|
İYİ VALLA İYİ
{{kaynaksız}}
{{Siyasi Parti
| isim = {{PAGENAME}}
| kısaltma = MHP(Milliyetçi Hareket Partisi)
| amblem = [[Resim:MHP resmi logosu.png|200px]]
| genel başkanı = [[Devlet Bahçeli]]
| genel sekreteri = [[M. Cihan Paçacı]]
| kuruluş tarihi = [[1969]]
| kapanış tarihi =
| kurucusu = [[Alparslan Türkeş]]
| siyasi görüşü = [[Milliyetçilik]],<br />[[Ülkücülük]],<br />[[Dokuz Işık]],<br />[[Muhafazakârlık]]
| eski genel başkanları = [[Alparslan Türkeş]]
| yeraldığı hükümetler =
| öncülü = [[Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi]]
| ardılı =
| internet sitesi = [http://www.mhp.org.tr mhp.org.tr]
}}
'''Milliyetçi Hareket Partisi''' ('''MHP'''), [[Alparslan Türkeş]]'in kurduğu, [[Devlet Bahçeli]]'nin genel başkanlığını yaptığı, [[Milliyetçi]]-[[Muhafazakar]] siyasi partidir.
== Kuruluş Tarihi ==
[[Cumhuriyetçi Millet Partisi]] (CMP) ve [[Köylü Partisi]]’nin birleşmesiyle, [[16 Ekim]] [[1958]]’de [[Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi]] kurulmuş, CKMP de [[1969]]'da '''Milliyetçi Hareket Partisi''' adını almıştır.
CMP Genel Başkanı [[Osman Bölükbaşı]] yeni partinin de başkanı seçildi. Bir süre sonra Osman Bölükbaşı ve onu destekleyen 29 milletvekili partiden ayrıldılar; ikinci kez Haziran [[1962]]'de [[Millet Partisi]]’ni kurdular. Bunun üzerine [[CKMP]] genel başkanlığına önce [[Ahmet Tahtakılıç]] (1962), sonra da [[Ahmet Oğuz]] getirildi.
[[14'ler]] diye bilinen gruptan [[Ahmet Er]], [[Muzaffer Özdağ]], [[Dündar Taşer]], [[Rıfat Baykal]], [[Mustafa Kaplan]], [[Numan Esin]], [[Fazıl Akkoyunlu]], [[Şefik Soyuyüce]] [[CKMP]]'ye girdi ve [[Alparslan Türkeş]], [[31 Mart]] [[1965]]’te CKMP’ye katıldı. [[1 Ağustos]] [[1965]]’te genel başkan seçildi. Yöneticiler listesi ise şu şekildeydı:
* [[Alparslan Türkeş]], ''genel başkan''
* [[Necati Gültekin]]
* [[Dündar Taşer]]
* [[Mehmet Irmak]]
* [[Agah Oktay Güner]]
* [[Mustafa Kemal Erkovanlı]]
8-9 Şubat [[1969]] günlerinde [[Adana]]'da yapılan genel kongrede CKMP adını Milliyetçi Hareket Partisi, terazi olan amblemini de [[kırmızı]] zemin içerisinde [[üç hilal]] olarak değiştirdi.[[Dokuz Işık]] öğretisini yazdı. Antikapitalist, antikomünist, milliyetçi ve dindar bir siyaseti savundu. Dokuz Işık şöyleydi: Milliyetçilik, ülkücülük, ahlâkçılık, ilimcilik, toplumculuk, köycülük, hürriyetçilik, gelişmecilik, endüstricilik.
== 1980 Öncesi Dönemleri ve O Yıllardaki Düşünüşleri ==
Suat Hayri Ürgüplü kabinesinde "Türkeşçi" olarak tanımlanan üç bakan vardı: Mehmet Altınsoy, Hazım Dağlı, Mustafa Kepir.
[[1965]] seçimlerinde parti %2,2 oy aldı. Milli Bakiye sistemiyle 11 milletvekili çıkardı. 1 senatörü vardı. 1968'de 14'lerden dört kişi partiden istifa etti. '''1969''' seçiminde Alparslan Türkeş [[Adana]]'dan milletvekili seçildi, 1973'e kadar MHP mecliste bir kişiyle temsil edildi. '''1973''' seçiminde 3 milletvekiliyle meclise girdi. 1977'de 16 milletvekiliyle grup haline geldi, senatoda bir üyesi vardı. [[Milliyetçi Cephe]] hükümetlerinde koalisyon ortağı olan MHP 1975'den [[12 Eylül]] [[1980]] askeri müdahalesine kadar bütün yurtta yaşanan terör olaylarında, [[Ülkü Ocakları]]'nın partiyle ilişkilendirilip suçlanmasıyla karşılaştı. MHP [[1 Nisan]] [[1975]]'de 1. MC (Milliyetçi Cephe) Hükümetine girdi. Alparslan Türkeş ve [[Mustafa Kemal Erkovan]] kabinede yer aldı. [[22 Temmuz]] [[1977]]'deki 2. MC Hükümetinde ise 5 bakanla temsil edildi. [[Alparslan Türkeş]], [[Agah Oktay Güner]], [[Cengiz Gökçek]], [[Gün Sazak]], [[Sadi Somuncuoğlu]]..
[[Bozkurtlar]] veya komando olarak nitelenen gençlerin sol militanlarla çatışması birçok kaynakta ülkenin bir iç savaşa sürüklendiği şeklinde yorumlandı ve askerler darbeden sonraki bildirilerinde en çok buna vurgu yaptılar. Bozkurtların baş sloganı [[Allah Türk'ü Korusun]] şeklindeydi. Parti nasyonal sosyalistlikle suçlandı, [[sol]] tarafından [[Faşist]]likle itham edildi. MHP içindeki çalkantılarda ırkçı olarak tanımlananlar zamanla partiden atıldı ve bazıları öldürüldü.(Mesela [[Ali Balseven]])Parti İslâmi yöne kaydı. Türkeş, 1976'da Mekke'ye gidip, Hacı oldu. 1977'de [[MSP]] ([[Milli Selamet Partisi]])'den umudunu kestiğini açıklayan [[Necip Fazıl Kısakürek]]'in desteğini kazanmasıyla Türkçü-İslamcılığa ağırlık verdi. MHP'nin resmi günlük gazetesi [[Hergün]] gazetesiydi. Daha akademik olan Ortadoğu gazetesinde milliyetçi mukaddesatçı profesörler yazıyordu. [[Bayrak]], [[Millet (gazete)]], [[Milli Ülkü (gazete)]] gazeteleri ve AP'nin yayın organları da partiye destek veriyordu. [[Töre (dergi)]]si partinin görüşlerini bilimsel tabanda araştırıyordu.
Milliyetçi Hareket Partisi MSP ile aynı seçmen tabanına seslendi. Tarikatlarla yakınlaştı. MSP ile farklılığı [[milliyetçilik]] üzerindeydi. MSP daha çok ümmetçi ve şeriatçı ilkelere yaslanırken, MHP Türklük vurgusunu öne çıkarıyor, [[İslam]]'ı dindarlık bağlamında sunuyordu. Alparslan Türkeş başbuğ olarak niteleniyordu. [[ÜGD]], [[MİSK]], [[Pol-Bir]] kuruluşlarıyla toplumsal örgütlenmeye gitti. Bir fark da MHP'nin şiddet konusunda tavizsiz oluşu, komünistlere karşı örgütlenmesiydi. Birçok MHP'li [[1970]]'lerdeki çatışmalarda öldü. [[Gazeteci]], yazar ve milletvekili [[İlhan Darendelioğlu]], milletvekili ve bakan [[Gün Sazak]], MHP [[İstanbul]] İl Başkanı [[Recep Haşatlı]] ve oğlu suikastlerde öldürüldüler.
== 1980 Sonrası Dönem ==
{{Şablon:Dokuz Işık}}
[[12 Eylül]] [[1980]] askeri darbesinden sonra [[16 Ekim]] [[1981]]'de MHP kapatıldı, mallarına el konuldu. Partiye yakın insanlar [[7 Temmuz]] [[1983]]’de [[Muhafazakâr Parti]]’yi (MP) kurdular. Bu parti, 1985 Kasım’ında [[Milliyetçi Çalışma Partisi]] (MÇP) adını aldı. Kısa bir sürede teşkilatlanmasını tamamlayan MÇP, 1987 yılı içerisinde iki olağanüstü kongre yaptı. Birinci kongrede, Genel Baskan Ali Koç’un istifası ile, Genel Sekreter Yardımcısı [[Naci Kanburoğlu]] vekaleten Genel Başkanlığa getirilmiştir. İkincisinde ise [[19 Nisan]] [[1987]] günü, MÇP Naci Kanburoğlu'nun başkanlığında, Ankara Selim Sırrı Tarcan Spor Salonu’nda olağanüstü kongreye giderek Abdülkerim Doğru'yu Genel Baskan seçmiştir. Bu kongrede Devlet Bahçeli Genel Sekreterlige, Ali Güngör, Hüseyin Abbas, Abdülhadi Toplu, Muzaffer Eriş, Mehmet Refet Eke, [[Şevket Bülend Yahnici]] ve [[Tuğrul Türkeş]] de Genel Başkan yardımcılıklarına getirilmişlerdir.
Alpaslan Türkeş’in siyaset yasağı [[6 Eylül]] [[1987]]’de kalkar kalkmaz [[4 Ekim]] [[1987]]’de [[MÇP]] Olağanüstü Kongreye giderek, Alpaslan Türkeş'i, MÇP Genel Başkanlığına seçmiştir. [[27 Aralık]] [[1992]]’de, 1979 yılındaki delegeleriyle toplanan MHP Kurultayı, Sadi Somuncuoğlu'nun tüm çabalarına karşın MHP’nin feshine karar vermiş, 24 Ocak 1993’te yapılan Olağanüstü Kongre’yle ise MÇP, MHP adına dönmüştür.
Yine [[1965]] yılında milletvekili de seçilen [[Türkeş]], [[1969]]’da CMKP’nin adını ve programını değiştirerek Milliyetçi Hareket Partisi’ni (MHP) kurdu. Hazırlanan yeni tüzükle MHP’nin amblemi kırmızı zemin üzerine üç hilal, gençlik kollarının amblemi ise hilalli bozkurt olarak belirlendi. Partinin yeni programı Türkeş’in yazdığı "''9 Işık''" kitabındaki görüşler doğrultusunda değiştirildi. MHP’nin dogmaları haline getirilen 9 Işık arasında milliyetçilik en önemli yere sahipti. Tüm propagandalarında Türk milliyetçiliğini temel alan MHP ideolojisi anti-kapitalist ve anti-komünist bir söylem kullandı.MHP 'nin Türklerin özgürlüğünü temsil ettiğine inanılan boz kurt işareti de vardır.
== Kürt ayrılıkçı hareketi hakkındaki düşünceleri ==
MHP,"Kürt-Türk kardeştir,bunları ayıran kalleştir" sloganının fikirbabasıdır.Ve Türkeş'in damadı Hamit Homris'in kürt asıllı olduğu iddia edilir.
Ayrıca konu hakkındaki fikrini, diğer bir perspektiften "Türk ne kadar Kürtse Kürt de o kadar Türk' tür" diyerek açıklayan Alparslan Türkeş bu yolla etnik kökene dayalı milliyetçiliği reddettiklerini ve kültür bazında Türk Milliyetçiliği' nın savunucusu olduklarını yıllar öncesinden duyurmuştur.
== Seçimler ve Koalisyonlar ==
'''Genel Seçimler'''
{| class="prettytable" style="font-size:0.906em; width:40%; text-align:center;"
|-
! style="background:gray; color:white; text-align:center;" | Seçim tarihi
! style="background:gray; color:white; text-align:center;" | Alınan oy sayısı
! style="background:gray; color:white; text-align:center;" | Alınan oy oranı
! style="background:gray; color:white; text-align:center;" | Milletvekili sayısı
|-
| [[2007 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|22 Temmuz 2007]] || 5,001,869 || %14.27 || 71/550
|-
| [[2002 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|3 Kasım 2002]] || 2,629,808 || %8.35 || 0/550
|-
| [[1999 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri|17 Nisan 1999]] || 5,606,583 || %17.98 || 129/550
|-
| [[1995 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|24 Aralık 1995]] || 2,301,343 || %8.18 || 0/550
|-
| [[1977 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|5 Haziran 1977]] || 951,544 || %6.42 || 16/450
|-
| [[1973 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|14 Ekim 1973]] || 362,208 || %3.38 || 3/450
|-
| [[1969 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|12 Ekim 1969]] || 274,225 || %3.02 || 1/450
|}
[[1965]]’ten, [[1973]]’e kadar katıldığı genel seçimlerde büyük başarılar sağlayamayan MHP, 1977 yılında seçimlerinde oy oranı %3.4’ten, % 6.4’e çıkartarak mecliste 16 sandalye kazandı. 22 Temmuz 1977’de oluşturulan 2. Milli Cephe hükümetinde biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlık alarak büyük bir atılımda bulundu. 12 Eylül 1980 sonrasında diğer tüm partiler gibi MHP’nin de faaliyetleri yasaklandı. Darbe sonrası 4,5 yıl tutuklu kalan [[Alparslan Türkeş]] 1987’de kendisine getirilmiş olan siyaset yasağının bitmesiyle [[Milliyetçi Çalışma Partisi]]’ne (MÇP) girdi ve genel başkanlık koltuğuna oturdu. Türkeş’in liderliğinde Ekim 1991 genel seçimlerinde [[Refah Partisi]] ([[RP]]) ve [[Islahatçı Demokrasi Partisi]] (IDP) ile ittifak yapan MÇP’nin adının, 24 Ocak 1993 günü MHP olarak değiştirilmesine karar verildi. Aralık 1995 genel seçimlerinde % 8.2 oy alan MHP, % 10’luk seçim barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı. . [[18 Nisan]] [[1999]] genel seçimleri: 5 milyon 594 bin 375 oy ve 17.98 ile ikinci parti oldu. 129 milletvekili ile TBMM’ye girdi. Eylül [[2002]] 'de TBMM’de 125 milletvekili bulunuyordu. Kasım 2002 seçiminde MHP parlamentoya giremedi.
Belirlenen iki aday, [[Alparslan Türkeş]]’in oğlu [[Tuğrul Türkeş]] ile [[Devlet Bahçeli]] arasında sandalyeler havada uçtu. Yarışı [[Devlet Bahçeli]] kazandı ve 6 Temmuz 1997’de yapılan olağanüstü kurultayda genel başkanlığa seçildi. [[MHP]], [[1999 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|18 Nisan 1999 milletvekili seçimlerinde % 17. 98 oy alarak DSP’nin ardından en çok oy alan ikinci parti oldu. Kurulan [[DSP]]-[[ANAP]]-MHP koalisyonunda, biri başbakan yardımcılığı olmak üzere 12 Bakanlık alarak, ikinci büyük koalisyon ortağı oldu.
[[Ecevit]] hükümetine girerken [[Rahşan Ecevit]]'le sorun yaşayan MHP koalisyonda uyumla çalıştı, ancak ekonominin çökmesi üzerine dışarıdan getirilen [[Kemal Derviş]] ile uyuşamadı. Daha sonra iktidarda iken Genel Başkan Devlet Bahçeli'nin aldığı 3 Kasım seçim kararı ile seçime gidildi. [[2002 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|3 Kasım seçimleri]] MHP için büyük bir yıkım oldu. Yüzde 18 olan oy oranı birden yüzde 8.3'e düştü Ancak [[2007 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri|22 Temmuz 2007 seçimleri]]nde %14,29 oy alarak 71 milletvekili kazanmış ve mecliste yeniden grup kurmuştur.
===Genel Başkanları===
# Genel Başkan: [[Alparslan Türkeş]](
# Genel Başkan: [[Muhittin Çolak]] (vekâleten)
# Genel Başkan: [[Yıldırım Tuğrul Türkeş]] (vekâleten)
# Genel Başkan: [[Devlet Bahçeli|Dr. Devlet Bahçeli]]
==Dış bağlantılar==
* [http://www.mhp.org.tr Milliyetçi Hareket Partisi resmi sitesi]
{{TBMM'de Yer Alan Partiler}}
{{22 Temmuz 2007 Türkiye Erken Genel Seçimleri'ne katılacak siyasi partiler}}
[[Kategori:MHP|*]]
[[az:Milliyətçi Hərəkat Partiyası]]
[[de:Partei der Nationalistischen Bewegung]]
[[en:Nationalist Movement Party]]
[[es:Partido de Acción Nacionalista]]
[[fi:Milliyetçi Hareket Partisi]]
[[fr:Parti d’action nationaliste]]
[[he:מפלגת התנועה הלאומית]]
[[it:Partito del Movimento Nazionalista (Turchia)]]
[[ja:民族主義者行動党]]
[[nl:Milliyetci Hareket Partisi]]
| 