Sperm: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
İnsan spermi konusunda bilgi eklendi Etiketler: Geri alındı Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Etiketler: Geri al Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği |
||
6. satır:
Sperm hücreleri, [[spermatogenez]] olarak bilinen süreç sırasında oluşur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.britannica.com/science/semen |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20220101164049/https://www.britannica.com/science/semen |arşiv-tarihi=1 Ocak 2022 |ölüurl=hayır }}</ref> [[Amniyot]]larda ([[sürüngenler]] ve [[memeli]]ler) testislerin [[seminifer tübül]]lerinde yer alır. Bu süreç, [[spermatogonyum]] ile başlayan birkaç ardışık sperm hücresi öncülünün üretimini içerir. Bunlar [[spermatosit]]'lere farklılaşır. Spermatositler daha sonra [[mayoz]] bölünme geçirerek [[kromozom]] sayılarını yarıya indirir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.britannica.com/science/sperm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20211231160127/https://www.britannica.com/science/sperm |arşiv-tarihi=31 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> Daha sonra [[spermatid]]'ler üretir. [[Spermiyogenez]], spermatogenezin son aşamasıdır. Spermatidlerin olgun spermatozoaya olgunlaşması görülür.
[[Testis]]lerde oluşan bu hücrelerin üretimi [[ergenlik]] döneminde başlar.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.microscopemaster.com/sperm-cells.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20211231160130/https://www.microscopemaster.com/sperm-cells.html |arşiv-tarihi=31 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> Baş kısmında [[döllenme]] sırasında [[yumurta]]ya aktaracağı kalıtsal bilgi ([[DNA]]) taşır. Kuyruğu vardır ve hareketlidir. İnsanlarda bir [[çiftleşme]] sırasında yaklaşık 150-200 milyon sperm salınır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://courses.lumenlearning.com/boundless-ap/chapter/physiology-of-the-male-reproductive-system/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20211231160129/https://courses.lumenlearning.com/boundless-ap/chapter/physiology-of-the-male-reproductive-system/ |arşiv-tarihi=31 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> Ancak yumurtayı yalnızca tek bir sperm hücresi dölleyebilir. Bir sperm bir yumurta hücresine (oosit) ulaştığında, yumurtaya girmek için kuyruğunu dışarıda bırakıp, yumurta zarından geçerek kalıtsal bilgileri [[yumurta]]ya ulaştırmış olur. Spermler yoğun kıvamda bir sıvının içinde bulunurlar. Bu sıvının ismine [[meni]] ([[ersuyu]]), ejekülat veya yaygın kullanış biçimi ile sperma denir. [[Spermatositogenez]], kök hücrelerin kendilerini değiştirmek ve olgun sperm haline gelecek bir hücre popülasyonu üretmek için bölünmesini içerir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/spermatozoon-head |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20211231160127/https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/spermatozoon-head |arşiv-tarihi=31 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>
[[Spermatozoon]]un başı fırıncı küreğini andırır ve içerisinde kalıtsal bilgileri bulunur. Baş kısmı kep gibi saran ve içerisinde spermatozoonun, yumurta hücre duvarını geçmesi için gerekli enzimleri içeren [[akrozom]] isimli yapı bulunur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://my.clevelandclinic.org/health/articles/9117-male-reproductive-system |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20211231160129/https://my.clevelandclinic.org/health/articles/9117-male-reproductive-system |arşiv-tarihi=31 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> Sperm hücresi yumurtaya ulaştığında akrozom membranı içerisindeki enzimler salınarak spermatozoonun yumurta içerisine girmesi sağlanır. İçeri giren n sayıdaki erkek DNA materyali n sayıdaki dişi DNA materyali ile birleşerek 2n sayıda DNA materyali oluşur (oluşan bu hücreye [[zigot]] ismi verilir).<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.researchgate.net/publication/236601340_Human_Sperm_Anatomy_Different_Expression_and_Localization_of_Phosphatidylinositol_3-Kinase_in_Normal_and_Varicocele_Human_Spermatozoa |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20211231160127/https://www.researchgate.net/publication/236601340_Human_Sperm_Anatomy_Different_Expression_and_Localization_of_Phosphatidylinositol_3-Kinase_in_Normal_and_Varicocele_Human_Spermatozoa |arşiv-tarihi=31 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> Daha sonra zigot içerisinde hücreler bölünerek çoğalmaya başlar. Cinsiyetin oluşmasında spermatozoaların taşıdığı X ve Y [[kromozom]]ları belirleyicidir. Dişi üreme hücresi X [[kromozom]] taşırken, erkek üreme hücrelerinin yarısı X diğer yarısı da Y [[kromozom]]u taşır. Eğer dişi üreme hücresini X [[kromozom]]u taşıyan spermatozoon döllemişse kromozomlar XX şeklinde olur ve bireyin cinsiyeti dişi olur, eğer Y taşıyan spermatozoon döllemişse ise bireyin cinsiyeti erkek olur. Ancak bazı istisnalar da vardır. Mesela XXY, X0 gibi kalıtsal hastalıklı bireyler de oluşabilir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.shutterstock.com/search/sperm+anatomy |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Aralık 2021 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20211231160128/https://www.shutterstock.com/search/sperm+anatomy |arşiv-tarihi=31 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>
| |||