Creative Commons: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Arşiv bağlantısı eklendi |
|||
45. satır:
'''Creative Commons''' (kısaca '''CC'''), [[telif hakları]] alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş küresel ölçekte bir düşünce hareketi ve [[Kâr amacı gütmeyen kuruluş|kâr amacı gütmeyen]] bir kuruluştur.
Bu kuruluş, bir eserin internet ortamındaki kullanım koşullarının telif sahibi tarafından belirtilmesini sağlayan, [[Creative Commons lisansı]] (CC lisansı) olarak adlandırılan, [[telif]] lisanslarını geliştirmiştir. CC lisansları, "Her hakkı saklı" yerine, "bazı hakları saklı" yaklaşımı ile çalışır.<ref name="hakkinda">{{Web kaynağı | başlık = Creative Commons Nedir? | url = http://creativecommons.org.tr/hakkinda/ | yayıncı = Creativecommons.org.tr | erişimtarihi = 31 Ağustos 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140312013938/http://creativecommons.org.tr/hakkinda/ | arşivtarihi = 12 Mart 2014 | ölüurl =evet}}</ref> Şarkılardan [[YouTube|Youtube]] videolarına ve bilimsel araştırmalara kadar yaklaşık 2 milyar eserde CC lisansları ve kamu malı araçları, kullanılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://certificates.creativecommons.org/cccertedu/chapter/1-1-the-story-of-creative-commons/ | başlık = 1.1 The Story of Creative Commons | erişimtarihi = 30 Eylül 2021 | çalışma = Creative Commons Certificate for Educators, Academic Librarians and GLAM | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180513062835/https://certificates.creativecommons.org/cccertedu/chapter/1-1-the-story-of-creative-commons/ | arşivtarihi = 13 Mayıs 2018}}</ref>
CC lisanslamasının temelinde bilginin ve yaratıcılığın pazar değeri yaratacak basit mallar değil, insanlığın ortak kültürünün yapı taşları olduğuna ilişkin düşünce yatmaktadır.<ref name=":0" /> Bu nedenle CC lisanslarının kullanımı ve CC lisanslı eserlerin yaygınlaşması açıklık, paylaşma ve işbirliğini destekleyen Creative Commons düşünce hareketinin büyümesine destek olmuştur.
53. satır:
==Amaç==
[[Dosya:CC some rights reserved.svg|küçükresim|Bazı hakları saklıdır]]
Creative Commons'ın amacı; teknoloji, elektronik ortamda içeriklerin aynı anda milyonlarca kişi tarafından tüketilmesini, hızlı ve kolay şekilde kopyalanmasını, paylaşılmasını ve türetilmesini mümkün kılarken bu olanaklardan yararlanma yetisinin telif hakkı yasaları nedeniyle kısıtlanmasını önlemektir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://sertifika.creativecommons.org.tr/uenite-1-creative-commons-nedir/creative-commonsin-oeykuesue | başlık = Creative Commons’ın öyküsü | çalışma = Creative Commons eğitim materyali | arşivengelli = evet}}</ref>
Creative Commons amacına ulaşmak için sanatçılara ve genel olarak tüm eser sahiplerine, yasanın kendilerine tanıdığı kimi hakları kamuyla paylaşabilmelerine imkân verecek, özel olarak hazırlanmış telif lisansı sözleşmeleri önermektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://creativecommons.org/about/history |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=16 Ağustos 2006 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110623154611/https://creativecommons.org/about/history |arşivtarihi=23 Haziran 2011 |ölüurl=evet }}</ref> [[Özgür Yazılım Vakfı]] tarafından daha önce meydana getirilen [[GNU Genel Kamu Lisansı]] (GNU GPL) metinlerini temel alan bu sözleşmelerin özelliği, yaratıcı kişilere, telif hakkından tamamen feragat etmeksizin eserlerini paylaşıma açmalarına imkân tanımasıdır.<ref>E. Bayamlıoğlu, ''Creative Commons :"Some Rights Reserved", [http://www.linux.org.tr/wp-content/uploads/2010/04/penguence-sayi5.pdf Penguence Dergisi], Sayı 5, 09/5/2006</ref>
63. satır:
=== Creative Commons Küresel Ağı ===
[[Dosya:Creative Commons Intl Map.svg|200px|sağ|CC Lisansları olan ülkelere genel bakış. Yeşil ve mavi mevcut, açık mavi planlanıyor]]
Creative Commons Küresel Ağı, açık hareketle ilgili çeşitli aktivite ve projeler konusunda işbirliği yapan, Creative Commons'ın değerlerini ve vizyonunu benimsemiş gönüllü kişi ve toplulukları içerir. Küresel Ağ'da 2021 itibariyle dünya genelinde yaklaşık 600 üye ve 40'tan fazla şube bulunur. <ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://sertifika.creativecommons.org.tr/uenite-1-creative-commons-nedir/guenuemuezde-creative-commons | başlık = Günümüzde Creative Commons | çalışma = Creative Commons Sertifika Eğitim Kaynakları | arşivengelli = evet}}</ref>Aralarında hukukçular, aktivistler, akademisyenler, sanatçılar bulunur. Ağdaki gönüllüler lisansların tercümesini yapmak, kendi ülkelerinde savunuculuğunu yapmak, eğitimler vermek gibi konularda çalışırlar.
Küresel Ağ, Creative Commons genel merkezinden ayrı bir yönetim yapısına sahiptir: Bir ülkedeki şubeler, belirli bir alanda çalışan platformla ve küresel ağ konseyi (üyeleri seçimle belirlenmiş şube temsilcileri ve Creative Commons Genel Merkezi'nin temsilcilerinden oluşur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://network.creativecommons.org/docs-and-faqs/ | başlık = Docs & FAQs | erişimtarihi = 29 Eylül 2021 | çalışma = CC Global Network | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180512210238/https://network.creativecommons.org/docs-and-faqs/ | arşivtarihi = 12 Mayıs 2018}}</ref>
Creative Commons, 2020 yılı itibarıyla gelişmiş batı ülkelerinin yanı sıra [[Ürdün]], [[Malta]], [[Türkiye]], [[Meksika]] ve [[İsrail]]’in de bulunduğu 43 ülkede faaliyettedir.<ref name="globalc">{{Web kaynağı|url=https://network.creativecommons.org/?ref=global-affiliate-network|başlık=Global Commons|erişimtarihi=31 Ağustos 2020|arşivtarihi=19 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190319080809/https://network.creativecommons.org/?ref=global-affiliate-network|ölüurl=evet|yayıncı=Creativecommons.com sitesi Global Network sayfası}}</ref>
=== Creative Commons Genel Merkezi ===
2001 yılında Kaliforniya merkezli bir kurum olarak kurulan CC kuruluşunun genel merkezi dağınık bir yapıdadır; ofisi yoktur. Yönetim kurulu, denetim, kurulu, danışma kurulu ve çalışanları dünyanın değişik yerlerinde bulunur. <ref>{{Web kaynağı | url = https://network.creativecommons.org/docs-and-faqs/ | başlık = Docs & FAQs | erişimtarihi = 29 Eylül 2021 | çalışma = CC Global Network | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180512210238/https://network.creativecommons.org/docs-and-faqs/ | arşivtarihi = 12 Mayıs 2018}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://creativecommons.org/2002/05/16/creativecommonsannounced-2/ | başlık = Creative Commons Announced | erişimtarihi = 1 Ekim 2021 | tarih = 16 Mayıs 2002 | dil = en-US | çalışma = Creative Commons | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210303153940/https://creativecommons.org/2002/05/16/creativecommonsannounced-2/ | arşivtarihi = 3 Mart 2021}}</ref>
== Lisans türleri ==
| |||