|
=== Gazetecilik yaşamı ===
CelalCelâl Nuri, çalışma hayatına avukat olarak başladıysa da asıl mesleği gazetecilik oldu. ''[[Le Courrier d'Orient]]'', ''[[Jeune Turc]]'', ''[[Tanin]]'', ''[[İkdam]]'' gibi Türkçe ve Fransızca pek çok gazetede ve ''[[İçtihat]]'', ''[[Türk Yurdu]]'', ''[[Resimli Kitap]]'' gibi dergilerde makaleler yayımlayarak başladı. Yazılarında meşrutiyetin hukuki boyutunu, Osmanlı Devleti’nin çöküş sebeplerini tartışmakta; II. Abdülhamit’i ve devrin hükümetlerini eleştirmekteydi.
''Hürriyet-i Fikriyet'' ve ''Edebiyat-ı Umumiye'' adlı dergileri ile Ocak 1918’de yayın hayatına giren Âti gazetesi kendisinin sahip olduğu yayın organlarıdır. Âti, 10 Şubat 1919’da kapatıldı ancak hemen ertesi günü İleri adıyla yayın hayatına devam etti.<ref name=Hatice/> Milli Mücadele yılları boyunca ''İleri'' gazetesinde Anadolu’da başlayan kurtuluş hareketini destekledi. Gazete 1924 yılında kapandı. CelalCelâl Nuri, gazetenin kapanmasından sonra herhangi bir basın yayın organında görünmedi.<ref name=Hatice/>
==== Kılıç Ali tarafından yaralanması olayı ====
1924 yılında milletvekili [[Ali Kılıç|Kılıç Ali]]’yi kızdıran bir yazısı nedeniyle gazetesi basılan CelalCelâl Nuri, 30 Temmuz 1924’te Kılıç Ali tarafından yaralandı.<ref name=uyanik/> Olayın gelişim sürecinde İçişleri Bakanı [[Ferit Tek]]’in istifası, yerine [[Recep Peker]]’in atanması gerçekleşti. Olay, haftalarca Türk basınında yankı buldu.
=== Siyasi yaşamı ===
CelalCelâl Nuri’nin siyasi yaşamı 22 Kasım 1919’da [[Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı]]’na Gelibolu milletvekili olarak girmesiyle başladı; 1935 yılına kadar sürdü.<ref name=uyanik/>
Mebusan Meclisi’nde [[Misak-ı Milli]]’nin müsveddesini kaleme almış olan CelalCelâl Nuri, [[İstanbul'un İşgali]]’nden sonra Mart 1920’de İngilizler tarafından tutuklanarak [[Malta sürgünleri|Malta’ya sürülenler]] arasındaydı. Kasım 1921’de Malta’dan dönebildi.
Malta sürgününden döndükten sonra, [[Gelibolu]] (1920-1927) ve [[Tekirdağ]] (1927-1935) milletvekili olarak dört dönem TBMM’de bulundu. [[1924 Anayasası]]’nı hazırlayan komisyonda başkan ve raportör olarak görev yaptı. Soyadı Kanunu çıktığında “İleri” soyadını aldı. 2 Kasım 1938’de İstanbul’da öldü.
== Düşünce yaşamı ve eserleri ==
CelalCelâl Nuri, 50 civarında kitap ve 2200’den fazla makale yayımlayarak Türk düşünce tarihinde önemli bir yer edinmiştir. Yazılarında kendi isminin dışında ''Helvacızâde'', ''Afife Fikret'', ''Haydar Kemal'', ''Tarık Celâl'', ''Mehmet Celâl'' gibi isimler kullandı; Fransızca eserlerinde ise ''Djelal Noury'' ve ''N. D Helva'' gibi isimler kullandı.<ref name=uyanik/> Eserlerinde bazı maddeci, pozitivist düşünürlerin fikirlerini aktardı; bu sırada dinle ilgili bazı düşüncelerinden dolayı eleştiriler aldı. Gerek cumhuriyet öncesinde gerekse sonrasında pek çok kalem kavgasına girdi. [[Ziya Gökalp]], [[Ahmet Ağaoğlu (siyasetçi)|Ahmet Ağaoğlu]], [[Ali Kemal]] ile tartışmaları oldu.
Yaşamı boyunca pek çok ülkeye seyahat etmiş, kutuplara kadar gitmiş olan<ref name=Hatice/> CelalCelâl Nuri, Amerika gezisi hariç tüm gezilerini seyahatname olarak yayımladı. Yazılarında kadının eğitimi meselesine büyük önem verdi. ''Taç Giyen Millet'' ve ''Türk İnkılabı'' eserlerinde Türk modernleşmesinin ana hatlarını ortaya koydu. Latin harflerine geçiş çalışmaları ile beraber bazı okul kitapları hazırladı.
Eserlerinden bazıları şunlardır:
| 