Vikipedi

Cumhuriyet Senatosu (Türkiye): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
kDeğişiklik özeti yok
1. satır:
{{Parlamento bilgi kutusu
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:90%;"
| background_color = #9A8D55
| text_color =
| name = Cumhuriyet Senatosu
| foundation = 20 Temmuz 1961
| disbanded = 12 Eylül 1980
| native_name =
| transcription_name =
| legislature =
| coa_pic =
Cumhuriyet Senatosu logo.svg
| coa_res =250px
| coa_alt =
| house_type = [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]]nin<br>üst kanadı
| leader1_type = Başkan
| leader1 = [[Suat Hayri Ürgüplü]] ([[Adalet Partisi (Türkiye)|AP]])<br>1961-1963
| party1 =
| election1 =
| leader2_type =
| leader2 = [[Mehmet Enver Aka]] ([[Adalet Partisi (Türkiye)|AP]])<br>1963-1965
| party2 =
| election2 =
| leader3_type =
| leader3 = [[İbrahim Şevki Atasagun]] ([[Adalet Partisi (Türkiye)|AP]])<br>1965-1970
| party3 =
| election3 =
| leader4_type =
| leader4 = [[Tekin Arıburun]] ([[Adalet Partisi (Türkiye)|AP]])<br>1970-1977
| party4 =
| election4 =
| leader5_type =
| leader5 = [[Sırrı Atalay]] ([[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]])<br>1977-1979
| party5 =
| election5 =
| leader6_type =
| leader6 = [[İhsan Sabri Çağlayangil]] ([[Adalet Partisi (Türkiye)|AP]])<br>1980
| party6 =
| election6 =
| members = 165<br>+ [[Cumhuriyet Senatosu tabii senatörleri listesi|Tabii Senatörler]]
| house1 =
| house2 =
| structure1 =
| structure1_res =
| structure1_alt =
| structure2 =
| structure2_res =
| structure2_alt =
| political_groups1 =
*[[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]]
*[[Cumhuriyet Halk Partisi]]
*[[Yeni Türkiye Partisi (1961)|Yeni Türkiye Partisi]]
*[[Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi]]
*[[Millet Partisi (1962)|Millet Partisi]]
*[[Türkiye İşçi Partisi]]
*[[Cumhuriyetçi Güven Partisi]]
*[[Demokratik Parti (Türkiye)|Demokratik Parti]]
*[[Milliyetçi Hareket Partisi]]
*[[Türkiye Birlik Partisi]]
| political_groups2 =
| committees1 =
*Anayasa ve Adalet Komisyonu
*Bütçe ve Plan Komisyonu
*Cumhuriyet Senatosu Hesaplarını İnceleme Komisyonu
*Bayındırlık, Ulaştıma ve İmar-İskan Komisyonu
*Dışişleri, Turizm ve Tanıtma Komisyonu
*İçişleri Komisyonu
*Mali ve İktisadî İşler Komisyonu
*Millî Eğitim - Gençlik ve Spor Kültür Komisyonu
*Millî Savunma Komisyonu
*Sosyal İşler Komisyonu<ref name="menadoc.bibliothek.uni-halle.de">http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/landau/content/pageview/191206</ref>
| committees2 =
| joint_committees =
*Kamu İktisadî Teşebbüsleri Karma Komisyonu
*Dilekçe Karma Komisyonu
*Kitaplık Karma Komisyonu<ref name="menadoc.bibliothek.uni-halle.de">http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/landau/content/pageview/191206</ref>
| voting_system1 =
| voting_system2 =
| first_election1 = [[1961 Türkiye senato seçimleri|15 Ekim 1961]]
| last_election1 = [[1979 Türkiye senato seçimleri|14 Ekim 1979]]
| last_election2 =
| previous_election1 =
| previous_election2 =
| session_room =
| session_res = 240px
| session_alt =
| meeting_place = [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]]<br>[[Bakanlıklar]], [[Ankara]]
| website =
| constitution = [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)|9 Temmuz 1961 tarihli ve 334 sayılı<br>Türkiye Cumhuriyeti Anayasası]]
| footnotes =
}}
'''Cumhuriyet Senatosu''' ya da eskiden yaygın bir şekilde kullanılan adıyla Okumuşlar Meclisi, [[Türkiye]]'de 1961-1980 yılları arasında [[Çift meclislilik|çift meclisli]] sistem yürürlükteyken TBMM'nin [[Üst meclis|üst kanadını]] oluşturan yasama organı. [[Alt meclis|Alt kanadı]] ise [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|Millet Meclisi]] idi.
 
Tabii üyeler dışında Cumhuriyet Senatosuna aday olabilmek için 40 yaşını doldurmuş olmak ve yükseköğrenim yapmış olmak gerekiyordu. Hükûmet, Cumhuriyet Senatosuna karşı değil, Millet Meclisine karşı sorumluydu. Güven oylaması sadece Millet Meclisinde yapılıyordu. Cumhuriyet Senatosunun gensorusuyla hükûmeti düşürme yetkisi yoktu.
 
1980 yılından sonra tekrar tek meclisli sisteme geri dönüldü ve senato kurumu 19 yıllık bir çalışma süresinden sonra Türkiye'de yürürlükten kalktı.
 
Senato salonu, günümüzde iktidar partisinin grup toplantı salonu olarak faaliyet gösteriyor.
 
== Senato üye yapısı ==
[[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)|1961 anayasası]]'nda göre Cumhuriyet Senatosu üç çeşit üyeden oluşuyordu.
# 150 adet olan birinci grup üyeler halk tarafından seçiliyordu.
# 15 adet olan ikinci grup üyeler ise [[Cumhurbaşkanı]]nca seçiliyordu. Bunlar [[Kontenjan senatörü]] olarak bilinmektedir.
# ''"[[Tabii Senatörlük]]"'' kendi içinde iki gruba ayrılıyorlardı. Bunlardan birincisi [[Millî Birlik Komitesi]] başkan ve üyeleriydi. İkincisi ise eski Cumhurbaşkanlarıydı.
 
Birinci grup üyelerin görev süresi altı yıldı. Ancak seçimler 2 yılda bir yapılıyordu ve her seçimde üyelerinin sadece üçte biri yenileniyordu. [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)|1961 anayasası]]'nın geçici 10.Maddesine göre 1961 seçimlerinden iki yıl sonra yapılacak seçimlerle yenilenecek üyeler ile dört yıl sonra yapılacak seçimle yenilenecek olan üyeler ad çekilerek belirlenmiştir. Böylece A, B ve C grubu olmak üzere 3 grup oluşmuştur.
 
İkinci grup üyelerin görev süresi de altı yıldı.
 
Üçüncü grup üyeleri ise ömür boyu görev yapıyorlardı.
 
== Senato seçimleri ==
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|-
! Seçim tarihi !! Seçim türü<ref>http://auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-1981-38-01-04/AUHF-1981-38-01-04-Turk.pdf {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150504175945/http://auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-1981-38-01-04/AUHF-1981-38-01-04-Turk.pdf |tarih=4 Mayıs 2015 }} ''Açık Parlamento Üyeliklerinin Ara Seçimler Yoluyla Ya da Yedeklerle Doldurulması'' Doç. Dr. [[Hikmet Sami Türk]]</ref>
|-
| [[1961 Türkiye senato seçimleri|15 Ekim 1961]]
| Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu genel seçimi
|-
| [[1964 Türkiye senato seçimleri|7 Haziran 1964]]
| Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
|-
| [[1966 Türkiye senato seçimleri|5 Haziran 1966]]
| Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|-
| [[1968 Türkiye senato seçimleri|2 Haziran 1968]]
| Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|-
| [[1973 Türkiye senato seçimleri|14 Ekim 1973]]
| Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi, Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
|-
| [[1975 Türkiye senato seçimleri|12 Ekim 1975]]
| Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|-
| [[1977 Türkiye senato seçimleri|5 Haziran 1977]]
| Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi
|-
| [[1979 Türkiye senato seçimleri|14 Ekim 1979]]
| Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|-
|}
<!-- == Senato seçimleri ==
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|- style="background:#cccccc"
! # !! colspan=1|Seçim tarihi !! Seçimin niteliği<ref>http://auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-1981-38-01-04/AUHF-1981-38-01-04-Turk.pdf ''Açık Parlamento Üyeliklerinin Ara Seçimleri Yoluyla Ya Da Yedeklerle Doldurulması'' Doç. Dr. [[Hikmet Sami Türk]]</ref>
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''1'''
| rowspan=1 | [[1961 Türkiye senato seçimleri|15 Ekim 1961]]
| rowspan=1 | Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu genel seçimi
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''2'''
| rowspan=1 | [[1964 Türkiye senato seçimleri|07 Haziran 1964]]
| rowspan=1 | Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''3'''
| rowspan=1 | [[1966 Türkiye senato seçimleri|05 Haziran 1966]]
| rowspan=1 | Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''4'''
| rowspan=1 | [[1968 Türkiye senato seçimleri|02 Haziran 1968]]
| rowspan=1 | Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''5'''
| rowspan=1 | [[1973 Türkiye senato seçimleri|14 Ekim 1973]]
| rowspan=1 | Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi, Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''6'''
| rowspan=1 | [[1975 Türkiye senato seçimleri|12 Ekim 1975]]
| rowspan=1 | Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''7'''
| rowspan=1 | [[1977 Türkiye senato seçimleri|05 Haziran 1977]]
| rowspan=1 | Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi
|- style="background:#ffffff"
| rowspan=1 | '''8'''
| rowspan=1 | [[1979 Türkiye senato seçimleri|14 Ekim 1979]]
| rowspan=1 | Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
|- style="background:#ffffff"
|} -->
 
== Senato başkanları ==
{{Ana|Cumhuriyet Senatosu başkanları listesi}}
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|--
! width=15|No.
! #
! width=180|İsim
! Resim
Satır 8 ⟶ 189:
! Parti
|--
! style="background:#008000; color:white;"|1
| [[Suat Hayri Ürgüplü]] || [[Dosya:Suat_Ürgüplü.jpg|60px75x75px]] || 28 Ekim 1961 || 6 Kasım 1963 || rowspan="4" | [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]]
|--
! style="background:#008000; color:white;"|2
| [[Mehmet Enver Aka]] || [[Dosya:Blanco portrait.svg|60px75x75px]] || 6 Kasım 1963 || 2 Aralık 1965
|--
! style="background:#008000; color:white;"|3
| [[İbrahim Şevki Atasagun]] || [[Dosya:İbrahim ŞevkiBlanco Atasagunportrait.jpgsvg|75x75px]] || 2 Aralık 1965 || 19 Kasım 1970
|--
! style="background:#008000; color:white;"|4
| [[Tekin Arıburun]] || [[Dosya:TekinBlanco Arıburunportrait.gifsvg|75x75px]] || 19 Kasım 1970 || 14 Haziran 1977
|--
! style="background:#D40000; color:white;"|5
| [[Sırrı Atalay]] || [[Dosya:SırrıBlanco Atalayportrait.jpgsvg|75x75px]] || 16 Haziran 1977 || 6 Kasım 1979 || [[Cumhuriyet Halk Partisi]]
|--
! style="background:#008000; color:white;"|6
| [[İhsan Sabri Çağlayangil]] || [[Dosya:Ihsan_Sabri_Caglayangil_(1968).jpg|60px75x75px]] || 6 Kasım 1979 || 12 Eylül 1980 || [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]]
|}
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]]
* [[27 Mayıs Darbesi]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)]]
* [[Senato]]
*[[Cumhuriyet Senatörleri listesi]]
** [[Cumhuriyet Senatosu seçilmiş senatörler listesi|Seçilmiş senatörler listesi]]
** [[Cumhuriyet Senatosu kontenjan senatörleri listesi|Kontenjan senatörler listesi]]
** [[Cumhuriyet Senatosu tabii senatörleri listesi|Tabii senatörler listesi]]
 
== Kaynakça ==
Satır 31 ⟶ 222:
 
{{TBMM başkanları}}
 
{{TBMM milletvekilleri}}
[[Kategori:Cumhuriyet Senatosu]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Cumhuriyet_Senatosu_(Türkiye)" sayfasından alınmıştır