|
| askeri_başlık5 =
| askeri_bilgi5 =
}}'''Mehmed Kemal Bey''' ({{Dil|ota|مهمد كمال بي}}, 1884 - 10 Nisan 1919), [[Osmanlı toplumu|Osmanlı]] idareci ve öğretmenöğretmendir. [[Ermeni Kırımı]]'ndaında vazife almasıalmasıyla ve ardından idam edilmesiyle bilinir. [[I. Dünya Savaşı]']nın son yıllarında [[Yozgat]] mutasarrıfl[[Mutasarrıf|mutasarrıflığı]] ve [[Boğazlıyan]] kaymakamı olarak[[Kaymakam|kaymakamılığı]] görevgörevlerinde aldıbulunmuştur. [Osmanlı[Mondros İmparatorluğu]Mütarekesi|Osmanlı'nunnın I. Dünyateslimiyetinin]] Savaşı'ndaardından yenilgiye uğramasının ardındanbaşa kurulangelen [[Damad Ferid Paşa|Damad Ferit Paşa]] Hükümeti’nin kararıyla yargılanmak üzere 7 Ocak 1919 tarihinde gözaltına alındı. 30 Ocak 1919’da [[İstanbul]]’a getirildi. [[Nemrud Mustafa Paşa]] başkanlığındaki Harp Divanı'nın usulsüz kararıyla 10 Nisan 1919 tarihinde saat: 17.20’de [[Beyazıt Meydanı]]’nda idam edildi. 1922'de yılında [Türkiye Büyük Millet Meclisi]TBMM tarafından Mehmed Kemal Bey'e millî şehit ünvanıilan verildiedilmiştir.<ref>Boğazlıyan Kaymakamı’na Atatürk’ten vefa, Tuba Kabacaoğlu</ref>
==== Yaşamı ====
Mehmed Kemal Bey 1884'de Beyrut'ta doğdudoğmuştur. AslenBabası Yenişehirliaslen olan babası Arif Bey,[[Larisa|Yenişehir]]'li Sirkeci Gümrüğü Yolcu Salonu Müdürüydü.Müdürü LiseArif eğitiminiBey’dir. [[Antalya Lisesi|Antalya]] ve İzmir'de tamamladıliselerinde okudu. [[Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi|Mekteb-i Mülkiye Şahane'den]] pek iyi derece ile mezun oldu. 1908 yılında Beyrut Vilayeti Maiyet Memurluğu'ndaMemurluğunda çalışmaya başladı.
1909 yılında stajını bitirip [[kaymakam]] oldu. Aynı dönemde bir yıl boyunca Rodos İdadisi'nde Türkçe ve Sosyal Bilimler öğretmenliği yaptı. 18 Aralık 1911’de kaymakamlığa dönerek sırasıyla Doyran, 1912’de [[Gebze]] (1912), 1913’de [[Karamürsel]] (1913) ve 1915’de [[Boğazlıyan]]'da (1915)Kaymakamı kaymakamlık yaptıoldu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=4343 | başlık = Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey'in biyografisi | erişimtarihi = 2 Ekim 2022 | çalışma = www.biyografi.net | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081226172956/https://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=4343 | arşivtarihi = 26 Aralık 2008}}</ref>
===== Yaşamı ve Ermeni Tehciri'ndeki görevi, yargılanması ve idam edilmesirolü =====
[[I. Dünya Savaşı devam ederken]]'nda, [[Türkiye Ermenileri|Türkiye'de yaşayan Ermenilerin]], bir kısmı, daha önce kurdukları ve faaliyetlerini sürdürdükleri, birçok Ermeni örgütüyle, özgürlük adı altında ayaklanma başlattı. Osmanlı İmparatorluğubaşlatarak, ileOsmanlıyla savaşmaştasavaş olanhalindeki Rus kuvvetlerinin yanına geçerek Türk sivil nüfusa karşı saldırı ve katliamlar yapıldıyaptılar. DöneminBu Osmanlıdurumu Hükümetiengelleyerek, (İttihathalkın can ve Terakkimal Fırkası),güvenliğini busağlamak durumaüzere müdahaledönemin edipOsmanlı sivilHükümeti halkın(İktidardaki canİttihat ve malTerakki güvenliğini sağlamak üzereFırkası) bazı bölgelerdeki Ermeni nüfusuvatandaşlarını, başka bölgelere nakletme kararı aldı [(Tehcir]). Bu bağlamda, Yozgat ilinin Boğazlıyan ilçesinde yaşayan Ermenilerin de Suriye'ye sevki uygun görüldü. Bu sevk işlemini yerine getirmek üzere mülkî amir olarak Boğazlıyan Kaymakamı Mehmed Kemal Bey görevlendirildi. Bu sevkin gerçekleşmesi amacıyla yapılan uzun yolculuk esnasında, gerek doğal hava şartlarının zorluğu, gerekse çetelerin saldırıları sonucunda, sevk edilen Ermenilerin bir kısmı can ve mal kaybına uğradı.
OsmanlıBu İmparatorluğusevkin gerçekleşmesi amacıyla yapılan uzun yolculuk esnasında, zaman zaman gerek doğal hava şartlarının zorluğu, gerekse, çetelerin saldırıları sonucunda, sevk edilen kişiler can ve mal kaybına uğramışlardır. Bu bağlamda Yozgat ilinin, Boğazlıyan ilçesinde bulunan [[Ermeniler]]in de Suriye'nunye Isevki uygun görüldü. DünyaBu sevk işlemini yerine getirmek üzere de mülkî amir olarak Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey görevlendirildi. Osmanlı SavaşıDevleti'ndanin yenilmesininsavaşta ardındanyenilmesinden sonra [[İttihat ve Terakki Fırkası]] dağıldı ve [Hürriyet ve İtilaf Fırkası] iktidara geldi. Yeni hükûmet, İttihat ve Terakki Fırkası ile bağlantılı bürokratları görevden alıp yerlerine kendine yakın bürokratları getirdi.
Görevden alınan birçok bürokratbürokratın hakkında soruşturma ve incelemeincelemeler başlatıldı;yapıldı. İşte bu soruşturma ve incelemeler esnasında, Boğazlıyan Kaymakamı Mehmed Kemal Bey'in de hakkında da tehcir sırasında Ermeni ahalinin can ve mal kaybına uğramaması için gerekli önlemleri almadığı gerekçesiyle soruşturma başlatıldı ve sonrasında da yargılama yapıldı. YargılamaBu sonucundayargılama Mehmedsonunda Kemal Bey suçlusorumlu bulunarak idama mahkum edildi.
Yargılanması sırasında,Yargılamasında "Ben bir Türk memuruyum. Aldığım emri yerine getirdim. Vazifemi yaptığıma vicdanım emindir. Sizlere yemin ederim ki ben masumum. Son sözüm bugün de budur, yarın da budur. Ecnebi devletlere yaranmak için beni asıyorlar. Eğer adalet buna diyorlarsa, kahrolsun böyle adalet. Benim sevgili kardeşlerim asil Türk milletine çocuklarımı emanet ediyorum. Bu kahraman millet, elbette onlara bakacaktır. Vatan uğruna cephede ölen bir insan gibi şehit gidiyorum. Allah vatana, millete zeval vermesin!" diyerek suçlamalara karşı çıktı. Bu savunmaya karşın, daha sonra kendisi vatana ihanetten yargılanacak olan,İstanbul'daki askeri mahkeme başkanı [[Nemrud Mustafa Paşa]];, dönemin Sadrazamı [[Damad Ferid Paşa|Damat Ferit]]'in veile Sultan [[VI. Mehmed|Vahdettin]]'in onayı; ve Şeyhülislam [[Mustafa Sabri Efendi]]'nin fetvasıverdiği fetva üzerine Mehmedhakkında Kemalidam Bey'ikararı idama mahkum ettiverdi. İnfaz,İnfazı 10 Nisan 1919'da İstanbul Beyazıt Meydanı'nda gerçekleştirildi.
===== İdamının ardından gelen tepkiler =====
Mehmed Kemal Bey'in İstanbul'daki işgalci İngilizlere hoşyalakalık görünmekyapmak amacıyla idam edildiğini düşünen pek çok sayıda vatansever [[Askeri Tıbbiye]] öğrencisi, infazın ardından Mehmed Kemal Bey'in naaşınıvücudunu bir istimbot ile Sirkeci'den Kadıköy'e getirerekkendisinin Moda'daki evine nakletti. CenazeBir törenindenmüddet sonra, cenaze töreni yapıldı ve idamının ardından üzerinden çıkan vasiyetivasiyetine gereğince,göre merhum oğlunun Kadıköy'deki kabrinin yanına defnedildi. Cenazesine Milli Mücadele yanlısı gruplar, eski [[Teşkîlât-ı Mahsûsa|Teşkilat-ı Mahsusa]] görevlileri, [[Mülkiye]] ve Tıbbiye gibi çeşitli okullardan öğrenciler ve diğer vatanseverler katıldı. İşgale karşı olan ve Saltanat'a tepkili bazı kurumlar bayraklarını yarıya indirdi.
Damat Ferit Paşa'nın başında olduğu Osmanlı Hükümeti, Mehmed Kemal Bey'in cenaze töreninin İngiliz işgaline karşı bir direniş eylemine dönüşebileceğinden korkarak bir bildiri yayınladı ve cenazeye katılanları tutuklamakla tehdit ettiyseetti. deLakin muhtemelen daha büyük tepkileretepkilerin yolgelmesinden açma endişesiylekorkarak bir eylemde bulunmadı.
[Mustafa1922'de Kemal Paşa] başkanlığındaAnkara'daki [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]], 1922[[Mustafa yılındaKemal kabulAtatürk]]'ün ettiğiöncülüğünde kendisini bir kanun ile Mehmed Kemal Bey'i "milli şehit" olarak ilan etti ;. Bu kanun kapsamında ailesi ömür boyu devlet güvencesigüvencesine altınaalınarak alınanher ailesineay "şeref aylığı" bağlandıalmaya hak kazandı ve Mehmed Kemal Bey'in itibarı iade edildi. Meclis Başkanı Mustafa Kemal PaşaAtatürk, bu kanunun amacını , "Memleketin kurtuluşunu, geleceğini, saadetini, ilerleme ve gelişmesini hayat tarzı kabul eden ve suikasta maruz kalarak şehit edilen yöneticilerin geride bıraktığı eş ve çocukları milletin ve devletin emanetindedir ,." sözleriylediyerek açıkladı.<ref>[https://www.odatv4.com/analiz/kim-bu-kahraman-tibbiyeliler-01012142-199228 Kim bu kahraman Tıbbiyeliler] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220903111943/https://www.odatv4.com/analiz/kim-bu-kahraman-tibbiyeliler-01012142-199228 |tarih=3 Eylül 2022 }} , Feyziye Özberk, OdaTV</ref><ref>[https://www.beykozolay.com/2019/04/12/milli-sehit-kaymakam-kemal-bey/ Milli Şehit: Kaymakam Kemal Bey] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220903111950/https://www.beykozolay.com/2019/04/12/milli-sehit-kaymakam-kemal-bey/ |tarih=3 Eylül 2022 }}, Süheyl Çobanoğlu</ref><!---İdamdan sonra TBMM 14 Ekim 1922’de Kemal Bey’i, Urfa mutasarrıfı Nusret Beyi ve Diyarbakır Valisi Reşit Bey’i ‘şehid-i millî’ ilân eder. Bunun üzerine dede Arif Bey [[Atatürk]]’ü makamında ziyaret eder. Orada ‘vatanın babası’ iltifatlarıyla karşılanır. Atatürk, torunlarını evlat edinmek istediğini söyler. Arif Bey ise, “Onlar bana oğlumun bediasıdır. Müsaade edin, bende kalsınlar. Nafakalarını karşılamanız yeterlidir.” der. Bu görüşmenin bir sonucu olarak TBMM’de kanun çıkarılır ve [[Beşiktaş]]’ta dört daireli bir apartman, [[Beyoğlu]]’nda bir ev ve kayd-ı hayat şartıyla tüm çocuklara maaş bağlanır.---> ▼===== Şehit ünvanı verilmesi =====
▲[Mustafa Kemal Paşa] başkanlığında [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]], 1922 yılında kabul ettiği bir kanun ile Mehmed Kemal Bey'i "milli şehit" ilan etti; ömür boyu devlet güvencesi altına alınan ailesine "şeref aylığı" bağlandı ve Mehmed Kemal Bey'in itibarı iade edildi. Meclis Başkanı Mustafa Kemal Paşa, bu kanunun amacını, "Memleketin kurtuluşunu, geleceğini, saadetini, ilerleme ve gelişmesini hayat tarzı kabul eden ve suikasta maruz kalarak şehit edilen yöneticilerin geride bıraktığı eş ve çocukları milletin ve devletin emanetindedir," sözleriyle açıkladı.<ref>[https://www.odatv4.com/analiz/kim-bu-kahraman-tibbiyeliler-01012142-199228 Kim bu kahraman Tıbbiyeliler] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220903111943/https://www.odatv4.com/analiz/kim-bu-kahraman-tibbiyeliler-01012142-199228 |tarih=3 Eylül 2022 }} , Feyziye Özberk, OdaTV</ref><ref>[https://www.beykozolay.com/2019/04/12/milli-sehit-kaymakam-kemal-bey/ Milli Şehit: Kaymakam Kemal Bey] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220903111950/https://www.beykozolay.com/2019/04/12/milli-sehit-kaymakam-kemal-bey/ |tarih=3 Eylül 2022 }}, Süheyl Çobanoğlu</ref><!---İdamdan sonra TBMM 14 Ekim 1922’de Kemal Bey’i, Urfa mutasarrıfı Nusret Beyi ve Diyarbakır Valisi Reşit Bey’i ‘şehid-i millî’ ilân eder. Bunun üzerine dede Arif Bey [[Atatürk]]’ü makamında ziyaret eder. Orada ‘vatanın babası’ iltifatlarıyla karşılanır. Atatürk, torunlarını evlat edinmek istediğini söyler. Arif Bey ise, “Onlar bana oğlumun bediasıdır. Müsaade edin, bende kalsınlar. Nafakalarını karşılamanız yeterlidir.” der. Bu görüşmenin bir sonucu olarak TBMM’de kanun çıkarılır ve [[Beşiktaş]]’ta dört daireli bir apartman, [[Beyoğlu]]’nda bir ev ve kayd-ı hayat şartıyla tüm çocuklara maaş bağlanır.--->
Mezarı, [[Kadıköy]], [[İstanbul]]'dadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.karar.com/kaymakam-mehmed-kemal-kimdir-ne-zaman-ve-neden-idam-edildi-1612272 | başlık = Kaymakam Mehmed Kemal kimdir? Ne zaman ve neden idam edildi? İşte biyografisi | erişimtarihi = 14 Nisan 2021 | dil = Türkçe | çalışma = KARAR | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210414075341/https://www.karar.com/kaymakam-mehmed-kemal-kimdir-ne-zaman-ve-neden-idam-edildi-1612272 | arşivtarihi = 14 Nisan 2021}}</ref>
|
