Taksonomi (biyoloji): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Vikibotimer (mesaj | katkılar)
k WPCleaner v2.04b - Vikipedi:Vikipedi proje kontrolü kullanılarak düzeltildi (Hatalı başlık düzeyi)
Zemxer (mesaj | katkılar)
(ProveIt ile düzenlendi) ve şablon eklendi
Etiket: 2017 kaynak düzenleyici
1. satır:
{{biyolojik sınıflandırma}}
'''Taksonomi,''' ([[Grekçe]] ''ταξινομία'' < τάξις ''taksis'', «düzenleme», ve νομία ''nomia'', «yöntem») biyoloji'de sınıflandırma bilimi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://edem.todaie.gov.tr/by/tr/sozluk23-Siniflandirma_Bilimi_Taxonomy.html | başlık = Sınıflandırma Bilimi - (Taxonomy) | yayıncı erişimtarihi=15 BilgiYönetMayıs Portalı, TODAİE2012 | erişimtarihi arşivtarihi=4 15 MayısAralık 2012 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121204191756/http://edem.todaie.gov.tr/by/tr/sozluk23-Siniflandirma_Bilimi_Taxonomy.html | arşivtarihi ölüurl= 4 Aralık 2012evet | ölüurl yayıncı=BilgiYönet evetPortalı, TODAİE}}</ref> canlıların sınıflandırılması ve bu sınıflandırmada kullanılan kural ve prensipler. Taksonomi terimi [[Eski Yunanca|Grekçe]] "''taksis"'' (düzenleme) ve "''nomos"'' (yasa) sözcüklerinden türetilmiştir.<ref>Yılmaz, İrfan, Taksonomik Zooloji Prensip ve Metotları, 9 Eylül Üniversitesi, İzmir, 1997.</ref>
 
Deney tekniklerinin artması ve gelişmesiyle sistematik ve sınıflandırmadaki çalışmalar da arttı. Evrim teorisiyle birlikte "biyolojik tür" kavramı, "kemotaksonomi", "immunotaksonomi" ve "sayısal taksonomi" gibi taksonominin alt kolları oluşmuştur.<ref name=":0">Önder, Feyzi, Taksonomi İlkeleri (Ders Kitabı), Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:530, I. Basım.</ref>
 
== Taksonominin tarihi ==
[[Asurlular|Asur]] uygarlığındaki bazı filozoflar köpekgiller ve atgiller olarak bir gruplama yapmışlardır. Eski Yunan’da ise [[Hippocrates]] hayvan isimlerini saymıştır. Yapılan ayrımlar sistematik olmayıp sadece grup şeklindedir. Sınıflandırmanın kurucusu olarak bilinen kişi [[Aristoteles]] (M.Ö. 384-322)’dir. 500 civarında hayvanı tanımladığı bilinir. Hayvanları kırmızı kanlı ve kırmızı kansız hayvanlar olmak üzere ikiye ayırmıştır. Kanlı olan grupta memeliler, kuşlar, sürüngenler, amfibililer ve balıklar bulunur. Kansız grupta ise yumuşaklar, yumuşak kabuklular, kertikliler, ve sert kabuklular yer alır.<ref name="9kongre">IX. Ulusal Biyoloji Kongresi / Genel Biyoloji Numerik Taksonomi ve Kantitatif Ekoloji Paneli Bildirileri Cilt:1, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü.</ref>
 
[[Aristoteles]]’ten yaklaşık 2000 yıl kadar geçen bir sürede onun anlayışı çok fazla değişmeden kullanılmaya devam etmiştir. İslam dünyasında bilim anlamında altın çağını yaşadığı yüzyıllarda hayvanlar üzerinde kitaplar yazılmış, özelliklerin bahsedilmiş ve tasvirleri yapılmıştır.
Satır 24 ⟶ 25:
== Tanımlama ve adlandırma ==
[[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] tarafından türlere iki parçalı adlar verilmesi, günümüzde kullanılan adlandırma sistemlerinin başlangıcı kabul edilir. Zamanla ayrıntılarda ortaya çıkan farklılıkları gidermek ve bilimsel adların uluslararası kabul görmüş kurallarını oluşturmak üzere 19.yy'ın ortalarından itibaren çeşitli kurumlar tarafından yönergeler oluşturuldu. Bugün için bunların başlıcaları şunlardır:
* Uluslararası [[Su yosunları]], [[Mantarlar]] ve [[Bitki]]ler Adlandırma Yasası (International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants – ICN), Temmuz 2011'de kabul edilerek daha önceki 'Uluslararası Botanik Adlandırma Yasası'nın (International Code of Botanical Nomenclature, ICBN) ve daha da eski Uluslararası Botanik Adlandırma Kuralları'nın (International Rules of Botanical Nomenclature) yerini almıştır.<ref name="ICN">{{Web kaynağı | url = http://www.iapt-taxon.org/nomen/main.php | yayıncı = International Association for Plant Taxonomy | başlık = International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Melbourne Code), Adopted by the Eighteenth International Botanical Congress Melbourne, Australia, July 2011 |erişimtarihi=24 yılMart = 20112015 | erişimtarihi arşivtarihi=15 24 MartKasım 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151115102503/http://www.iapt-taxon.org/nomen/main.php |ölüurl=hayır arşivtarihi |yayıncı=International 15Association Kasımfor 2015Plant Taxonomy | ölüurl yıl= hayır 2011}}</ref>
* Uluslararası Zoolojik Adlandırma Yasası (International Code of Zoological Nomenclature – ICZN)<ref name="ICZN">{{Web kaynağı | url = http://www.nhm.ac.uk/hosted-sites/iczn/code/ | yayıncı = International Commission on Zoological Nomenclature | başlık = International Code of Zoological Nomenclature |erişimtarihi=24 yılMart = 19992015 | erişimtarihi arşivtarihi=26 24 MartAralık 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151226171112/http://www.nhm.ac.uk/hosted-sites/iczn/code/ |ölüurl=hayır arşivtarihi |yayıncı=International 26Commission Aralıkon 2015Zoological Nomenclature | ölüurl yıl= hayır 1999}}</ref>
* Uluslararası Bakteri Adlandırma Yasası (International Code of Nomenclature of Bacteria – ICNB)<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK8808/ | yayıncı = ICSB | başlık = International Code of Nomenclature of Bacteria: Bacteriological Code | yıl = 1990 | erişimtarihi = 24 Mart 2015 |arşivtarihi=5 arşivurlNisan =2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160405160801/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK8808/ |ölüurl=hayır arşivtarihi |yayıncı= 5 Nisan 2016ICSB | ölüurl yıl= hayır 1990}}</ref>
* Uluslararası Kültivar Adlandırma Yasası (International Code of Nomenclature for Cultivated Plants – ICNCP)<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ishs.org/sci/icracpco.htm | yayıncı = ISHS (International Society for Horticultural Science) | başlık = International Code of Nomenclature for Cultivated Plants "Cultivated Plant Code" or ICNCP | yıl erişimtarihi=24 2009Mart | erişimtarihi2015 |arşivtarihi=12 24 MartAralık 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151212203424/http://www.ishs.org/sci/icracpco.htm |ölüurl=evet arşivtarihi |yayıncı=ISHS 12(International AralıkSociety 2015for |Horticultural ölüurlScience) |yıl= evet 2009}}</ref>
* Uluslararası Fitosenoz Adlandırma Yasası (International Code of Phytosociological Nomenclature)
*Uluslararası Virüs Taksonometrisi Komitesi (International Committee on Taxonomy of Viruses – ICTV)