [[15 Mart]] [[M.Ö. 44]] (56 yaşında)
| ölüm yeri = [[Roma]]
| defin tarihi =
| mezar yeri =
|}}
 
Fakat bu genç adam, dünya zevklerine, içkiye ve kadınlara karşı da aynı ilgiyi duyar, bu arada kendisine açılan erkek kollarına hiç çekinme duymadan vücudunu teslim ederdi. Olağanüstü bir hatip, yaman bir binici, kadınları baştan çıkarmada eşi bulunmaz bir ustaydı. Roma'da genelev sokağında bir oda tutarak yıllarca sefahat içinde yaşamıştı.
'''Gaius Julius Caesar''', [[13 Temmuz]] [[M.Ö. 100]]<ref>Sezar'ın doğum tarihi tartışmalıdır. Bazı tarihçiler doğum gününü [[12 Temmuz]] ve doğum tarihini de 101 ya da 102 yılı olarak kabul etse de, 13 Temmuz M.Ö. 100 yılı genel kabul gören tarihtir.</ref> – [[15 Mart]] [[M.Ö. 44]]), [[Roma Cumhuriyeti|Romalı]] [[askeri]] ve [[politik]] lider. Dünya tarihinin en etkili insanlarından birisi olarak kabul edilir ve [[Roma Cumhuriyeti]]'nin [[Roma İmparatorluğu]]'na dönüşmesinde kritik bir rol oynamıştır.
 
Annesi Auralia, bu çok yakışıklı, güzellikte mitoloji kahramanları Adonis ve Paris'le eş tutulan oğluna para yetiştirmekte güçlük çekiyordu. Jül Sezar, parası tükenince, arkadaşlarından ve düşüp kalktığı yosmalardan borç alır, bir daha da ödemezdi. Onlara şöyle derdi yalnızca:
[[Roma Senatosu]]ndaki ''[[optimates]]'' kliğine mensup muhalifleri [[Genç Cato|Marcus Porcius Cato]] ve [[Marcus Calpurnius Bibulus]]'a karşı, ''[[Populares]]'' kliğine mensup bir politikacı kimliğiyle, [[Marcus Licinius Crassus]] ve [[Pompey|Gnaeus Pompeius Magnus]]'la birlikte gayri resmi olarak Roma politik yaşamına bir kaç yıllığına yön verecek olan [[Triumvirlik|birinci üçlü yönetim]]i kurdu. [[Galya]]'yı fethederek Roma topraklarını [[Atlas Okyanusu]]na kadar genişletti ve aynı zamanda M.Ö. 55 yılında Britanya'nın Romalılarca ilk işgalini gerçekleştirdi. Triumvirliğin yıkılmasıyla birlikte Pompey ve [[Roma Senatosu|Senato]] ile arası açıldı. [[M.Ö. 49]] yılında Lejyonlarının başında [[Rubicon]] nehrini geçmesiyle başlayan iç savaş sonucu Roma dünyasının tartışmasız hakimi haline geldi.
 
"Dostlarım, Roma İmparatorluğunu pençeme alacağım güne kadar bana zaman veriniz..."
Hükümetin kontrolünü ele almasının ardından, Roma toplumu ve yönetimini kapsayan geniş bir reform hamlesi başlattı. Hayat boyu [[Roma diktatörü|diktatör]] (''dictator perpetuus'') ilan edildi ve Cumhuriyet bürokrasisini ağır biçimde merkezileştirdi. Ancak Sezar'ın eski arkadaşlarından [[Marcus Junius Brutus]]'un önderliğindeki, Cumhuriyeti eski işleyişine kavuşturmayı hayal eden bir grup senatör tarafından [[15 Mart]] M.Ö. 44 tarihinde öldürüldü. Suikastin ardından başlayan yeni bir iç savaş, varisi [[Augustus|Gaius Octavianus]]'un Roma dünyası üzerinde baskın bir otokratik güç haline gelmesine yol açtı. Sezar, suikastten iki yıl sonra, M.Ö. 42 yılında Senato tarafından resmen kutsanarak [[Roma Mitolojisi|Roma tanrıları]]ndan biri ilan edildi.
 
Yirmi yaşlarındayken. İmparator Sulla'nın can düşmanı Marius'un yeğeni olduğu için, Roma'dan kaçmak zorunda kaldı. Anadolu'ya kaçmak isterken korsanların eline düştü. Korsanlar onu Antalya'ya götürmüşler ve kurtuluş parası olarak 20 talent istemişlerdi. Genç delikanlı kendisine biçilen bu fiyat karşısında küplere binmiş ve :
Sezar'ın hayatı hakkındaki bilgilerin çoğu, askeri seferlerini anlatan ve kendisi tarafından yazılmış olan "Yorumlar" (''Commentarii'') adlı eserinden ve [[Cicero]] gibi politik rakiplerinin mektup ve konuşmalarından, [[Sallustius]]'un tarihsel yazılarından ve [[Catullus]]'un şiirileri gibi çağdaşı kaynaklardan elde edilmiştir. Hayatına dair pek çok ayrıntılı bilgi sonraki yüzyıllarda yaşamış olan [[Appian]], [[Suetonius]], [[Plutarch]], [[Cassius Dio]] ve [[Strabo]] gibi tarihçiler tarafından aktarılmıştır.
 
"Hayvanlar!., Ben 20 talentlik bir tutsak mıyım? Yakaladığınıza iyi bakın, size 50 talent getirteceğim!..)" diye bağırmıştı.
== Hayatı ==
=== Erken dönem hayatı ===
 
Roma'daki ailesine bir mektup göndermiş, para gelinceye kadar da korsanlarla al takke ver külah bir hayat yaşamıştı. Onlarla içki içiyor, şiirler okuyup oyunlar oynuyordu. Ara sıra da korsanlara :
[[Image:Young Folks' History of Rome illus254.png|thumb|Jül Sezar.]]
 
"Hayvan herifler!.. Elinizden bir kurtulursam, göreceksiniz hepinizi astıracağım!.." diyordu. Korsanlar, bu deli dolu gencin sözlerini ciddiyi almazlar, gülmekle yetinirlerdi.
Sezar, soylarının tanrıça [[Venüs (mitoloji)|Venüs]]'ün sözde oğlu ve [[Troy|Troyalı]] prens [[Aeneas]]'ın oğlu [[Ascanius|Iulus]]'tan geldiğini iddia eden ve [[patrici]] sınıfından bir aile olan ''[[gens]] [[Julius ailesi|Julia]]'' adlı aileye mensuptur.<ref>*{{Kitap belirt |son=Froude |ilk=James Anthony |yazarurl=James Anthony Froude |yardımcıyazarlar= |yıl =1879 |başlık=Sezar'ın Hayatı |yayımcı=Project Gutenberg e-text |yer= |sayfa=67 |id =}}</ref><ref>[[Suetonius]], ''On İki Sezar'ın Hayatları'': ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#6 6]; [[Velleius Paterculus]], ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#41 2.41]; [[Virgil]], ''[[Aeneid]]''</ref> "Sezar" ''[[cognomen]]'i'', [[Gaius Plinius Secundus|Yaşlı Plinius]]'a göre [[sezaryen]]le doğmuş bir atasından gelir (Latince "kesmek" anlamına gelen ''caedo, caedere, cecidi, caesum'' fiillerinden türemiştir).<ref>[[Gaius Plinius Secundus|Yaşlı Plinius]], ''Doğal Tarih'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+7.7 7.7]. Sezar'ın kendisinin sezaryenle doğduğu iddiası bir yanlış anlamadır ve kökeni 10. yüzyılda yayınlanmış antik bir Bizans ansiklopedidir (''[[Suda]]''[http://www.stoa.org/sol-bin/search.pl?db=REAL&search_method=QUERY&login=guest&enlogin=guest&user_list=LIST&page_num=1&field=adlerhw_gr&searchstr=kappa%2C1199 kappa 1199, İngilizce, 2008-30-03 tarihinde erişildi.]). Her halukarda Sezar bu ismi taşıyan ilk kişi olmadığı gibi sezaryen işlemi sadece ölü kadınlar üzerinde uygulanırdı ve Sezar'ın annesi [[Aurelia Cotta|Aurelia]] doğumdan sonra uzun yıllar yaşamıştır.</ref> ''Historia Augusta'' bu konuda mevcut farklı üç iddiayı da dile getirir : ilki Sezar'ın saçının çok sık olması (Latince ''caesaries''); diğeri gözlerinin parlak gri olması (Latince ''oculis caesiis''); ya da savaşta bir fil öldürmüş olması (mağribi dilinde ''caesai'' ) nedeniyle bu unvanı almıştır.<ref>''Historia Augusta'': ''Aelius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Aelius*.html#2 2].</ref> Sezar'ın bastırdığı sikkeler üzerinde fil bulunması adı geçen son iddiayı destekler niteliktedir. <ref>[http://members.aol.com/dkaplan888/jcae.htm Jül Sezar Sikkeleri]</ref>
 
Parası gelince özgürlüğüne kavuştu ve Ege bölgesindeki Milet kentine gitti. Buradan sağladığı birkaç gemiyle, kendisini tutsak eden korsanların üzerine giderek, onları Antalya açıklarında yakaladı. Hepsini zincire vurup Bergama'ya götürdü, Vali'nin vereceği emri beklemeden hepsini astırdı.
Antik şecerelerine rağmen Julii Caesare'ler politik olarak etkili bir aile değildi ve mensuplarından sadece üçü [[Konsül]] seçilebilmişti. Sezar'ın aynı adı taşıyan babası Cumhuriyetin seçimle iş başına gelen üst düzey magistraları arasında ikinci sırada yer alan [[praetor|praetorluk]] makamına kadar yükselme başarısı göstermiş, belkide ünlü kayınbiraderi [[Gaius Marius]] sayesinde [[Asya (Roma eyaleti)|Asya]] eyaleti valiliği yapmıştır.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#1 1]; [[Plutarch]], ''Sezar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#1 1], ''Marius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Marius*.html#6 6]; Yaşlı Plinius, ''Doğal Tarih'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+7.54 7.54]; ''Inscriptiones Italiae'', 13.3.51-52</ref> Annesi [[Aurelia Cotta]] bir kaç konsül çıkarmış etkili bir aileden geliyordu. Sezar'ın vasisi olarak iyi bir hatip ve dil bilimci olan Galya kökenli [[Marcus Antonius Gnipho]]'nun atandığı bilinir.<ref>Suetonius, ''Gözde Dilbilimcilerin Hayatı'' [[Wikisource:Lives of Eminent Grammarians#7|7]]</ref>Sezar'ın her ikisinde adı [[Julia Caesaris (Jül Sezar'ın kız kardeşi)|Julia]] olan iki kız kardeşi vardı. Sezar'ın çocukluğu ile ilgili kayıtlar çok azdır. [[Suetonius]] ve [[Plutarch]]'ın biyografilerinde Sezar'ın hikayesi birden bire gençliğinden başlar ve her iki eserde de açılış paragrafları kayıptır.<ref name="plutsuet1">Plutarch, ''Sezar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#1 1]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#1 1]</ref>
 
Roma'ya dönüp siyasi hayata atıldığında 33 yaşlarındaydı. Yakın arkadaşlarından biri, Jül Sezar'a siyasi tutkuları olduğunu söylediğinde ondan şu karşılığı aldı :
Sezar'ın gelişim yıllarına tam bir kargaşa hakimdi. Roma'nın müttefiklerine verilen Roma Yurttaşlığı hakkının geri alınmasının neden olduğu kargaşa, Roma ve İtalyan müttefikleri arasında [[Sosyal Savaş (MÖ 91-MÖ 88)|Sosyal Savaş]] olarak adlandırılan bir savaşa neden olurken [[Pontus]]'lu [[VI. Mithridates]] Roma'nın doğu eyaletlerini tehdit eder hale gelmişti. Roma siyaseti ana olarak iki hizipe bölünmüş, ''[[optimates]]'' adındaki birinci hizip Senato içerisinde aristokratik yönetimi savunurken, ''[[populares]]'' hizipi doğrudan seçimleri tercih etmekteydi. Sezar'ın amcası Marius ''popularis'' hizipine mensupken rakibi [[Lucius Cornelius Sulla]] bir ''optimas'' idi. Hem Marius hem de Sulla [[Sosyal Savaş (MÖ 91-MÖ 88)|Sosyal Savaş]] sırasında sivrilmişler, ve her ikisi de Mithridates'e karşı yapılan seferi komuta etmek istemesine rağmen şans başlangıçta Sulla'ya gülmüştü; ancak Sulla ordunun komutasını ele almak için şehir dışına çıktığında bir [[tribün]] tarafından geçirilen yasa ile komuta Marius'a tevdi edildi. Sulla'nın tepkisi ordusuyla Roma'ya dönmek ve komutanlığını ilan ederek Marius'u sürgüne göndermeyi denemek oldu ancak o sefere çıktığında Marius çoktan geçici bir ordunun başına geçmişti. Marius ve müttefiki [[Lucius Cornelius Cinna]] şehri ele geçirdi, Sulla "halk düşmanı" ilan edildi ve Marius'un birliklerinin Sulla'nın destekçilerinden intikamı kanlı oldu. Marius M.Ö. 86 yılı başlarından öldü ancak hizipi etkin bir güç olarak kaldı.<ref>[[Appian]], ''İç Savaşlar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/1*.html#34 1.34-75]; Plutarch, ''Marius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Marius*.html#32 32-46], ''Sulla'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Sulla*.html#6 6-10]; Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2A*.html#15 2.15-20]; [[Eutropius]] [http://www.forumromanum.org/literature/eutropius/trans5.html 5]; [[Florus]], ''Roma Tarihinin Özeti'' [[Wikisource:Epitome of Roman History/Book 2#6|2.6]], [[Wikisource:Epitome of Roman History/Book 2#9|2.9]]</ref>
 
"Ne diyorsun sen! Makedonyalı Büyük İskender'in hayatını okumadın mı? O benim yaşımdayken bütün dünyayı ele geçirmişti. Ben daha ne yaptım?"
M.Ö. 85 yılında, Sezar'ın babası bir sabah ayakkabılarını giyerken görünürde her hangi bir neden olmaksızın aniden ölünce <ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#1 1]; Yaşlı Plinius, ''Doğal Tarih'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+7.54 7.54]</ref> henüz on altı yaşında olan Sezar ailenin başına geçti. Ertesi yıl Marius'un tasfiyesi sırasında ölen eski [[Jüpiter (mitoloji)|Jüpiter]] yüksek rahibi [[Lucius Cornelius Merula (Konsül M.Ö. 87)|Merula]]'nın yerine yeni ''[[Flamen Dialis]]'' olarak atandı.<ref>Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2A*.html#22 2.22]; Florus, ''Roma Tarihinin Özeti'' [[Wikisource:Epitome of Roman History/Book 2#9|2.9]]</ref> Ardından bu göreve seçilen kişilerin patrici olması zorunluluğuna ilaveten bu kişinin bir patrici ile evli olması gerektiği şeklindeki geleneği, çocukluğundan beri nişanlı olduğu varsıl bir [[Equestrian]] aileden gelen Cossutia adındaki kızdan ayrılarak Cinna'nın kızı [[Cornelia Cinna minor|Cornelia]] ile evlenmek suretiyle yıktı.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#1 1]; Plutarch, ''Sezar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#1 1]; Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#41 2.41]</ref>
 
Kırk bir yaşına geldiğinde, Roma'nın seçkin kişilerinden biri olmuştu. Çağının ünlü generallerinden Crassus ve Pompeus ile üçlü bir anlaşma yaparak kendisini "Konsül / Devlet Başkanı" seçtirtti. Dostlarına ve düşüp kalktığı kadınlara olan 1300 talent borcunu ödemek için Galya Valiliği’ni de üzerine aldı. Bu yetki kendisinde olmasına rağmen Senato ses çıkaramadı. Çünkü Jül Sezar’ın Galya Valisi olarak Roma'dan uzaklaşması ihtimali hem Senato’nun hem de Pompeus'un işine geliyordu. Bu nedenle Galya dışında bazı eyaletleri de ona bağladılar.
Mithridates ile barış yapan Sulla artık geri dönerek Marius'un destekçilerine karşı iç savaşa devam edebilirdi. Tüm İtalya boyunca süren çarpışmaların ardından M.Ö. 82 Kasımında yapılan [[Colline Geçidi savaşı]]nı kazanarak Roma'yı ele geçirdi ve kendisini [[Diktatörlük|diktatör]] olarak atadı; her ne kadar bu makama atanan kişi geleneksel olarak sadece altı ay görev yapabilse de Sulla için bir limit belirlenmemişti. Marius'un heykelleri yıkıldı ve mezarı açılarak cesedi [[Tiber nehri]]'ne atıldı. Diğer rakibi Cinna ise askerlerinin isyanı sonucu zaten öldürülmüştü.<ref>Appian, ''İç Savaşlar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/1*.html#76 1.76-102]; Plutarch, ''Sulla'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Sulla*.html#24 24-33]; Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2A*.html#23 2.23-28]; Eutropius, ''Roma Tarihinin icmali'' [http://www.forumromanum.org/literature/eutropius/trans5.html 5]; Florus, ''Roma Tarihinin Özeti'' [[Wikisource:Epitome of Roman History/Book 2#9|2.9]]</ref> Sulla'nın yasaklamalarının ardından politik düşmanlarının yüzlercesi öldürüldü ya da sügüne gönderildi. Sezar, Marius'un yeğeni ve Cinna'nın damadı olarak artık hedefteydi. Önce amcasınan kalan mirasından, ardından karısının çeyizinden ve son olarak rahiplik görevinden mahrum bırakıldı ancak karısından boşanmayı reddedince saklanmak için kaçmak zorunda kaldı. Kendisine yönelen tehditlerden, aralarında Sullanın destekçilerinin ve [[Vesta bakiresi|Vesta bakireleri]]nin de bulunduğu aile üyelerinin arabuluculuğu sayesinde, Sulla'nın isteksizce de olsa geri adım atmasıyla kurtulabildi. Sulla'nın "Sezar'da çok sayıda Macrius gördüğünü" söylediği iddia edilir.<ref name="plutsuet1" />
 
Jül Sezar'ın amacı, Galya'da kendine bağlı bir ordu kurmak ve Roma'nın üzerine yürüyerek diktatör olmaktı. Konsüllük süresi bir yıl sonra bitince Jül Sezar Galya'ya gitti. Sekiz yüzden fazla kenti olan bu zengin ülke onun borçlarını ödedikten başka, gerekli adamları satın alacak ölçüde zenginleşmesine de yetti. Savaşlarda ele geçirilen 1 milyon tutsağın köle olarak satışından eline gecen para, Jül Sezar’ın en güçlü silahı olmuştu. Romalılar yüz yirmi yıl içinde Galya'nın ancak Güney bölgelerini ele geçirebilmişlerdi, Sezar sekiz yılda bütün Galya'yi Roma imparatorluğu sınırları içine kattı.
===Erken dönem kariyeri===
Sezar Roma'ya dönmek yerine orduya katıldı ve [[Asya (Roma eyaleti)|Asya]]'da [[Marcus Minucius Thermus]] ve [[Kilikya]]'da Servilius Sauricus'un emrinde görev yaptı. [[Midilli]] kuşatmasında gösterdiği üstün hizmetlerinden dolayı [[Corona Civica]] ile ödüllendirildi. Kral [[IV. Nicomedes]]'in donanmasına eşlik ederek güvenliğini sağlamak için gitti [[Bithynia]]'da Kralın sarayında uzun süre kalınca tüm hayatı boyunca peşini bırakmayacak olan Nicomedes'le bir ilişki yaşadığı söylentileri ortaya çıktı.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#2 2-3]; Plutarch, ''Sezar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#2 2-3]; [[Cassius Dio]], ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/43*.html#20 43.20]</ref> Rahiplik görevinden alınması İronik biçimde ona askeri bir kariyer yapmanın yolunu açmıştı çünkü geleneklere göre bir ''Flamen Dialis'in'' atlara dokunması, kendi yatağından başka bir yatakta üç günden fazla ya da Roma dışında bir günden fazla uyuması ya da bir orduya doğru bakması yasaktı. <ref>William Smith, ''Yunan ve Roma Antikitesi Sözlüğü'': ''[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Flamen.html Flamen]'', 2008-01-04 tarihinde erişildi.</ref>
 
Bu sıralarda Crassus, Doğu'da Fırat ırmağı kıyılarında Partlara yenilerek ölmüş ve Pompeus Roma'nın tek egemeni durumuna gelmişti. Pompeus mutlu ye kaygısız bir yaşantı içindeydi. Oysa çevresindekiler. Jül Sezar’ı iyi tanıdıklarından, Pompeus'a sık sık şu soruyu soruyorlardı :
İki yıl Diktatör olarak görev yapan [[Sulla]] M.Ö. 80 yılında bu görevinden istifa etti ve yeniden konsülar bir hükümet kurup bir yıl konsül olarak görev yaptıktan sonra emekliye ayrıldı.<ref>Appian. ''İç Savaşlar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/1*.html#103 1.103]</ref> Sezar sonradan Sulla'nın diktatörlük görevinden ayrılmasıyla alay edecek ve "Sulla politik ABC'sini bilmiyor" diyecekti.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#77 77].</ref> Sulla iki yıl sonra M.Ö. 78 yılında öldü ve cenazesi devlet töreniyle kaldırıldı.<ref>Plutarch, ''Sulla'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Sulla*.html#36 36-38]</ref> Sulla'nın öldüğünü duyan Sezar, kendisi için yeterince güvenli hale geldiğine inandığı Roma'ya geri döndü. Tüm mallarına el konulduğundan, Roma'nın dışında alt sınıftan insanların yaşadığı [[Subura]]'da mütevazi bir eve yerleşti.<ref name="suet46">Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#46 46]</ref> Sezar'ın geri dönüşü [[Marcus Aemilius Lepidus (M.Ö.120-77)|Marcus Aemilius Lepidus]] tarafından Sulla karşıtı bir darbe girişimi olarak değerlendirildi ancak Sezar Lepidus'un liderliğine güvenmediğinden bu plana katılmaktan kaçındı ve<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#3 3]; Appian, ''İç Savaşlar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/1*.html#107 1.107]</ref> bunun yerine yeniden avukatlık yapmaya başladı. Olağanüstü hitabetine eşlik eden heyecanlı jestleri ve ince sesi ve [[irtikâp]] ve [[yolsuzluk]]'tan adı çıkmış eski valilerin ceza davalarındaki insafsızlığı sayesinde tanınan biri haline geldi. [[Retorik|Retoriğini]] mükemmelleştirmek amacıyla M.Ö. 75 yılında Cicero'yu da eğitmiş olan [[Apollonius Molon]]'un yanına, [[Rodos]]'a gitti.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#4 4]. Plutarch (''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#3 3-4]) aynı olayları farklı bir tarihsel dizgi ile aktarır.</ref>
 
"Sezar, Roma üzerine yürürse, onu durdurup geri püskürtecek askerleriniz var mı?"
[[Ege Denizi]]'ni geçerken<ref>Suetonius'un kronolojisine göre(''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#4 4]). Plutarch (''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#1.8 1.8-2]) bu olayın daha önce, Nicomedes'in sarayından dönerken olduğunu söyler. Velleius Paterculus (''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#41.3 2:41.3-42] ise bu olayın çok daha önce Sezar genç bir delikanlıyken olduğunu yazar.</ref> Sezar [[Kilikya]]'lı [[Korsanlık|korsan]]lar tarafından kaçırıldı ve [[Oniki Ada]]'lardan biri olan küçük [[Farmakos adası]]nda tutsak edildi.<ref>Plutarch, ''Caesar'' 1-2</ref> Esareti boyunca gururlu bir tavır sergiledi. Korsanlar fidye olarak yirmi [[Talent (ağırlık)|talent]] altın istemeye karar verince, Sezar onlardan elli talent altın istemeleri konusunda ısrar etti. Fidyenin ödenmesinden sonra serbest bırakılan Sezar bir donanma topladı ve korsanları kovalayarak yakaladıktan sonra onları [[Bergama]]'ya hapsetti. [[Asya (Roma eyaleti)|Asya]] eyaleti valisi korsanları idam etmeyi reddederek onları köle olarak satmayı tercih etti ancak Sezar kıyıya geri döndü ve tutsak olduğu zaman söz verdiği gibi korsanları çarmıha gerdirdi. Ardından Rodos'a doğru yelken açtı ancak bir süre sonra Pontus'tan gelen işgal tehdidine karşı koymak için orduya geri çağırıldı.
 
Pompeus gururla gülümsüyor:
Roma'ya dönüşünde, Roma politik yaşamında ''[[cursus honorum]]'un'' ilk basamağı olan [[tribün]] görevine seçildi. [[Spartaküs]]'e karşı yapılan savaş (M.Ö. 73 - 71) bu dönemde yapılmıştır ancak Sezar'ın bu savaşta her hangi bir rol oynayıp oynamadığına dair kayıt yoktur. M.Ö. 69 yılında [[quaestor]] seçildi ve aynı yıl teyzesi ve Marius'un dul eşi Julia'nın cenaze töreninde bir konuşma yaptı. Kendi karısı Cornelia'da aynı yıl ölecekti. Sezar cenazenin ardından Antistius Vetus'un emrinde quaestorluk görevini yerine getirmek üzere [[Hispania]]'ya gitti. Orada bulunduğu sırada [[Büyük İskender]]'in heykeliyle karşılaştığı ve şimdi İskenderin dünyayı ayakları altına aldığı yaşta olduğunu ve onunla karşılaştırıldığında çok az şey başardığı gerçeğini hoşnutsuzlukla fark ettiği söylenir. Görevinden erkenden ayrılma talebi kabul edilince Roma politik yaşamına geri döndü. Geri döndüğünde Sulla'nın torunu [[Pompeia (Jül Sezar'ın karısı)|Pompeia]] ile evlendi.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#5 5-8]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#5 5]; Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#43 2.43]</ref> Ardından [[aedile]] seçilen Sezar, halâ yönetimde olan Sulla yanlısı rejimle çelişen bir hareket olarak Marius'ın zaferleri anısına yapılan zafer anıtlarını restore ettirdi. Ayrıca Sulla'nın yasaklarından fayda sağlayanlara karşı ceza davaları açtı ve meslekdaşı [[Marcus Calpurnius Bibulus]]'u gölgede bırakacak biçimde ödünç para ile kamu işleri ve oyunları için büyük miktarlarda para harcadı. Ayrıca iki başarısızı darbe girişimi ile de karşı karşıya kaldı.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#9 9-11]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#5.6 5.6-6]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/37*.html#8 37.8], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/37*.html#10 10]</ref>
 
"Kaygılanmayın, İtalya’nın neresinde olursa olsun, ayağımla yere vurduğumda oradan ordular fışkırtırım,," diyordu. Oysa elinde hazır ve kendine bağlı bir ordusu yoktu. Sezar ise, kendisine ölesiye bağlı bir ordu kurmuştu. Roma generallerinden hiç birine benzemiyordu. Askerleriyle birlikte oturup şarap içer, onlarla zar atıp kumar oynar, en kaba ve cıvık şakalar, arkadaşlıklar yapardı. Fakat savaşlarda değişir, gerçek bir komutan kesilirdi.
===Sezar'ın yükselişi===
 
M.Ö. 50 yılında, kasım ayının ilk gününde toplantı durumundaki Senato'ya bir haber ulaştı :
[[Image:0092 - Wien - Kunsthistorisches Museum - Gaius Julius Caesar.jpg|thumb|right|[[Viyana]] "Sanat Tarihi Müzesinde" bulunan büstü.]]
 
"Sezar, sekiz lejyondan kurulu ordusuyla, Alplerden Güney'e doğru iniyor."
M.Ö. 63 Sezar için hareketli bir yıldı. Tribün [[Titus Labienus]]'u, 37 yıl önce politik bir cinayete kurban giden tribün [[Lucius Appuleius Saturninus]]'un ölümüyle ilgili senatör [[Gaius Rabirius (senatör)|Gaius Rabirius]]'a dava açmaya ve bu davaya müdahil iki hakimden birisi olarak kendisini atamaya ikna etti. Rabirius, [[Cicero]] ve [[Quintus Hortensius]] tarafından savunuldu ancak vatana ihanetten mahkum olmaktan kurtulamadı. Temyiz etmek için halka gitmeye hazırlandığı sırada praetor [[Quintus Caecilius Metellus Celer (konsül)|Quintus Caecilius Metellus Celer]] askeri bayrağı Janiculum tepesinden sökerek toplantının ertelenmesini sağladı. Labienus kovuşturmayı başka bir duruşmayla yeniden başlatabileceği halde yapmadı ve Sezar'ın istediği şekilde davranarak davayı düşürdü.<ref>[[Cicero]], ''[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Cic.+Rab.+Perd.+1 Gaius Rabirius için]''; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/37*.html#26 26-28]</ref> Labienus, gelecek on yıl boyunca Sezar'ın önemli bir müttefiki olacaktı.
 
Pompeus, beklemediği bu haber karşısında çok şaşırmıştı. Daha önceki sözünü unutmayan bir dostu:
Aynı yıl, Sulla tarafından atanan [[Pontifex Maximus]] [[Quintus Caecilius Metellus Pius]]'un ölmesi üzerine Sezar bu göreve talip oldu. Rakipleri ''optimates'' kliğinden eski konsüller [[Quintus Lutatius Catulus (Capitolinus)|Quintus Lutatius Catulus]] ve [[Publius Servilius Vatia Isauricus (konsül M.Ö.79)|Publius Servilius Vatia Isauricus]] idi. Her iki taraf hakkında da rüşvetçilik suçlamaları ortaya atılmıştı. Sezar seçim sabahı annesine geri bir Pontifex Maximus ya da hiç bir şey olarak döneciğini çünkü seçilememesi durumunda kampanyası için aldığı muazzam borç yüzünden sürgüne gönderilebileceğini söylemişti. Sonuçta Sezar rakiplerinin tüm tecrübe ve mevkilerine rağmen, diğer iki adayın oylarının bölünmesi nedeniyle rahatça kazandı.<ref>Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#43 2.43]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#7 7]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#13 13]</ref> Görev, [[Via Sacra]]'da resmi bir ikametgah tahsisi ile başladı.<ref name="suet46" />
 
"Haydi ayağını yere vur da ordular fışkırsın, zamanı geldi..:" diyerek Pompeus'la alay etmişti. Pompeus ve Senato'daki taraftarları. Jül Sezar'a şu haberi saldılar:
Aynı yıl konsül olarak görev yapmakta olan Cicero cumhuriyetin kontrolünü ele geçirmek için bir tertip hazırlayan [[Catiline]]'nin planlarını açığa çıkarınca Catulus ve diğerleri Sezar'ın da bu planın bir parçası olduğunu iddia ettiler.<ref>[[Sallust]], ''Catiline Savaşı'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Sallust/Bellum_Catilinae*.html#49 49]</ref> Ertesi yıl praetor seçilecek olan Sezar, tertibi düzenleyenlerle nasıl pazarlık yapılacağı hakkında Senato da yapılan tartışmalara katıldı. Tartışma sırasında Sezar'a bir not ulaştırıldı. İleride onun en acımasız politik rakibi haline gelecek olan [[Genç Cato|Marcus Porcius Cato]], Sezar'ı tertipçilerle işbirliği yapmakla suçladı ve kendisine verilen mesajı yüksek sesle okumasını talep etti. Sezar notu ona gönderince, Cato için oldukça utanç verici bir durum olarak, bu mektubun Cato'nun üvey kız kardeşi [[Servilia Caepionis|Servilia]] tarafından Sezar'a yazılmış bir aşk mektubu olduğu ortaya çıktı. Sezar, tertibi düzenleyenlerin öldürülmesi yerine ömür boyu hapis cezasına çarptırılmasının daha iyi olacağı fikrini ikna edici bir biçimde savundu ancak Cato tarafından yapılan bir konuşma sonrası Senato fikrini değiştirdi ve darbeciler idam edildi.<ref>Cicero, ''Catiline'ye Karşı'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Cic.+Catil.+4.7 4.7-9]; Sallust, ''Catiline Savaşı'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Sallust/Bellum_Catilinae*.html#50 50-55]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#7.5 7.5-8.3], ''Cicero'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Cicero*.html#20 20-21], ''Genç Cato'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Cato_Minor*.html#22 22-24]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#14 14]</ref> Ertesi yıl tertibi araştırmak üzere bir komisyon kuruldu ve Sezar bir kez daha komplo ile suçlandı. Cicero'nun ispat etmesi üzerine, plan hakkında bildilerini kendi isteğiyle anlattı ve suçsuzluğu anlaşılınca onu suçlayan komisyon üyelerinden biri hapse atıldı.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#17 17]</ref>
 
"Sezar askerlerini hemen terhis etmeli ve geriye yalnızca bir lejyon bırakmalı, ayrıca Galya Valiliğinden de istifa; ederek, Roma'ya sıradan bir yurttaş olarak girmeliydi."
M.Ö. 62 yılında praetor olarak görev yaparken tartışmalı kanun teklifleri konusunda tribün Metellus Celer'i desteklemiş ve ikilinin inatçı tutumları yüzünden Senato onları bir süreliğine görevden uzaklaştırmak zorunda kalmıştı. Sezar, görevlerini yerine getirmeye devam etmeyi denemiş ve sadece şiddet tehlikesi baş gösterdiğinde geri çekilmişti. Senato, Sezar'ı destekleyen sokak gösterileri artmaya başlayınca onu görevine iade etme konusunda ikna olmuştu.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#16 16]</ref>
 
Sezar, bu şartları kabul etmedi ve savaştan başka çıkar yol olmadığını anladı. Roma üzerine yürüyüşe geçtiğinde Pompeus hazinesini bile almaya vakit bulamadan, taraftarlarıyla birlikte Adriyatik denizindeki donanmasına binerek Epir'e kaçtı.
Aynı yıl [[Bona Dea]] ("iyi tanrıçalar") festivali Sezar'ın himayesinde ve onun evinde yapılmıştı. Erkelerin bu festivale katılmasına izin verilmediği halde genç bir [[patrici]] olan [[Publius Clodius Pulcher]] kadın kılığına girerek içeri girmeyi başarmış ve açık açık Sezar'ın karısını [[Pompeia (Jül Sezar'ın karısı)|Pompeia]]'yı ayartmaya çalışmıştı. Yakayı ele verince de dinsel saygızsızlıktan mahkum edilmişti. Sezar, Roma'nın en güçlü patrici ailelerinden birisini gücendirmemek adına Clodius'un duruşmasında ona karşı tanıklık vermemiş ve Cladius rüşvet ve gözdağı sayesinde beraat etmişti. Bununla beraber Sezar, karısı Pompeia'dan "karım hakkında hiç bir şüphe olmamalı" diyerek boşanmıştı.<ref>Cicero, ''Atticus'a mektuplar'' [[s:Letters to Atticus/1.12|1.12]], [[s:Letters to Atticus/1.13|1.13]], [[s:Letters to Atticus/1.14|1.14]]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#9 9-10]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/37*.html#45 37.45]</ref>
 
Jül Sezar'ın donanması yoktu, mevsim de kıştı. Varını yoğunu askerlerine dağıtmış, meteliksiz kalmıştı. Hızlı bir yürüyüşle karadan dolaşıp Yunanistan'ın Epir bölgesine girdi. Pompeus ve taraftarlarının 47 bin kişilik yaya, 7 bin kişilik de atlı ordusu vardı. Sezar'ın ordusu daha küçüktü. Emrinde 22 bin yaya ve bin atlı askeri vardı.
Praetorluğunun bitmesinin ardından Sezar [[Hispania Ulterior]] eyaletine yönetici olarak atanmış olsa da hala çok borçluydu ve ayrılmadan önce kendisine borç verenleri tatmin etmek durumundaydı. Bu sebeple Roma'nın en zengin adamlarından biri olan [[Marcus Licinius Crassus]]'a başvurdu. [[Pompey]]'in menfaatlerine karşı olan muhalefetinde kendisine destek olması karşılığında Sezar'ın bir kısım borçları Crassus tarafından ödendi ve geri kalanlarına da garantör oldu. Yine de praetorluğu sona erince normal bir vatandaş olacağı ve alacakları tarafından dokunulmazlığı kalktığı için dava edilebileceği için Sezar görevi henüz sona ermeden eyaletine gitmek için Roma'dan ayrıldı. Hispania'da [[Callaici]] ve [[Lusitanians|Lusitani]]'lerin topralarını fethetti ve birlikleri tarafından ''[[imparator]]'' olarak selamlandı. Borçlarla ilgili kanunu reforme etti ve valilik görevini yüksek bir itibarla tamamladı.<ref>Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#11 11-12]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#18 18.1]</ref>
 
Savaş, yalnızca Jül Sezar ve Pompeus arasında geçmiyordu. Kısa süre içinde bütün Roma İmparatorluğuna yayılmış, bir iç savaş halini almıştı. Bir tarihçi, bu dönemi şöyle anlatmaktadır :
Sezar ''imperator'' olarak selamlandığı için bir Roma Zafer Alayı ile ödüllendirildi. Ancak Sezar'ın gözü cumhuriyetin en yüksek magistralığı olan [[Konsül]]lük görevindeydi. Ortada bir sorun vardı ve Sezar eğer zafer alayına katılırsa bir asker olarak kalmalı ve Roma şehir surlarının gerisinde beklemeliydi ancak konsüllük seçimlerine katılmak istiyorsa komutayı bırakmalı ve şehre sıradan bir yurttaş gibi girmeliydi. Aynı anda iki seçeneğinde gerçekleşmesi olanaksızdı. Senato'dan seçimlere ''in absentia'' (gıyabında) olarak katılmak için izin istedi ancak bu talep Cato tarafından bloke edildi. Zafer alayı ve Konsüllük arasında bir seçim yapmak durumunda kalan Sezar, Konsüllüğü seçti. <ref>Plutarch, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#13 13]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#18.2 18.2]</ref>
 
"Bütün Senato bu savaşın içindeydi. Ordular da öyle. Hepsi Roma kanı taşıyan askerlerden kurulu 11 lejyonla öteki 18 lejyon amansızca çarpışıyorlardı. Galyalılar ve Germenler Jül Sezar'ı tutuyorlardı. Trakya, Sicilya, Yunanistan, Makedonya ve Doğu Pompeus'la birlikti. Savaş İtalya'da başladı, oradan Galya'ya ve İspanya'ya sıçradı; Batı'dan dönerek bütün şiddetini Epir ve Tesalya üzerine topladı; Mısır'a kadar uzandı. Küçük Asya'ya el attı ve alev ancak Afrika'da söndürülebildi..."
===Birinci Konsüllük ve birinci triumvirlik===
 
Yunanistan'da Farsalos bölgesinde iki ordu arasında korkunç bir meydan savaşı olmuş ve Sezar, Pompeus'un ordusunu darmadağın etmişti. Pompeus, Mısır Kralı Ptolemeus'un yanına kaçmaktan başka çare bulamamıştı. Roma artık Jül Sezar'ın "pençeleri" arasındaydı. Dört bin kişilik seçme bir orduyla, Pompeus'un arkasından Mısır'a gitti. Ptotemeus, başına gelecekleri anladığından, Pompeus'un kafasını keserek Jül Sezar'a gönderdi. Sezar burada, Ptolemeus'un kız kardeşi Kleopatra'yla uzun bir aşk hayatı yaşadıktan sonra onu Mısır Kraliçesi yaptı. Sonra M.Ö. 47 yılında Anadolu'ya girerek Pontus Kralı Pnarankes'i yendi. Savaş beş gün sürmüş, Sezar durumu Roma Senatosuna şu üç kelimeyle bildirmişti:
Konsüllük için yarışan üç aday vardı: Sezar, bir kaç yıl önce Sezarla birlikte aedile olarak görev yapmış olan Marcus Calpurnius Bibulus ve [[Lucius Lucceius]]. Seçim kirli bir mücadeleye sahne oluyordu. Sezar, Cicero'nun desteğini istemiş ve zengin birisi olan Lucceius'la ittifak yapmıştı. Ancak mali durumu Bibulus karşısında yetersiz kalmış ve buna ilaveten rüşvet yemezliği ile ünlü Cato'nun bile Bibulus'tan rüşvet alarak onun tarafını tuttuğu söylentisi yayılmıştı. Sonuç olarak Sezar ve Bibulus, M.Ö. 59 yılı için konsül seçildiler.<ref>Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#13 13-14]; Suetonius [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#19 19]</ref>
 
"Veni, vidi, vici." (Geldim, gördüm, yendim.)
Sezar, borcu yüzünden [[Marcus Licinius Crassus|Crassus]]'a politik olarak bağımlı olduğu halde, Senato'da doğudaki yerleşim yerleri ve kıdemli askerlerinin onaylanması için başarısız bir şekilde mücedele eden [[Pompey]] ile de iyi geçinmeye çalışmıştı. Pompey ve Crassus beraber konsüllük yaptıkları M.Ö. 70 yılından beri kavgalıydı ve Sezar birisiyle ittifak kurmanın diğerini kaybetmek anlamına geldiğini bildiğinden aralarını bulmaya çalışmıştı. Bu üçlünün, Kamu işeri üzerinde kontrolü sağlayabilmek için hem paraları hem de politik nüfuzları vardı. [[Triumvirlik|Birinci Üçlü Yönetim]] olarak bilinen bu gayri resmi ittifak, Pompey'in Sezar'ın kızı [[Julia (Jül Sezar'ın kızı)|Julia]] ile evlenmesiyle daha da sağlamlaştırıldı.<ref>Cicero, ''Atticus'a Mektuplar'' [[s:Letters to Atticus/2.1|2.1]], [[s:Letters to Atticus/2.3|2.3]], [[s:Letters to Atticus/2.17|2.17]]; Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#44 2.44]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#13 13-14], ''Pompey'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Pompey*.html#47 47], ''Crassus'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Crassus*.html#14 14]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#19.2 19.2]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/37*.html#54 37.54-58]</ref> Bu arada Sezar da ertesi yıl konsül seçilecek olan [[Lucius Calpurnius Piso Caesoninus]]'un kızı [[Calpurnia Pisonis|Calpurnia]] ile evlendi.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#21 21]</ref>
 
Aynı yıl Roma'ya dönerek İmparator oldu. Önce 1 yıl için diktatör ilân edildi. Senato daha sonra bu yetkiyi 10 yıla çıkardı. Aradan çok geçmeden de Jül Sezar, ömür boyunca diktatör seçildi.
Sezar, Pompey ve Crassus tarafından da desteklen ve kamu arazilerinin fakirlere gerekirse güç kullanılarak dağıtılmasını içeren bir kanun teklifi sunarak ittifakı aleni hale getirdi. Pompey şehri askerlerle doldurdu ve muhaliflerin gözünü korkutmayı başardı. Bibulus, kehanetlerin olumsuz olduğunu ilan ederek kanunu geçersiz kılmaya çalıştıysa da Sezar'ın silahlı destekçileri tarafından Forumdan uzaklaştırıldı. [[Lictor]]larının taşıdığı ''[[fasces]]ler'' kırılmış, konsüle eşlik eden tribünlerden ikisi yaralanmış ve Bibulus'un üzerine bir kova dolusu dışkı dökülmüş, hayatından endişe eden Bibulus, yılın geri kalanını evinde saklanarak geçirmişti. Sezar'ın kanun yapma yetkisini engellemeye yönelik bu girişim yetersiz kalmıştı. Romalı taşlama ustaları bu yılı "Jül ve Sezar'ın konsüllüğü" olarak adlandırmışlardır.<ref>Cicero, ''Atticus'a Mektuplar'' [[s:Letters to Atticus/2.15|2.15]], [[s:Letters to Atticus/2.16|2.16]], [[s:Letters to Atticus/2.17|2.17]], [[s:Letters to Atticus/2.18|2.18]], [[s:Letters to Atticus/2.19|2.19]], [[s:Letters to Atticus/2.20|2.20]], [[s:Letters to Atticus/2.21|2.21]]; Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#44.4 44.4]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#14 14], ''Pompey'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Pompey*.html#47 47-48], ''Genç Cato'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Cato_Minor*.html#32 32-33]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/38*.html#1 38.1-8]</ref>
 
Koyu Cumhuriyetçiler ve soylular, Roma İmparatorluğunun diktatörlüğe kaymasından tedirgin olmuşlardı. Sonunda, Sezar'ı öldürüp Cumhuriyeti kurtarmak için gizli bir örgüt kurdular. Bu örgüte, Sezar'ın yetiştirmesi, bir söylentiye göre de, düşüp kalktığı kadınlardan Servilia'dan doğan öz oğlu Brütüs de girmişti. Örgüt, suikast için M.Ö. 44 yılının 15 martını seçmişti. Bir kâhin ona daha önceden, "15 marttan sakın" demişti. Bir gece önce de karısı kötü bir rüya görmüş ve Jül Sezar'ın sokağa çıkmamasını istemişti. O sabah yolda, Kâhin'e rastlamış ve :
Sezar ve Bibulus ilk seçildiğinde, aristokrasi Sezar'ın gelecekteki muhtemel gücünü engelleyebilmek için İtalya'nın ormanlarını ve otlaklarını ifraz etmişti.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#19.2 19.2]</ref> Piso ve Pompey'in yardımıyla Sezar bu durumu değiştirdi ve bunun yerine [[Cisalpina Galya]] ve [[İllirya]]'ya ilave olarak [[Gallia Narbonensis]] eyaletlerinin yönetimine atandı. Bu sayede dört lejyonun komutasını eline almış olmanın yanında beş yıl süreyle hakkında dava açılmasını engelleyen bir dokunulmazlığa da kavuşmuş oldu.<ref>Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#44.4 2:44.4]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#14.10 14.10], ''Crassus'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Crassus*.html#14.3 14.3], ''Pompey'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Pompey*.html#48 48], ''Genç Cato'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Cato_Minor*.html#33.3 33.3]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#22 22]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/38*.html#8.5 38:8.5]</ref> Konsüllük görevi sona erince, görev yaptığı süre içindeki yolsuzluklar yüzünden hakkında dava açılma tehlikesi belirince henüz görev süresi bitmeden Roma'dan ayrılarak atandığı eyalete gitti.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#23 23]</ref>
 
"İşte 15 mart geldi..." demişti. Kâhin de Jül Sezar'a şu karşılığı vermişti :
===Galya'nın fethi===
[[Image:RomanSilverDenariusWithHeadOfCaptiveGaul48BCE.JPG|thumb|Sezar'ın Galya seferinin ardından basılmış olan M.Ö. 48 tarihili Gümüş Roma [[Denarius]] üzerinde tutsak edilmiş Galyalı başı.]]
Sezar hala çok borçluydu ve bir eyalet yöneticisi olarak para yapmak için ya zorla vergi toplamak<ref>Cicero'nun "Verres'e karşı" adlı konuşmalarında eski bir eyalet valisinin eyalet giderlerinden kendisine sağladığı yasa dışı zenginlikten dolayı mahkum edilmesi anlatılır.</ref> ya da askeri bir maceraya girişmekten başka çıkar yolu yoktu. Sezar'ın komutası altında, fethedilmemiş topraklara ve tekinsiz bir yer olarak bilinen özgür Galya'ya sınır komşusu olan eyaletleri [[İllirya]] ve [[Gallia Narbonensis]]'de konuşlu dört lejyon vardı. Roma'nın müttefiklerinden [[Aedui]]ler, Galyalı rakipleri tarafından [[Ariovistus]] liderliğindeki [[Cermen]] kökenli [[Suebi]]lerin yardımıyla bozguna uğratılmış ve [[Helvetii]]ler Romalıların savaş amaçlı olduğunu düşünerek korktukları büyük çaplı bir göçe başlamışlardı. Yeni iki Lejyon toplayan Sezar önce Helvetileri hemen ardından da Ariovistus'u yendi ve ordusunu
kış için Sequani topraklarında konuşlandırarak Gallia Narbonensis'in ötesindeki topraklara karşı ilgisinin geçici olmadığı sinyalini verdi.<ref>Cicero, ''Atticus'a mektuplar''; Jül Sezar, ''Galya Savaşları Üstüne Yorumlar'' ; Appian, ''Galya Savaşları'' [http://www.livius.org/ap-ark/appian/appian_gallic_1.html Epit. 3]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/38*.html#31 38.31-50]</ref>
 
"15 mart geldi, ama daha bitmedi...)"
Göreve gelişinin ikinci yılında sahip olduğu askeri gücü, Cisalpine Galya eyaletinden topladığı iki yeni Lejyonla iki katına çıkardı. Cisalpine Galya eyaleti sakinleri Roma Yurttaşı olmadığı için bu eylemin yasallığı tartışmalıydı. Sezar'ın bir önceki yılki eylemlerine karşılık kuzeydoğu Galyanın [[Belgae|Belgic]] kabileleri silahlanmaya başladılar. Sezar bu duruma sert bir hareketle cevap verdi ve birleşik Belgic (Belçika) ordusuna karşı başarısız bir muharebenin ardından kabileleri parça parça fethetti. Bu araba Crassus'un oğlu Publius komutasındaki bir Roma Lejyonu da [[Armorica|Armorica yarımadası]] kabilelerini fethetmeye başladı.<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşları Üstüne Yorumlar'' ; Appian, ''Galya Savaşları'' [http://www.livius.org/ap-ark/appian/appian_gallic_1.html Epit. 4]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/39*.html#1 39.1-5]</ref>
 
Jül Sezar, Senato'ya gelince suikastçılar çevresini sardılar. Hançerleri harmanilerin altında gizliydi. İçlerinden biri, siyasi hükümlü olan kardeşinin bağışlanmasını diledi. Sezar onu dinlerken, suikastçılar hançerlerini çekip saldırdılar. Titilus adlı bir soylu, Jül Sezar'ın harmanisini omuzlarından tutarak aşağı doğru yırttı. Sezar, ilk önce kendini savunacak oldu, fakat vücuduna saplanmak için havaya kalkan hançerlerden birini Brütüs'ün tuttuğunu görünce:
M.Ö. 56 yılı baharında [[Triumvirlik|Üçlü yönetim]] Cisalpine Galya eyaletinin Luca (modern [[Lucca]]) kentinde biraraya geldi. Roma'ya tam bir karmaşa hakimdi ve [[Publius Clodius Pulcher|Clodius]]'un popülist kampanyası Crassus ve Pompey arasındaki ilişkinin altını oymaya başlamıştı. Toplantıda [[Triumvirlik|Üçlü yönetim]] yenilenirken Sezar'ın prokonsüllüğü beş yıllık bir süre için yeniden uzatıldı. Crassus ve Pompey'in yeniden konsül seçilmesi ve tıpkı Sezar gibi aynı süreler için Crassus'un Suriye ve Pompey'in Hispania prokonsülü olmaları kararlaştırıldı.<ref>Cicero, ''Kardeşi Quintus'a Mektuplar'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Cic.+Q.+fr.+2.3 2.3]; Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#24 24]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#21 21], ''Crassus'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Crassus*.html#14 14-15], ''Pompey'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Pompey*.html#51 51]</ref> Sezar'ın [[Venetiler]]i deniz savaşında yenmesi ile Armoricave'nin fethi tamamlanırken genç Crassus da güneybatıda [[Aquitani]]lerin topraklarının fethini tamamlamıştı. M.Ö. 56 yılındaki seferin ardından sadece alçak kıyı bölgelerde yaşayan [[Morini]] ve [[Menapii]] kabilelerinin toprakları Roma'nın kontrolü dışında kalmıştı.<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/39*.html#40 39.40-46]</ref>
 
"Sen de mi oğlum Brütüs!?.." diye bağırdı ve harmanisini başına örterek, kendini hançer vuruşlarına bıraktı.
M.Ö. 55 yılında, Galya'ya karşı Cermen kabileleri [[Usipeteler]] ve [[Tencteriler]] tarafından gerçekleştirilen bir işgal girişimini defeden Sezar, hemen ertesinde [[Ren Nehri]] üzerine bir köprü yaptırdı ve geri dönüp köprüyü sökmeden Cermen topraklarında bir süre dolaşarak gövde gösterisi yaptı. Aynı yıl yaz mevsiminin sonlarında doğru Morini ve Menapilere boyun eğdirdi ve Britonların bir önceki yıl kendisine karşı savaşan Venetilere yardım ettiği gerekçesiyle Britanya'ya geçti. İstihbaratı zayıftı ve Kent kıyılarında bir kıyıbaşını ele geçirdiği halde bu durumu muhafaza etmenin güçlüklerinden dolayı kışı geçirmek üzere Galyaya geri döndü.<ref>Julius Caesar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''; Appian, ''Galya Savaşları'' [http://www.livius.org/ap-ark/appian/appian_gallic_1.html Epit. 4]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/39*.html#47 47-53]</ref> Ertesi yıl daha büyük bir güç ve daha iyi bir hazırlıkla geri dönen Sezar ülkenin içlerine kadar ilerledi ve [[Trinovante]]li [[Mandubracius]]'u, rakibi [[Cassivellaunus]] ile anlaşma sağlayarak müttefik kral olarak tespit etti. Ancak Galya'da hasatın kötü gitmesi, [[Eburone]]li [[Ambiorix]]'in liderliğini yaptığı ve Sezar'ı tüm kış ve takip eden yılın ortalarına kadar sürecek bir çatışmaya sürükleyen bir ayaklanmaya neden oldu. Ambiorix'in ortadan kaldırılmasıyla Sezar artık Galya'nın tamamen kontrol altına alındığına kanaat getirdi.<ref>Cicero, ''Dostlarına Mektupları'', ''Kardeşi Quintus'a Mektupları'', ''Atticus'a Mektuplar'', Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar'' [[s:Commentaries on the Gallic War/Book 5|Book 5-6]]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/40*.html#1 40.1-11]</ref>
 
Tam 23 yerinden hançerlenen Jül Sezar, cansız yere serildi. Suikastçılar, Sezar'ın ölümünden halkın sevinç duyacağını sanmışlardı. Kanlı hançerlerini Roma halkına göstererek :
Sezar'ın Britanya'da seferde olduğu sırada Pompey'in karısı olan kızı Julia doğum yaparken öldü. Sezar, ittifak anlaşmasını yenilemek ve desteğini kaybetmemek için Pompey'e [[Gaius Claudius Marcellus Minor|Gaius Marcellus]]'la evli olan yeğeni [[Küçük Octavia|Octavia]]'yı teklif ettiyse de Pompey bu öneriyi reddetti. Crassus, M.Ö. 53 yılında, başarısız bir [[Partlar|Part ülkesini]] işgal girişimi sırasında öldü. Roma, şiddetin sınırına gelmişti. Pompey tek başına konsül olarak atandı ve hemen ardından düzeni sağlamak için boş konsül koltuğuna oturması için davet ettiği, Sezar'ın politik rakiplerinden Quintus Metellus Scipio'nun kızı [[Cornelia Metella|Cornelia]] ile evlendi. [[Triumvirlik]] sona ermişti.<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#26]; Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#23.5 23.5], ''Pompey'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Pompey*.html#53 53-55], ''Crassus'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Crassus*.html#16 16-33]; Velleius Paterculus, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#46 46-47]</ref>
 
"Zalimin vücudu ortadan kalktı!.." diye bağırıyorlardı.
M.Ö. 52 yılında [[Arverni]] kabilesinden [[Vercingetorix]]'in liderliğini yaptığı yeni bir isyan tüm Galya'ya yayıldı. Vercingetorix tüm Galya kabilelerini bir araya getirmeyi başarmış ve Sezar'ı [[Gergovia Savaşı]]'da dahil bir kaç çarpışmada yenerek askeri yeteneğini göstermişti ancak Sezar'ın [[Alesia savaşı]]'ndaki özenle hazırlanmış kuşatma planı karşısında nihayet teslim olmak zorunda kalmıştı.<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/40*.html#33 40.33-42]</ref> Ertesi yıl boyunca süren dağınık isyanlara rağmen <ref>[[Aulus Hirtius]], ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref> Galya tam olarak fethedildi.
[[Image:Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg|thumb|280px|Vercingetorix, Sezar'a teslim oluyor ([[Lionel-Noel Royer]] tablosu).]]
 
Fakat, Roma halkının tepkisi, umdukları gibi olmadı. Halk, "katillere ölüm!." Bağrışlarıyla ayaklanınca kaçmak zorunda kaldılar. O sırada, Senato'nun Jül Sezar'ı öldürenleri bağışladığı öğrenilince halk Senato'ya saldırdı. Yapıyı ateşe verdiler. Halkın ayaklanması üzerine Sezar'ın katilleri Roma'dan kaçtılar ama, peşleri bırakılmadı.
[[Titus Labienus]], Sezar'ın en yüksek rütbeli [[legatus|legate]]si olarak Galya seferi sırasında [[propraetor]] ünvanı aldı.<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref> Sezar'ın komutası altında görev yapan diğer dikkat çekici kişiler arasında akrabası olan [[Lucius Julius Caesar]],<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref> Crassus'un oğulları Marcus<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref> ve Publius,<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref> Cicero'nun kardeşi [[Quintus Tullius Cicero|Quintus]],<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref> [[Decimus Junius Brutus Albinus|Decimus Brutus]],<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref> ve [[Marcus Antonius]] bulunur.<ref>Jül Sezar, ''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''</ref>
 
Bunlardan, Sezar'ın çok sevdiği Brütüs, Makedonya'da yakalanacağını görünce intihar etti.
Plutarch, ordunun tüm Galya Savaşları boyunca savaşmak zorunda kaldığı asker sayısının üç milyon civarında olduğunu, bunlardan bir milyonun öldürüldüğünü geri kalanlardan bir milyonunun da köleleştirildiğini iddia eder. 300 kabileye boyun eğdirilmiş ve 800 kent yıkılmıştır.<ref>http://etext.library.adelaide.edu.au/p/plutarch/lives/chapter48.html Plutarch,
Soylu Yunanlılar ve Romalı Sezar'ların hayatları.</ref> [[Avaricum]] (Bourges) kentinin nüfusunun neredeyse tamamı (toplam 40,000) kılıçtan geçirilmiştir.<ref>http://www.gutenberg.org/files/10657/10657.txt "DE BELLO GALLICO" & CAIUS JULIUS CAESAR'ın diğer yorumları, Thomas de Quincey tarafından tercüme edilen 28 no'lu bölüm< </ref> Jül Sezar, memleketlerinden ayrılan [[Helveti]] kabilesine mensup insan sayısının 368,000 kişi olduğunu, bunlardan 92,000 kişinin silah taşıdığını ve sadece 110,000 kişinin geri dönebildiğinden bahseder.<ref>http://www.gutenberg.org/files/10657/10657.txt "DE BELLO GALLICO" & CAIUS JULIUS CAESAR'ın diğer yorumları, Thomas de Quincey tarafından tercüme edilen 29 no'lu bölüm</ref> Ancak doğru sayıyı bilebilmenin zorluklarına ilave olarak Sezar'ın propaganda amaçlı verileri ve antik metinlerdeki abartılı rakamlar göz önüne alındığında düşmanın sahip olduğu savaşçı sayısının bu kadar yüksek olamayacağı aşikardır. Furger-Gunti, 60,000 askerden fazla bir mevcuda sahip ordunun planlanan taktik açısından kuşkulu olacağını bu sebeple Helvetilerin 40,000 savaşçıya karşın toplam 160,000 göçmenden oluşmuş olabileceğini iddia eder.<ref>Furger-Gunti, 102.</ref> Delbrück, sayıyı daha aşağıya çeker ve 100,000 göçmene karşın Romalıların sahip olduğu 30,000 kişilik asker gücünün neredeyse yarısı olan 16,000 savaşçı olduğunu iddia eder.<ref>H. Delbrück ''Geschichte der Kriegskunst im Rahmen der politischen Geschichte'' (Politik Tarih Çerçevesinde Savaş Sanatının Tarihi), Cilt. 1, 1900, s. 428 ve 459.</ref>
 
===İç savaş===
[[Image:Gaius Julius Caesar.jpg|thumb|Gaius Julius Caesar'ı tasvir eden bir gravür.]]
 
M.Ö. 50 yılında, Senato [[Pompey]]'in önderliğinde prokonsüllük görevinin sona erdiği gerekçesiyle Sezar'a Roma'ya geri dönmesini ve ordusunu terhis etmesini emretti. Dahası, Senato Sezar'ın ''in absentia'' (Gıyabında) ikinci kez konsül seçilmesini de yasakladı. Sezar, Konsüllerin kullandığı dokunulmazlık hakkı ya da ordusunun gücü arkasında olmadan Roma'ya girmesi halinde kovuşturmaya uğrayacağı ve politik olarak marjinalize ediliceğini fikrindeydi. Pompey, Sezar'ı başkaldırı ve vatana ihanetle suçladı. Sezar'ın [[10 Ocak]] M.Ö. 49'da yılında İtalya'nın cephe sınırı olan [[Rubicon]] nehrini "Lejyon XIII Gemina" ile geçmesiyle Roma'da iç savaş başlamış oldu. Atinalı bir oyun yazarı olan [[Menander]], Sezar'ın, Rubicon nehrini geçmesi üzerine, ''[[alea iacta est]]'' yani "ok yaydan çıktı" dediğini aktarır.
 
Güneye kaçan Metellus Scipio ve Genç Cato'nun da aralarında bulunduğu Optimatlar, özellikle Kuzey İtalya'da ki şehirlerin çoğunluğunun teslim olmasının ardından yeni toplanan birlikler sayesinde biraz nefes aldılar. Samarium'da giriştikleri bir lejyon toplama girişimi, lejyonun kayda değer bir çarpışmaya katılmadan teslim olmasıyla sonuçsuz kaldı. Sezar'ın sahip olduğu tek lejyon olan [[Legjon XIII Gemina|Onüçüncü Lejyon]]'dan çok daha fazla bir güce sahip olmasına rağmen Pompey'in savaşmaya pek niyeti yoktu. Sezar, Senato ve Lejyonlarını kıstırarak Pompey'i kaçmadan yakalama umuduyla onu [[Brindisi]]um'a kadar kovaladı. Pompey onu atlattı ve Sezar barikatları yıkmayı başarmadan hemen önce limandan demir alarak kurtulmayı başardı.
 
Limanda bulunan tüm gemiler Pompey tarafından birliklerinin tahliyesi için kullanıldığından onu takip etmek mümkün değildi ve bunu üzerine Sezar yönünü Hispania'ya çevirdi. Roma'yı [[Marcus Aemilius Lepidus]]'un prefect'liğine ve İtalya'nın geri kalanını tribün [[Marcus Antonius]]'un kontrolüne bırakan Sezar, şaşırtıcı bir hızla 27 gün içinde [[Hispania]]'yaya ulaştı ve kendisine katılan iki Galya Lejyonu ile Pompey'in vekillerini bozguna uğrattı. Hemen ardından Pompey'le hesaplaşmak üzere doğuya, Yunanistana doğru ilerledi. [[10 Temmuz]] M.Ö. 48'de [[Dyrrhachium Savaşı(M.Ö. 48)|Dyrrhachium]]'da yapılan savaş sırasında tahkimat hattının yıkılması nedeniyle neredeyse felaketle sonuçlanabilece bir bozgundan kıl payı kurtuldu. Sezar, kısa bir süre sonra yapılan [[Pharsalus Savaşı]]yla kendisinden çok daha güçlü (Sezar'ın piyadelerinin iki katı piyade ve kayda değer miktarda süvari fazlası) olan Pompey'i M.Ö. 48 yılında kesin olarak yenilgiye uğrattı.
 
Roma'da Sezar [[Roma diktatörü|diktatör]] olarak atanırken [[Marcus Antonius]] da onun [[Magister Equitum]]'u olarak göreve başladı; Bu göreve atanmasından sadece 11 gün sonra diktatörlükten istifa eden Sezar, [[Publius Servilius Vatia Isauricus (Konsül M.Ö. 48)|Publius Servilius Vatia]] ile ikinci kez Konsül seçildi.
 
Sezar, Pompey'i [[Ptolemy XIII|Kral Ptolemy XIII]]'nin hizmetinde çalışan eski bir Romalı subay tarafından öldürüleceği [[İskenderiye]]'ye kadar kovaladı. Ardından Ptolemy ve onun kız kardeşi, karısı ve aynı zamanda vekil kraliçe olan [[Firavun]] [[Kleopatra VII]] arasındaki iç savaşa müdahil oldu. Bunun sebebi belki de Ptolemy'nin Pompey'in katlindeki rolüdür. Sezar Kleopatra'nın tarafını tuttu; Anlatılanlara göre Ptolemy'nin mabeyincisi [[Pothinus]] tarafından kendisine hediye olarak takdim edilen Pompey'in kesik başına ağlamıştı. Her halükarda, Ptolemaik güçler M.Ö. 47 yılında yapılan [[Nil Savaşı (M.Ö. 47)|Nil Savaşı]] ile Sezar tarafından yenildiler ve hemen ardından Sezar'ın kendisinden [[Caesarion]] adlı bir çocuğu olduğundan şüphelenilen Kleopatra, tahta çıkarıldı. Sezar ve Kleopatra İskenderiye iç savaşı sırasında elde ettikleri zaferi M.Ö. 47 yılı baharında [[Nil nehri|Nil]] üzerinde düzenledikleri bir Zafer alayı ile kutladılar. Kraliyet kayığına eşlik eden 400 gemi, Sezar'a Mısır Firavunlarının sahip olduğu ihtişamı yansıtmayı amaçlıyordu.
Sezar ve Kleopatra hiç evlenmediler zira Roma kanunlarına göre bunu yapmaları mümkün değildi. Evlilik kurumu sadece Roma yurttaşları arasında yapıldığında geçerli oluyordu ve Kleopatra Mısır kraliçesiydi. Sezar'ın evliliği 14 yıl önce bir çocuk sahibi olmadan sona erdiğinden Kleopatra ile olan ilişkisi Romalıların gözünde bir zina olarak değerlendirilmedi ve Sezar, Kleopatra ile olan ilişkisine sorunsuzca devam edebildi. Kleopatra Roma'yı bir kaç kez ziyaret etti ve bu ziyaretlerinde Sezar'ın Romanın hemen dışında, [[Tiber Nehri|Tiber]] kıyısındaki villasında ikamet etti.
 
M.Ö. 47 yılının ilk aylarını Mısır'da geçiren Sezar, daha sonra [[Ortadoğu]]'ya yöneldi ve Pontus kralı [[II. Pharnaces]]'i yok edeceği [[Zela Savaşı]]'nı kazandı. Ardından Pompey'in Afrikada kalan senatoryal destekçileri ile hesaplaşmak üzere Afrikaya geçti. Kısa sürede sonra M.Ö. 46 yılında yapılan [[Thapsus Savaşı]]nda Metellus Scipio (bu savaşta öldü) ve Genç Cato'ya (intihar etti) karşı görkemli bir zafer kazandı. Bununla beraber, Pompey'in oğulları [[Gnaeus Pompeius]] ve [[Sextus Pompeius]], Sezar'ın eski [[Legatus|Legate]]si ve Galya savaşlarının iki numaralı komutanı [[Titus Labienus]] ile birlikte Hispania'ya kaçtı. Sezar takibe devam etti ve geri kalan son muhalifleri de M.Ö. 45 yılı Mart ayında yapılan [[Munda Savaşı]] ile yok etti. Bu süre zarfında, Sezar M.Ö. 46 yılında [[Marcus Aemilius Lepidus]]'la üçüncü ve M.Ö. 45 yılında meslekdaşı olmadan dördüncü defa Konsül seçildi.
 
===İç savaşın ardından===
Halâ [[Hispania]]'da seferde olduğu sırada, Senato Sezar'a ''in absentia'' onur payeleri tevcih etmeye başladı. Sezar düşmanlarını yasaklamak yerine hepsinden özür dilediği için de kendise karşı güçlü bir muhalefet yoktu.
21 Nisan tarihinde Munda'da elde ettiği zaferin onuruna büyük oyunlar ve kutlamalar düzenlendi.
[[Image:RSC 0022.jpg|thumb|300px|Sezar, Roma sikkeleri üzerine kendi büstünü resmettiren ilk kişidir.]]
 
M.Ö. 45 yılı Eylül ayında İtalya'ya geri dönen Sezar vasiyetini doldurdu ve yeğeni [[Augustus|Gaius Octavius]]'u (Octavian) unvanı da dahil olmak üzere sahip olduğu herşeyin mirasçısı olarak tayin etti. Sezar ayrıca eğer Octavian kendisinden önce ölürse ardıl varis olarak [[Marcus Junius Brutus]]'u mirasçısı olarak tayin etti.
 
Sezar devlet sübvansiyonlu hububatın satın alınmasını sıkı bir şekilde düzenledi ve fakirler için ayrılan tahıl paylarının satılmasını da yasakladı. Emekli askerleri için arazi tahsisi ve Roma dünyası boyunca emekli asker kolonileri kurulmasıyla ilgili planlar hazırladı.
 
Sezar M.Ö. 63 yılında, görevleri arasında takvimi ayarlamak da bulunan [[Pontifex Maximus]] seçilmişti. Bu yetkiyle [[Roma takvimi]] üzerinde gerçekleştirdiği revizyon, yaptığı reformlar arasında en etkili ve uzun soluklu olan reformlarda biri olarak tarihe geçti. Sezar M.Ö. 46 yılında her dört yılda bir artık yıl hesabına dayalı 365 günlük bir takvim sistemi geliştirdi ([[Jülyen takvimi]] olarak bilinen bu takvim [[Papa XIII. Gregory]] tarafından 1582 yılında revize edilerek günümüzde kullanılan [[Gregoryen takvimi]] oluşturulmuştur). Bu reformun bir sonucu olarak 455 gün uzunluğundaki bir standart bir Roma yılı mevsimlere bölünmüş oldu.
 
Bu dönemde [[Sezar Forumu]] ve içinde bulunan [[Venüs Genetrix Tapınağı]] ile birlikte pek çok kamu binası inşaa edildi.
===Suikast girişimi===
[[Image:Cesar-sa mort.jpg|300px|thumb|''Morte de Césare'' (Sezar'ın ölümü), [[Vincenzo Camuccini]] tablosu]]
Antik biyografi yazarları Sezar ve Senato arasında ki gerilimi ve onun olası krallık iddiasını tasvir ederler. Bu olaylar Sezar'ın Senatoda bulunan politik rakipleri tarafından suikast sonucu öldürülmesinin başlıca nedenidir.
 
[[Plutarch]] farklı bir anlatımla, Sezar'ın Senatoya adına tevcih edilen onurların olması gerekenden daha fazla olduğunu bildirdiğini ancak nankör birisi olarak görülmemek için bu pozisyonları kabul ettiğini aktarır. Kendisine ''[[Pater Patriae]]'' ("Vatanın Babası") unvanı da verilmiştir. Üçüncü kez Diktatör seçilmiş ve hemen ardından aslında onu on yıllık bir süre için diktatör yapacak şekilde birbirini izleyen dokuz tek yıl için Diktatör olarak atanmıştır. İlave olarak üç yıllık bir süre için ''praefectus morum'' (ahlak prefect'i) seçilmiştir.
 
Sezar Senato tarafından "ömürboyu diktatör" anlamına gelen ''Dictator Perpetuus'' olarak adlandırılmıştır. Cumhuriyet tarihinde İlk kez olmak üzere, ön yüzünde bu unvan ve Sezar'ın profilden figürü arka yüzde ise tanrıça [[Ceres (mitoloji)|Ceres]] ve Sezar'ın unvanı olan ''Augur [[Pontifex Maximus]]'' bulunan bir Roma [[denarius]]'u basılmıştır. Cumhuriyet döneminde konsüllerin ve diğer kamu memurlarının imajlarının sikkeler üzerine basılması alışılagelmiş bir durum olsa da Diktatör unvanın sikke üzerine ilk kez basılıyor olması oldukça anlamlıydı.
 
[[Cassius Dio]], M.Ö. 44 yılında bir senatör heyetinin Sezar'a tevcih ettikleri yeni onursal payeleri bildirmek üzere onu ziyaret ettiğinden bahseder. Sezar heyeti ayakta karşılamak yerine [[Venüs Genetrix Tapınağı]]nda oturarak kabul etmeyi tercih etmişti. Dio'ya göre bu durum gücenmiş senatörlerin Sezar'a suikast düzenlemesinin başlıca nedeniydi. Yine Dio'nun yazdığına göre Sezar'ın yandaşları bu hareketin nedeni olarak Sezar'ın ağır bir ishal geçiriyor olmasını göstermiş ancak düşmanları onun hiç kimsenin yardımı olmadan eve gittiğini gördüklerini iddia etmişlerdir.
 
[[Suetonius]], Sezar'ın ayağa kalkmamasının nedeni olarak Cornelius Balbus tarafından engellenmesini gösterir. Suetonius ayrıca Yüce Sezar Roma'ya döndüğünde toplanan kalabalıkla ilgili bir hikaye anlatır. Kalabalıktan birisi Sezar'ın [[Rostra]]'da bulunan heykeline defne dalından bir çelenk koymuştu. [[Tribün]]ler [[Gaius Epidius Marcellus]] ve [[Lucius Caesetius Flavius]] duruma müdahale etmiş ve bu çelengin Jüpiter ve hükümdarlığı sembolize etmesi nedeniyle kaldırılmasını emretmiş, bunu duyan Sezar da tribünleri sahip oldukları resmi güçten men etmişti. Suetonius'a göre Sezar bu noktanın bir adım ötesi olan krallık unvanından ilgisini kesememiştir. Suetonius ayrıca kalabalıktan birisinin Sezar'a Latince kral anlamına gelen "''rex''" şeklinde hitap ettiğinden bahseder. Sezar'ın bu sesleniş üzerine "Ben Sezar'ım, Kral değil", şeklinde bir kelime oyunu ile cevap verdiği rivayet edilir. Ayrıca, Sezar [[Lupercalia]] [[festival]]i sırasında Rostra'da konuşma yaparken, onunla birlikte konsül seçilmiş olan [[Marcus Antonius]] defalarca başına bir çelenk takmaya çalışmıştır. Sezar bu çelengi ''[[Jüpiter (mitoloji)|Jüpiter]] Opitimus Maximus'a'' sunmak üzere bir kenera koymuştur.
 
Plutarch ve Suetonius'un bu olayları tasvir ediş şekilleri aşağı yukarı aynıdır ancak Dio, Sezar'ın heykeline çelenk ya da diadem takmak isyeyenlerin tribünler tarafından hapse atıldıklarını yazar. Ayrıca Sezar'a ''"rex"'' diye bağırılması olayının Alban Tepesinde gerçekleştiğini ve bağıran grubun yine tribünler tarafından hapse atıldığını yazar. Plebler, bağıran kişinin fikirlerini özgürce söyleyememesini protesto etmişlerdir. Sezar, Tribünleri Senatonun huzuruna çıkarmış, olayları senatörlerin oyların sunmuş ve hemen ardından da onları görevden alarak isimlerini kayıtlardan çıkarttırmıştır.
 
Suetonius ilave olarak Lucius Cotta'nın, [[Partlar|Part ülkesi]]ni ancak bir kralın fethedebileceği kehanetine dayanarak, Senato'ya Sezar'ın kral olarak kabul edilmesini içeren bir öneri sunduğunu aktarır. Sezar gerçektende Part Ülkesini fethetmeye niyetlenecek ve bu durum ikinci üçlü yönetim sırasında Marcus Antonius'un hayli başını ağrıtacaktı.
 
[[Marcus Junius Brutus|Brutus]], arkadaşı ve karısının kardeşi [[Gaius Cassius Longinus|Cassius]] ve diğer adamlarla birlikte kendilerine ''[[Liberatores]]'' adını vererek suikast planını hazırlamaya başladılar. [[Şamlı Nikolaos]] tarafından kağıda dökülen pek çok plan üzerinde tartışmalar yapıldı:
 
{{cquote|Suikastçiler asla açık açık biraraya gelmediler ancak küçük gruplar halinde bir birlerinin evinde toplandılar. Suikastin yeri ve zamanı hakkında beklenebileceği gibi çok sayıda tartışma yapıldı ve öneriler gündeme geldi. Bazıları bu denemenin Sezar'ın yürüyüş yapmaktan en çok keyif aldığı [[Via Sacra]]'da, tek başına yürürken yapılmasını önerdiler. Bir diğer fikir ise suikastin, Sezar'ın, yeni seçilen magistraları atamak için [[Campus Martius]]'da bulunan bir köprüden geçişi sırasında yapılmasıydı; Bir kura çekilecek ve kurada çıkan Sezar'ı köprüden aşağı iterken diğerleri koşup onu öldürecekti. Üçüncü bir plan ise Gladyatör oyunlarının gelmesini beklemekti. Suikast teşebbüsü için kullanılacak silahların ortaya çıkması durumunda bile, bu oyunların doğası gereği dikkat çekmeyeceği öngörüsü bu bu fikrin avantajlı yanıydı. Ancak çoğunluğun fikri Sezar'ın, sadece senatörlerin girmesine izin verilen ve senatörlerin giydiği [[toga]]ların suikastte kullanılacak [[Hançer]]leri saklamak için gayet uygun oluşu nedeniyle, [[Roma Senatosu|Senato]] binasında öldürülmesi yönündeydi. Günün kazananı bu plan oldu.}}
 
Sezar'ın öldürülmesinden iki gün önce Cassius suikastçilerle bir toplantı yaptı ve eğer birileri planlarını öğrenirse hançerlerini kendilerine saplamalarını söyledi.
 
===Suikast===
[[Image:Caesar-Altes-Museum-Berlin.jpg|175px|thumb|Sezar'a ait [[diyabaz]] büst.]]
[[15 Mart]] M.Ö. 44 tarihinde bir grup senatör, Senatoya gücüne geri vermesini rica eden bir dilekçe taslağını okuması için Sezar'ı foruma çağırdı. Ancak dilekçe bir kandırmacaydı. Suikast planını dehşet içindeki bir Liberator, [[Servilius Casca]]'dan bir gece önce kısmen öğrenen ve işlerin kötüleşmesinden korkan Marcus Antonius, Sezar'ı merdivenlerde engellemek için foruma gitti. Ancak Sezar'ın yolu [[Campus Martius]]'da bulunan [[Pompey Tiyatrosu]]ndan geçerken bir grup senatör tarafından kesildi ve Sezar doğu portikosuna bitişik bir odaya doğru yönlendirildi.
 
Sezar sahte dilekçeyi okumaya başladığı sırada dilekçeyi kendisine sunmuş olan [[Tillius Cimber]], Sezar'ın [[tunik|tuniğini]] aşağı indirdi. Sezar, ağlayarak Cimber'e "ama bu bir vahşet!" ("''[[wikt:iste|Ista]] [[wikt:quidem|quidem]] [[wikt:vis#Latin|vis]] [[wikt:sum#Latin|est]]!''") dediği sırada, [[Servilius Casca|Casca]] hançerini çekti ve diktatörün boğazını bir yandan diğer yana kesti. Sezar hemen etrafından döndü ve Casca'nın kolunu yakalayarak "Casca, seni [[hain]], ne yapıyorsun?" dedi<ref>Plutarch, ''Sezar'ın Hayatı'', bölüm 66: "ὁ μεν πληγείς, Ῥωμαιστί· 'Μιαρώτατε Κάσκα, τί ποιεῖς; ("ho men plegeis, Romaisti. 'Miarotate Kaska, ti poieis'; )'"</ref> Korkudan donakalmış olan Casca, Yunanca "Kardeşlerim, yardım edin" diye bağırdı ("{{polytonic|ἀδελφέ, βοήθει!}}", "''adelphe, boethei!''"). Tam bu sırada aralarında Brutus'un da bulunduğu grubun geri kalanı da Sezar'ı bıçaklamaya koyuldular. Sezar kaçmaya çalıştı ancak gözleri kandan göremez olduğundan ayağı takıldı ve yere düştü; adamlar, Sezar portikonun alt merdivenlerinde savunmasız bir şekilde kalana kadar hançerlerini saplamaya devam ettiler. [[Eutropius]]'a göre bu suikaste müdahil olan kişi sayısı altmışdan fazlaydı. Sezar 23 defa hançerlenmiştir.<ref>Woolf Greg (2006), ''Et Tu Brute? - Sezar'ın Katili ve Politik Suikast'', 199 sayfa - ISBN 1-8619-7741-7 </ref>Suetonius'a göre bir doktor, bir diğeri göğsünde olmak üzere, sadece bir tane ölümcül yara olduğunu ispatlamıştı <ref>Suetonius, ''Julius'', c. 82.</ref>
 
Diktatörün son sözlerinin ne olduğu kesin olarak bilinmemektedir ve bu konu tarih boyunca bilim adamları ve tarihçiler arasında bir tartışma konusu ola gelmiştir. Genellikle en bilinen versiyonu [[Latince]] bir deyiş olan ''[[Et tu, Brute?]]'' ("Sen bile mi Brutus?" ya da "Sen de mi, Brutus?") şeklindedir ve Shakespeare'in ''[[Julius Caesar (oyun)|Julius Caesar]]'' adlı oyunundan alınmıştır. Aslında tam olarak [[makaronik]] bir satırın ilk parçası olarak: "''Et tu, Brute?'' öyleyse yıkıl (öl) Sezar." şeklindedir. Shakespeare'in versiyonunu Romalı tarihçi [[Suetonius]]'un Sezar'ın son sözlerinin Yunanca bir deyim olan "{{polytonic|καὶ σύ, τέκνον;}}"<ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#82.2 82.2]</ref> ("''Kai su, teknon?'' olarak okunur": Türkçesi "Sen de mi çocuğum?" şeklindedir) olduğunu iddia eden versiyonu takip eder.<ref>Suetonius, ''Sezarların Hayatı, Julius'' çeviri; J C Rolfe [http://www.fordham.edu/halsall/ancient/suetonius-julius.html] </ref> Diğer taraftan [[Plutarch]] Sezar'ın hiç bir şey söylemediğini ve suikastçilerin arasında Brutus'u gördüğünde togasını başının üstüne çektiğini aktarır.<ref>Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#66.9 66.9]</ref>
<!-- Greek and Latin translation by J C Rolfe of Harvard University Press. Et can also mean too, when it is used as an adverb. see Lewis & Short Latin dictionary-->
 
Plutarch, suikastten sonra Brutus'un bir şeyler söylemek için yoldaşı senetörlerin önüne geçmek istediğini ancak onların binadan kaçmayı tercih ettiklerini iddia eder.<ref>Plutarch, ''Caesar'', 67</ref> Brutus ve beraberindekiler bağırarak [[Capitol Tepesi]]ne doğru yürüdüler ve sevgili şehirlerine şöyle seslendiler; "Roma Halkı, bir kez daha özgürüz!". Olacakların farkına çoktan varan Roma yurttaşları kendilerini evlerine kilitlediğinden bu sevinç çığlıkları sessizlikle karşılandı.
 
Sezar'ın üzerinde 23 adet yara izi olan balmumundan bir heykeli foruma dikildi. Toplanan kalabalıktan birinin başlattığı yangın, forumun ve komşu binaların ciddi biçimde zarar görmesine yol açtı. Takip eden kaos sırasında [[Marcus Antonius]], [[Augustus|Octavian]] ve diğerleri beş seri iç savaşta karşı karşıya geldi ve tüm bunlar Roma İmparatorluğunun doğumuyla sonuçlandı.
 
===Suikastin sonuçları===
[[Image:Virgil Solis - Deification Caesar.jpg|thumb|240px|Jül Sezar'ın tanrılaştırılmasını tasvir eden bir 16. yüzyıl gravürü.]]
Sezar'ın öldürülmesi, suikastçilerin öngöremediği şekilde Roma Cumhuriyetinin sonunu hızlandırdı. Sezar'ın oldukça popüler birisi olduğu Romanın orta ve alt sınıfları, küçük bir kibirli entelektüel grubunun savunucularını ve hamilerini öldürmesinden dolayı oldukça öfkeliydi. Antonius her ne kadar olaydan 1600 yıl sonra Shakespeare'in kaleme aldığı gibi ("[[Julius Caesar (oyun)|Dostlarım, Romalılar, yurttaşlarım, beni dinleyin ...]]") bir konuşma yapmamış da olda, Sezar'ın ölümünün ardından ortaya çıkan bir kamuoyu tepkisi olarak avam tabakasına hitap eden dramatik bir methiye sunmuştur. Sezar'dan farklı bir eğilime sahip olan Antonius, üzgün Romalı ayaktakımını belkide Roma'nın kontrolünü tek başına ele geçirmek niyetiyle [[Optimates]] mensuplarının üzerine saldı. Ancak Sezar tek mirasçısı olarak yeğeni [[Augustus|Octavian]]'ı işaret etmiş ve onu Romanın en zengin yurttaşlarından biri yapmanın yanında oldukça güçlü bir Sezar ünvanını da ona miras bırakmıştı. Gaius Octavian aynı zamanda Büyük Sezar'ın evlatlık oğlu olması nedeniyle Roma halkının çoğunluğunun da sadakatine sahipti. Sezar öldüğü sırada henüz 19 yaşında olan Octavian, Antonius'un Decimus Brutus ile iç savaşın ilk raundu için anlaşması üzerine pozisyonunu gözden geçirdi. Marcus Antonius daha sonra Sezar'ın sevgilisi Kleopatra ile evlenencekti.
 
Yunanistan'da bir ordu toplamaya başlayan Brutus ve Cassius ile savaşabilmek için Antonius'un hem Sezar'ın savaş için ayırdığı yedek akçelerine hem de bu ikisine karşı girişeceği bir eylemin Sezar adına olduğuna dair iddiasının meşruluğunun desteklenmesine ihtiyacı vardı. Bunun için Octavian, Antonius ve Sezar'ın sadık süvari komutanı Lepidus arasında ikinci ve son Triumvirlik oluşturuldu. [[Triumvirlik|İkinci Üçlü Yönetim]] ilk iş olarak Sezar'ı [[Apotheosis|Divus]] Iulius adıyla tanrılaştırdı ve Sezar'ın merhametinin onun ölümüne yol açtığı iddiasıyla Sulla devrinden beri kullanılmayan "yasaklamalar" devreye sokuldu. Bu yasaklar daha çok Brutus ve Cassius'a karşı girişilen iç savaşın finansmanını sağlamak için kullanıldı ve bu ikisi nihayet Antonius ve Octavius tarafından [[Filippi savaşı|Philippi]]'de yenildiler. İç savaşın üçüncü aşamasında, Octavian'ın karşısında artık Antonius ve Kleopatra vardı. İç savaş, Antonius ve Kleopatra'nın [[Actium Savaşı]]nda Octavian tarafından bozguna uğratılması ile sona erdi ve böylece Octavian, Caesar Augustus adıyla ilk Roma İmparatoru oldu. Sezar M.Ö. 42 yılında resmen ''Divus Iulius'' adıyla tanrılaştırıldı ve Caesar Augustus bu sayede ''Divi filius'' ("Tanrının Oğlu") unvanı aldı.
 
Sezar aslında [[Partlar|Part Ülkesi]]ni, [[İskitler|İskit Ülkesi]]ni, [[Kafkasya]]yı ele geçirmeyi ve [[Germania]] üzerinden Doğu Avrupaya gitmeyi planlıyordu. Bu planlarına uğradığı Suikast engel olmuştur.<ref>Plutarch, ''Caesar'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#58 58.6]</ref>
 
==Sağlığı==
Sezar'ın [[epilepsi]]'den muzdarip olması mümkündür. İlave olarak yine gençliğinde bir [[absans nöbeti]] geçirmiş olmasıda olasılıklar arasındadır. Aile tarihine bakıldığında ataları ve soyundan gelenler arasında da aynı hastalık gözlenir. Sezar'ın sara nöbetlerinden ilk bahseden kişi onun ölümünden sonra doğmuş bir biyografi yazarı olan [[Suetonius]]'tur. Ancak epilepsi hastası olduğu tezi bazı tarihçiler tarafından reddedilmiş ve Sezar'ın zaman zaman sara ile aynı nöbet belirtilerini veren [[hipoglisemi]]'den muzdarip olduğu iddia edilmiştir.<ref name="Hughes2004Caesar">{{cite journal
| author = Hughes J
| title = Diktatör Perpetuus: Jül Sezar--Nöbet geçirmişmiydi? eğer geçirmişse, nedeni neydi?
| journal = Epilepsi davranışları
| volume = 5
| issue = 5
| pages = 756-64
| year = 2004
| id = PMID 15380131
}}</ref><ref name="Gomez1995">{{cite journal
| author = Gomez J, Kotler J, Long J
| title = Jül Sezar'ın epilepsisinin nedeni bir beyin tömörümüydü?
| journal = Florida Tıp Derneği dergisi
| volume = 82
| issue = 3
| pages = 199-201
| year = 1995
| id = PMID 7738524
}}</ref><ref name="epilepsiemuseumCaesar">
{{cite web|son =|ilk =H. Schneble |yazarlink = |yardımcıyazarlar= | tarih = |url= http://www.epilepsiemuseum.de/alt/caesaren.html |başlık =Gaius Julius Caesar |biçim = |iş = |sayfalar = |yayımcı=German Epilepsy Museum |erişimtarihi=04-05 |erişimyılı=2008 }}
</ref>
 
==Edebi çalışmaları==
Sezar, yaşadığı dönemde Roma'nın en ünlü hatiplerinden ve nesir yazarlarından biri olarak kabul edilirdi ve retoriği ve stili ünlü hatip Cicero tarafından övgüye değer bulunmuştu.<ref>Cicero, ''Brutus'', 252.</ref> En ünlü eserleri arasında halası [[Julia (Sezarın teyzesi ve Marius'un karısı)|Julia]]'nın cenaze konuşması ve ''[[Anticato]]'' adında, [[Genç Cato|Cato]]'un şöhretini karalamak ve Cicero'nun ''Cato'' abidesine cevap vermek için yazılmış, bir doküman sayılabilir. Maalesef eserlerinin ve konuşmalarının çoğu günümüze ulaşmamıştır.
 
===Hatıratları===
 
[[Image:Commentarii de Bello Gallico.jpg|thumb|''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (Galya Savaşı Üstüne Yorumlar), Jül Sezar tarafından yazılmış olan ve Galya'da geçirdiği dokuz yılı anlattığı eseri.]]
 
* ''Commentarii de Bello Gallico'' (''Galya Savaşı Üstüne Yorumlar''), [[Promagistra|prokonsül]] olarak görev yaptığı sırada giriştiği Galya ve Britanya seferleri hakkında, ve
* ''Commentarii de Bello Civili'' (''İç Savaş Üstüne Yorumlar''), Pompey'in Mısır'da ölmesine kadar İç savaş'ta meydana gelen olay hakkında.
 
Tarihsel olarak Sezar'a atfedilen ancak yazarı konusundan tartışmalar bulunan eserler:
 
* ''De Bello Alexandrino'' (''İskenderiye Savaşı Üstüne''), [[İskenderiye]] seferi hakkında;
* ''De Bello Africo'' (''Afrika Savaşı Üstüne''), [[Kuzey Afrika]] seferi hakkında; ve
* ''De Bello Hispaniensi'' (''Hispanya Savaşı Üstüne''), [[İber Yarımadası]] seferleri hakkında.
 
==Askeri kariyeri==
Sezar adı, sahip olduğu askeri yeteneklerden dolayı tarihçiler tarafından tarihin en önemli askeri taktisyen ve stratejistleri olarak kabul edilen [[Büyük İskender]], [[Sun Tzu]], [[Hannibal]], [[Cengiz Han]] ve [[Napolyon Bonapart]]'la birlikte anılmıştır. Sezar, gerek Galya savaşları sırasındaki Gergovia savaşında gerekse iç savaş sırasındaki Dyrrhachium savaşında taktik açıdan göz alıcı zaferler kazanmıştır. Ancak, Sezar'ın taktik dehası kendini Galya Savaşları sırasındaki Alesia kuşatmasında, iç savaş sırasındaki [[Pharsalus Savaşı]]nda, Pompey'in sayıca fazla birliklerini geri püskürtmesiyle ve Pharnaces'in ordusunu Zela savaşında yok etmesiyle göstermiştir.
 
Sezar'ın hangi topraklarda ya da hangi hava koşullarında olursa olsun seferlerindeki başarısının sırrı komuta ettiği Lejyonların sahip olduğu sıkı ama adil disiplindi. Sezar birinci sınıf piyade ve süvarilere sahip olmanın yanında müthiş Roma ağır silahlarına ve üstün mühendislik yetenekleriyle donatılmış bir orduya sahipti. Aynı zamanda manevra yapan birliklerin ulaştığı hız efsane haline gelmişti; Sezar'ın ordusu bazen bir günde o zaman için inanılmaz bir sürat olan 40 mil (yaklaşık 64 km.) yol alabiliyordu. Sezar'a ait ''Galya Savaşı Üzerine Yorumlar'' adlı kitapta anlatılanlara göre, oldukça sarp ve yüksek bir plato üzerine kurulmuş olan bir Galya şehrinin kuşatması sırasında, Sezar'ın mühendisleri sert kayadan bir tünel açmış ve şehrin su çektiği kaynağa ulaşarak yönünü değiştirmiş ve ordunun kullanımına tahsis etmişti. Su kaynağı kesilen şehir bir süre sonra teslim olmak zorunda kalmıştı.
 
==Adı==
Sezar'ın yaşadığı dönemde kullanılan [[Latin alfabesi]]yle (yani "J" ya da "U" harflerinin küçük harfleri olmaksızın) Sezar'ın adı tam olarak tercüme edildiğinde "GAIVS IVLIVS CAESAR" olarak yazılırdı. Eski Roma telefuzunda C harfi G yerine kullanıldığıdan ismin "CAIVS" formuna antik dönemde "GAIVS" kullanımından daha sık rastlanırdı ve sık sık "C. IVLIVS CAESAR" olarak kısaltılırdı.. ("Æ" olarak bilinen birleşik harf Latince [[yazıt]]lar da yer kazanmak için kullanılırdı ve "ae" harflerinden başka bir şey değildi.) Klasik Latince'de "gaːius ˈjuːlius ˈkaisar" olarak telaffuz edilirdi.<ref>İlk ismin tıpkı ikinci isimde olduğu gibi üç heceli olarak telaffuz edilmesi gerektiği hatırda tutulmalıdır.</ref>[[Roma Cumhuriyeti]]nin son dönmelerinde Roma yazmalarının çoğu en eğitimli Romalıların dili olan Yunanca olarak yazılıyordu. Romalı genç ve zengin erkek çocuklar genellikler Yunan köleler tarafından eğitiliyordu ve zaman zaman tıpkı Sezar'ın baş suikastçisi [[Marcus Junius Brutus|Brutus]] gibi daha iyi eğitim almaları için [[Atina|Atinaya]] gönderiliyorlardı. Sezar dönemi [[Antik Yunanistan|Yunanistan]]ında, Sezar'ın aile adı döneminin telaffuzunu yansıtacak biçimde ''Καίσαρ'' (Kaisar) olarak yazılıyordu. Böylece, Almanca [[Kayser]] telaffuzuna oldukça benzer bir telaffuza sahipti. Bu Almanca isim, tıpkı modern İngilizcedeki telaffuzunun ve Rusça [[Çar]] unvanın da türetildiği kelime olan [[Ortaçağ]] [[Dini Latince]]sindeki "tʃeːsar" isminden türetilmiştir.
 
Sezar adı aynı zamanda Norveç Mitolojisinde geçen efsanevi kral [[Kjárr]]'a da isim babalığı yapmıştır.<ref name="carlaz">{{PDFlink|[http://www.carlaz.com/phd/cea_phd_chap2.pdf Anderson, Carl Edlund. (1999). ''İskandinavyanın erken tarihindeki ideolojik kontrastların düzenlenmesi ve yeniden çözümlenmesi''. Ph.D. tezi, University of Cambridge, Department of Anglo-Saxon, Norse & Celtic (Faculty of English). p. 44.]|308&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 315985 bytes -->}}</ref>
 
==Ailesi==
===Ebeveynleri===
* Babası [[Yaşlı Gaius Julius Caesar]]
* Annesi [[Aurelia Cotta|Aurelia]] ([[Aurelii|Aurelia Cottae]] ile akraba)
 
===Kız kardeşleri===
*[[Julia Caesaris (Jül Sezar'ın kız kardeşi)|Julia]] (yaşlı)
*[[Julia Caesaris (Jül Sezar'ın kız kardeşi)|Julia]] (genç)
 
===Eşleri===
* İlk evliliği, [[Cornelia Cinna minor|Cornelia Cinnilla]], M.Ö. 83 yılından doğum sırasında öldüğü M.Ö. 69 ya da 68 yılına kadar.
* İkinci evliliği, [[Pompeia (Jül Sezar'ın karısı)|Pompeia]], M.Ö. 67 yılından boşandığı M.Ö. 61 yılına kadar.
* Üçüncü evliliği, [[Calpurnia Pisonis]], M.Ö. 59 yılından Sezar'ın öldüğü M.Ö. 44 yılına kadar.
 
===Çocukları===
* [[Julia (Jül Sezar'ın kızı)]], Cornelia Cinnilla'dan M.Ö. 83 ya da 82 yılında doğdu.
* [[Caesarion]], M.Ö. 47 yılında [[Kleopatra VII]]'dan doğan oğlu. Ptolemy Caesar adıyla [[Firavun]] olan çocuk, 17 yaşında Sezar'ın evlatlık varisi [[Augustus|Octavian]] tarafından öldürtüldü.
* '''Evlatlık''': oğlu, [[Augustus|Gaius Julius Caesar Octavianus]] (kan bağıyla büyük yeğeni).
 
===Torunu===
* [[Julia (Jül Sezar'ın kızı)|Julia]] ve [[Pompey]]'in doğumdan bir kaç gün sonra ölen isimsiz çocuğu.
 
===Sevgilileri===
* [[Kleopatra VII]]
* [[Servilia Caepionis]], Brutus'un annesi
* Eunoë,[[Moritanya]] Kraliçesi ve [[Bogud]]es'in karısı
 
===Önemli akrabaları===
* [[Gaius Marius]] (Teyzesi Julia ile evliydi)
* [[Marcus Antonius]]
* [[Lucius Julius Caesar]]
* [[Julius Sabinus]]
===Politik rakipleri ve eşcinsel eylemleri ilgili söylentiler===
 
Roma toplumuna göre cinsel ilişki sırasında cinsiyeti ne olursa olsun pasif rolde olmak, boyun eğme ya da bayağılık işareti olarak görülürdü. Gerçekten de, Suetonius Sezar'ın askerlerinin Galya Zaferi için düzenlenen zafer alayı sırasında "Sezar Galya'yı fethetmiş olabilir ama Nicomedes de Sezar'ı fethetmişti" diye şarkı söylediğini aktarır.<ref name=""Seut.1.49>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#49 49]</ref> Cicero, [[Marcus Calpurnius Bibulus|Bibulus]], [[Gaius Memmius (şair)|Gaius Memmius]] ve diğerlerine göre (çoğunluklar Sezar'ın düşmanları) Sezar, Bithynia kralı [[VI. Nicomedes]] ile bir ilişki yaşamıştı. Sezar'dan Bithynia kraliçesi olarak bahseden bu hikaye, bazı Romalı politikacılar tarafından onu aşağılamak ve küçük düşürmek için zaman zaman dile getirilmişti. Bu söylentinin yayılmasının nedenlerinden birinin de "kişilik katli" olması muhtemeldir. [[Cassius Dio]]'ya göre Sezar bu suçlamaların doğru olmadığını yemin ederek reddetmiştir.<ref name="Seut.1.2">Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#49 49]; Cassius Dio, ''Roma Tarihi'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/43*.html#20 43.20]</ref> Romanın bu döneminde politik rakiplerini aşağılamak ve gözden düşürmek için bu tür iftiralar atmak sık rastlanılan bir durumdu. Rakipler tarafından kullanılan en gözde taktiklerden biri de politik rakibini, köklerini Yunan ve Doğu kültüründen alan ve Roma'nın muhafazakâr yaşam tarzıyla karşılaştırıldığında eşcinselliğe ve müsrif bir hayat tarzına daha hoşgörülü yaklaşan Helenistik yaşam biçine sahip olmakla suçlamaktı.
 
[[Catullus]], Sezar ve mimarı [[Mamurra]]'nın sevgili olduklarını iddia eden iki şiir yazmışsa da,<ref>[[Catullus]], ''Carmina'' [http://www.vroma.org/~hwalker/VRomaCatullus/029x.html 29], [http://www.vroma.org/~hwalker/VRomaCatullus/057x.html 57]</ref>sonradan bu iddia için özür dilemiştir. <ref>Suetonius, ''Julius'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#73 73]</ref>
 
[[Marcus Antonius]], [[Augustus|Octavian]]'ın Sezar tarafından evlat edinilmesinin altında yatan nedenin, onun Sezar'a sunduğu cinsel hizmetlerle ilişkili olduğunu ima etmiştir. Suetonius, Antonius'un bu iddiasını politik bir [[iftira]] olarak tanımlamıştır. Genç Octavian, Sezar'ın ölümünden sonra Roma'nın ilk imparatoru olmuştur.<ref name="Seut.2.68">Suetonius, ''Augustus'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Augustus*.html#68 68], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Augustus*.html#71 71]</ref>
 
==Kronoloji==
{{Jül Sezar zaman çizelgesi}}
 
==Onur payeleri==
 
Jül Sezar ölümünden sonra tanrılaştırılmış ve kendisine [[Apotheosis|Divus]] ("tanrı") unvanı verilmiştir.
 
Hayatta iken aralarında [[Pater Patriae]], [[Pontifex Maximus]] ve [[Diktatörlük|Diktatör]] unvanın da olduğu pek çok onur payesi almıştır. Senato tarafından kendisine verilen bu payelerin, ölümlü bir insana bu kadar onur payesi vermenin yersiz olduğunu düşünen çağdaşları tarafından kendisine düzenlenen suikastin başlıca nedeni olduğu zikredilir.
 
Henüz genç bir adamken [[Anadolu|Küçük Asya]] savaşlarında göstermiş olduğu kahramanlıklardan dolayı kendisine [[Corona Civica]] verilmişti.
 
Sezar'ın [[cognomen]]'i zaman içerisinde bir unvan haline gelmiş ve bu unvan değişerek Almanca [[Kaiser]] ve Slavik dillerde [[Çar]] unvanın çıkış noktası olmuştur. Çar unvanı taşıyan son kişi Sezar'ın ölümünden iki bin yıl sonra bile onun adını taşıyan bir devlet başkanı olarak 1946 yılına kadar tahtta kalmış olan Bulgaristan kralı [[Simeon Sakskoburggotski|II. Simeon]]'dur. Bu unvan, ünlü bir deyiş olan "Sezar'ın hakkını Sezar'a, Tanrı'nın hakkını da Tanrı'ya verin" örneğinde görülebileceği gibi [[Kitab-ı Mukaddes]]te de kendine yer bulmuştur.
==Ayrıca bakınız==
* [[Julio-Claudian aile ağacı]]
 
==Notlar==
<div style="height: 220px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA; reflist4" >
{{Kaynakça|colwidth=30em}}
</div>
==Kaynaklar==
===Birincil kaynaklar===
====Kendi yazmaları====
<div class="references-small">
* [http://www.forumromanum.org/literature/caesarx.html Sezar'ın çalışmaları için Forum Romanum indeksi.] Latince ve çevirisi. 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://digilander.libero.it/jackdanielspl/Cesare/english.html Sezar'ın Latince toplu eserleri, İtalyanca ve İngilizce.], 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://www.freewebs.com/omniamundamundis/cae.htm omnia munda mundis] Sezar'ın De Bello Gallico adlı eserinin yardımlı metni, Latince, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
</div>
 
====Antik tarihçilerin yazmaları====
<div class="references-small">
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html Suetonius: Jül Sezar'ın Hayatı]. (Latince ve İngilizce: J.&nbsp;C.&nbsp;Rolfe çevirisi.)
* [http://www.fordham.edu/halsall/ancient/suetonius-julius.html Suetonius: Jül Sezar'ın Hayatı] (J.&nbsp;C.&nbsp;Rolfe'nin İnglizce çevirisi, düzeltme yapıldı.)
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html Plutarch: Jül Sezar'ın Hayatı] (İngilizce çeviri)
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Antony*.html Plutarch: Marcus Antonius'un Hayatı] (İngilizce çeviri)
* [http://classics.mit.edu/Plutarch/antony.html Plutarch, Antonius üzerine] (İngilizce çeviri, Dryden baskısı).
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/37*.html Cassius Dio, Kitaplar&nbsp;37–44] (İngilizce çeviri)
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/2*.html Appian, Kitap 13] (İngilizce çeviri)
</div>
===İkincil kaynaklar===
<div class="references-small">
*{{Kitap belirt |son=Luciano |ilk=Canfora |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =2006 |başlık=''Jül Sezar: Halkın Diktatörü'' |yayımcı= Edinburgh: Edinburgh University Press|yer= |sayfa= |id =(hardcover, ISBN 0748619364}}
*{{Kitap belirt |son=Goldsworthy |ilk= Adrian |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =2006 |başlık=''Sezar: Bir devin hayatı'' |yayımcı= London: Yale University Press|yer=New Heaven |sayfa= |id =ISBN 0-300-12048-6}}
*{{Kitap belirt |son=Jiménez |ilk=Ramon L. |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =2000 |başlık=''Sezar Roma'ya Karşı: Büyük Roma İç Savaşı'' |yayımcı=CT: Praeger Publishers |yer=Westpoint |sayfa= |id =ISBN 0-275-96620-8}}
*{{Kitap belirt |son=Kleiner |ilk=Diana E. E. |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =2005 |başlık=''Kleopatra ve Roma'' |yayımcı=England: The Belknap Press of Harvard University Press |yer=Cambridge, Massachusetts ve Londra |sayfa= |id =ISBN 0-674-01905-9}}
*{{Kitap belirt |son=Meier |ilk=Christian |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =1996 |başlık=''Sezar: Bir Biyografi'' |yayımcı=Basic Books |yer=New York |sayfa= |id =ISBN 0-465-00894-1}}
*{{Kitap belirt |son=Thomas |ilk= Niel |yazarurl= |yardımcıyazarlar= |yıl =2005 |başlık= ''Roma ve Efsaneleri'' |yayımcı=NY: Simon and Shuster |yer=New York |sayfa= |id =}}
 
</div>
==Çeviri kaynağı==
*{{Kaynak wiki
|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Julius_Caesar
|tarih=30 Mart 2008
|dil=İngilizce
|madde=Julius Caesar
}}
 
==Dış bağlantılar==
{{commons|Jül Sezar}}
{{wikiquote|Jül Sezar}}
 
* [http://heraklia.fws1.com/ Jül Sezar] Suzanne Cross'un, Jül Sezar'ın geniş tarihine ilave olaral zaman çizelgesi ve dış bağlantılar içeren internet sitesi, {{İng}}, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://www.livius.org/caa-can/caesar/caesar00.html C. Jül Sezar] Jona Lendering'in Jül Sezar hakkında geniş tarihsel anlatımı, {{İng}}, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://virgil.org/caesar/ Julius Caesar &mdash; virgil.org] Birincil kaynakların, arka plan ve resimlerin, modern denemelerin ve tarihsel kurgunun kategorize edildiği açıklamalı kaynak seçkisi, {{İng}}, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://www.vroma.org/~bmcmanus/caesar.html Jül Sezar tarihi], {{İng}}, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://www.caius-ebook.com/RomanPolitics.htm Jül Sezar: Güdüleri hakkında alternatif bir bakış açısı], {{İng}}, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://www.michaellorenzen.com/caesar.html The Heart of Change: Jül Sezar ve Roma Cumhuriyetin Sonu.], {{İng}}, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
* [http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/caesar_julius.shtml Jül Sezar], [http://www.bbc.co.uk/history/ BBC History] adlı sitede Jül Sezar hakkında tarihsel bilgi, {{İng}}, 2008-30-03 tarihinde erişildi.
 
 
[[Kategori:Romalı generaller]]
[[Kategori:Devlet Adamları]]
[[Kategori:Krallar ve Kraliçeler]]
[[Kategori:Suikast sonucu ölenler]]
[[Kategori:M.Ö. 44 yılında ölenler]]
 
[[af:Julius Caesar]]
[[als:Gaius Julius Cäsar]]
[[ar:يوليوس قيصر]]
[[ast:Xuliu César]]
[[az:Yuli Sezar]]
[[bat-smg:Gajos Jolėjos Cezaris]]
[[bg:Юлий Цезар]]
[[bn:জুলিয়াস সিজার]]
[[br:Caius Julius Caesar]]
[[bs:Julije Cezar]]
[[ca:Juli Cèsar]]
[[cs:Julius Caesar]]
[[cy:Iŵl Cesar]]
[[da:Julius Cæsar]]
[[de:Gaius Iulius Caesar]]
[[el:Ιούλιος Καίσαρας]]
[[en:Julius Caesar]]
[[eo:Julio Cezaro]]
[[es:Julio César]]
[[et:Julius Caesar]]
[[eu:Julio Zesar]] {{Link SM|eu}}
[[ext:Húliu Cesa]]
[[fa:ژولیوس سزار]]
[[fi:Julius Caesar]] {{Link SM|fi}}
[[fr:Jules César]]
[[ga:Iúil Caesar]]
[[gl:Xulio César]]
[[he:יוליוס קיסר]] {{Link SM|he}}
[[hi:जुलियस सीसर]]
[[hr:Gaj Julije Cezar]]
[[hu:Caius Iulius Caesar]]
[[hy:Հուլիոս Կեսար]]
[[ia:Julius Caesar]]
[[id:Julius Caesar]]
[[io:Julius Cezaro]]
[[is:Júlíus Caesar]]
[[it:Gaio Giulio Cesare]] {{Link SM|it}}
[[ja:ガイウス・ユリウス・カエサル]]
[[jbo:iulis.kaisar]]
[[jv:Julius Caesar]]
[[ka:იულიუს კეისარი]]
[[ko:율리우스 카이사르]]
[[ku:Julius Caesar]]
[[la:Gaius Iulius Caesar]] {{Link SM|la}}
[[lb:Gaius Iulius Caesar]]
[[li:Julius Caesar]]
[[lt:Gajus Julijus Cezaris]]
[[lv:Jūlijs Cēzars]]
[[mk:Јулиј Цезар]]
[[ml:ജൂലിയസ് സീസര്‍]]
[[ms:Julius Caesar]] {{Link SM|ms}}
[[nds:Gaius Julius Caesar]]
[[nl:Julius Caesar]]
[[nn:Julius Cæsar]]
[[no:Julius Cæsar]]
[[oc:Juli Cesar]]
[[pl:Gajusz Juliusz Cezar]] {{Link SM|pl}}
[[pt:Júlio César]]
[[qu:Gaius Iulius Caesar]]
[[ro:Iulius Cezar]] {{Link SM|ro}}
[[ru:Юлий Цезарь]]
[[sa:जुलियस कैसर]]
[[scn:Caiu Giuliu Cesari]]
[[sh:Gaj Julije Cezar]] {{Link SM|sh}}
[[simple:Julius Caesar]]
[[sk:Julius Caesar]]
[[sl:Gaj Julij Cezar]]
[[sq:Gaius Julius Caesar]]
[[sr:Гај Јулије Цезар]]
[[sv:Julius Caesar]]
[[sw:Julius Caesar]]
[[ta:ஜூலியஸ் சீசர்]]
[[th:จูเลียส ซีซาร์]]
[[tl:Julius Caesar]]
[[uk:Гай Юлій Цезар]]
[[uz:Julius Caesar]]
[[vec:Gaio Giulio Cesare]]
[[vi:Julius Caesar]] {{Link SM|vi}}
[[wa:Djule Cezår]]
[[zh:恺撒]]
[[zh-yue:凱撒]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Jül_Sezar" sayfasından alınmıştır