Sözdebilim: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Genel katkı ve kaynak |
Carotisque (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{Kaynaksız|tarih=Nisan 2019}}
'''Sözdebilim''' veya '''sahte bilim''' ([[İngilizce]] ''pseudoscience''), [[bilim]]sel argümanlar kullanılarak ileri sürülen, ancak bilimsel çalışmaların gerektirdiği materyal, metot, test edilebilirlik (doğrulanabilirlik) gibi standartları taşımayan veya yeterli bilimsel araştırma ile desteklenmeyen iddia, inanç, bilgi ve uygulamalar bütününe verilen addır. Sözde bilim genellikle belirsiz, çelişkili, eleştirilere yönelik aşırı tepki ve kişiselleştirmeler, destekleyici verilerin abartılması, sonuçlara yönelik doğrulanması imkânsız abartılı iddialar ile karakterize, kullanıcıları açısından da sosyal, maddi-manevi kazançlar sağladığı düşünülebilecek konular üzerinden yürütülür. ▼
Bilgi birikimi ve yöntem disiplininin yeterli olmadığı dönemlerde doğa olgu ve olaylarına getirilen bazı yakıştırmalar, fantastik yorum ve yargılar, daha isabetli tanımlamalar karşısında “Sahte bilim” pozisyonuna düşmüşlerdir.
Stahl’ın yanma olayı için flojiston teorisi, oksitlenme faktörünü dikkate almadığı için -Lavoisier oksijeni tanımladığında- çökmüştür. Genelde ilk yaklaşımlar, “kusurlu tanımlar” olabilmektedir ve “hayat örsü” nde işlevsellikleri test edilerek revize edilirler.
Bilim alanında ''gerçeği arama niyeti'' iyi bir ölçüttür. Örneğin, gelecekte özel görelilik teorisinin yanlışlığı ortaya çıkarsa bu teori için “Sözde bilim” denilemez; çıkar niyeti yoktur; netice olarak “''ilk yaklaşım''” denilebilir. Çıkar niyeti ve parlak sonuç “sözde bilim” sezgisine neden olmalıdır. ”Seçenekler arasında en az heyecan ve sevince neden olanı, gerçeğe yakın olandır” kanaati bilim kurmaylarının değerli bir deneyimidir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Ersan Ö. Gizem tutkusu korumasında Sahte Bilim, İnfo yay. İzmir 2008.}}</ref>
Çıkar hedefli ve fakat bilim kılığında/kılıfında sunulan sözde bilimlerin (şifacılık, sihirbazlık vb) bazı ortak özellikleri:
Satır 21 ⟶ 22:
6- Doğrudan basın/medya aracılığı ile sunulması
▲'''Sözdebilim''' veya '''sahte bilim''' ([[İngilizce]] ''pseudoscience''), [[bilim]]sel argümanlar kullanılarak ileri sürülen, ancak bilimsel çalışmaların gerektirdiği materyal, metot, test edilebilirlik (doğrulanabilirlik) gibi standartları taşımayan veya yeterli bilimsel araştırma ile desteklenmeyen iddia, inanç, bilgi ve uygulamalar bütününe verilen addır. Sözde bilim genellikle belirsiz, çelişkili, eleştirilere yönelik aşırı tepki ve kişiselleştirmeler, destekleyici verilerin abartılması, sonuçlara yönelik doğrulanması imkânsız abartılı iddialar ile karakterize, kullanıcıları açısından da sosyal, maddi-manevi kazançlar sağladığı düşünülebilecek konular üzerinden yürütülür.
[[Dosya:Phrenologychart.png|küçükresim|150px|[[Frenoloji]] günümüzde bir sözdebilim kabul edilmektedir]]
| |||