'''Üre''' ([[Latince]] ''Urea Pura''), organik bir bileşik. Formülü H<sub>2</sub>N-CO-NH<sub>2</sub>'dir. [[Karbonik asit|Karbonik asidin]] diamidi olan üre aynı zamanda karbamik asidin de amidi olduğundan ''karbamid'' adı ile de bilinir.
Ürenin ilk defa 1773 yılında keşfedildiği bilinir. Ancak şüpheden uzak kesin [[sentez]]i 1828'de [[Friedrich Wöhler|Wöhler]] tarafından başarılmıştır. Keşfinden bu yana 50'den fazla [[tepkime]]de üre bir ürün olarak elde edilmiştir.
[[Amonyum karbonat]]ın 150-200 °C'ye kadar ısıtılmasından üre elde edilir ki bu teknik bir metoddur. Wöhler sentezi olarak bilinen reaksiyonda ise; önce KCN ile PbO<sub>2</sub> karışımı ısıtılarak KCNO elde edilir. KCNO nun amonyum sülfat ile muamelesi sonucu hazırlanan amonyum siyanatın kızdırlımasıyla da üre elde edilir. Üre 132°C'de eriyen [[rombik]] prizmalar veya iğne şeklinde renksiz [[kristal]]ler verir. Su ve [[alkol]]de iyi çözünür. [[Kloroform]], [[eter]] veya [[etil asetat]]ta çözünmez. 132 °C'nin üstünde amonyak, siyanür asidi vb. gibi ürünler vererek bozunur. Nitrik asit, [[sodyum hipoklorit]] veya sodyum hipobromit gibi bileşiklerin etkisiyle [[azot]], su ve [[karbondioksit|karbondiokside]] ayrışır. [[Seyreltik asit]] veya [[alkali]]lerle ısıtıldığında amonyak ve karbondioksite bozunur.
En çok [[gübre]] ve hayvan [[yem]]i olarak kullanılan üreden ilaç ve plastik yapımında da faydalanılır. Üre asit ve tuzlarla bir takım katılma bileşikleri, bazı asitlerle de [[kondensasyon]] ürünleri veya üreidleri verir. [[Naftalin]]in türevleriyle verdiği bileşikleri [[terapi]]de kullanılır. Boya üretiminde de kullanılan üre aynı zamanda bitkiler için bir besin kaynağıdır.
== Fizyolojik önemi ==
Üre, [[fizyoloji]]k önemi bulunan bir bileşiktir. Memelilerin vücudunda [[protein]] maddelerinin yakılması sonucu meydana gelen amonyak, [[karaciğer]]de karbondioksitle üreye dönüşür. [[Kan]]a geçen üre, idrarla dışarıya atılır. Üre ayrıca az miktarda ter, süt ve gözyaşında da bulunur. Yetişkin bir insan günde 25-30 gram üreyi idrarla atar. İnsan kanındaki üre miktarı normalde % 50 mg civarındadır. % 50 mg'ın üstü anormaldir. Fakat vücut yaşlandıkça, [[böbrek]]lerin üreyi vücuttan atma kabiliyeti de her geçen yıl bir parça daha azalacaktır. 40 yaşından itibaren, her yıl böbreklerin süzme kabiliyeti % 1 oranında azalmaktadır. Bu yüzden 75-80 yaşındaki bir kişide kandaki üre miktarının % 65-75 mg bulunmasını normal olarak kabul etmek gerekir. Kandaki üre miktarının beklenen normal değerin üzerinde olması haline [[üremi]] adı verilir.
