|
| [[Image:Intel Pentium III-M Processor Logo.svg|100px|thumb|Pentium III-M Logo]]
|}
Pentium 3 işlemciler intel32x86 masaüstü ve mikroişlemcileri destekler. 26 Şubat 1999 tarihinde ilk üretimi yapılmıştır ve üzerinde 9.5 milyon transistör bulunmaktadır. Pentium 2 tabanlı işlemcilerle çok benzerdir. Aralarındaki en büyük fark Pentium 3 işlemcilerin ek olarak SSE buyruk kümesi kullanmasıdır. SSE ile Pentium 3, 70 adet yeni komut sunar. Bu komutlar sayesinde 3 Boyutlu grafik, ses ve multimedya uygulamalarında yüksek başarım sağlanır. Bu küme 3 boyutlu grafik ve media işlemlerinin başarımını artırmaktadır. Ayrıca Pentium 3 işlemcilerde seri numarası yongaya gömülü olarak bulundurulmaktadır. Bu özellik, Internet e-ticaret üzerinde güvenli uygulama için geliştirilmiştir.
Pentium 3 yerini aldığı Pentium 2’lerde olduğu gibi, düşük bitişli Cpu uyarlamaları için Celeron tabanlı; yüksek bitişli türevleri (örneğin sunucular) için Xeon ile birlikte kullanıldı. Pentium 3’ler bir müddet sonra yerini Pentium 4 işlemcilere bırakmıştır; fakat Tualatin çerkirdeği Pentium-M Cpuların temelini oluşturmuştur.
The '''Pentium III'''<ref>{{cite web |title=Microprocessor Hall of Fame |url=http://www.intel.com/museum/online/hist%5Fmicro/hof/ |publisher=Intel |accessdate=2007-08-11}}</ref> brand refers to [[Intel]]'s [[32-bit]] [[x86]] desktop and mobile [[microprocessor]]s (with the sixth-generation [[Intel P6]] [[microarchitecture]]) introduced on [[February 26]], [[1999]] and containing 9.5 million transistors. The brand's initial processors were very similar to the earlier [[CPU]]s branded [[Pentium II]]. The most notable difference was the addition of the [[Streaming SIMD Extensions|SSE]] [[instruction set]] (to accelerate media processing and 3D graphics), and the introduction of a controversial serial number embedded in the chip during the manufacturing process.
Pentium 3, 2GFLOPS’un kuramsal başarımıyla, daha önce kullanılan 1GFLOPS’u geride bırakan ilk Intel işlemcisidir. Diğer bir önemli özelliği de, paket fiyatı meselesi yüzünden Intel'in, Slot-1 CPU paketlerini piyasadan kaldırıp, Socket yapısını piyasaya oturtmaya çalışıyor olmasıdır. Dolayısıyla, Coppermine Pentium III, iki farklı paketleme ile karşımıza çıkıyor. Birincisi eski SECC2 ve ikincisi de yeni FC-PGA paketi.
Similarly to the [[Pentium II]] it superseded, the Pentium III was also accompanied by the [[Celeron]] brand for lower-end [[CPU]] versions, and the [[Xeon]] for high-end (server and workstation) derivatives. The Pentium III was eventually superseded by the [[Pentium 4]], but its [[Pentium III#Tualatin|Tualatin]] core also served as the basis for the [[Pentium M]] [[CPU]]s, which used many ideas from the [[Intel P6]] [[microarchitecture]]. Subsequently, it was the P-M [[microarchitecture]] of [[Pentium M]] branded [[CPU]]s, and not the [[NetBurst]] found in [[Pentium 4]] processors, that formed the basis for [[Intel]]'s energy-efficient [[Intel Core microarchitecture]] of [[CPU]]s branded [[Core 2]], [[Pentium Dual-Core]], [[Celeron#Celeron .28Core.29|Celeron (Core)]], and [[Xeon]].
The Pentium III was the first Intel processor to break 1 GFLOPS, with a theoretical performance of 2 GFLOPS.
▲==Pentium III coresÇekirdekleri==
===Katmai===
[[Image:Intel P3Slot.jpg|thumb|left|An Early Intel Pentium III Katmai Engineering Sample which is still labelled as a Pentium II.]]
The original version, Katmai (Intel product code 80525), was very similar to the Pentium II (using a 0.25 µm fabrication process), the only differences being the introduction of SSE, and an improved L1 cache controller (which was the cause of the minor performance improvements over the latter PIIs). It was first released at speeds of 450 and 500 MHz. Two more versions were released: 550 MHz on [[May 17]], [[1999]] and 600 MHz on [[August 2]], [[1999]]. On [[September 27]], [[1999]] Intel released the 533B and 600B running with 533/600 MHz but using a 133 MHz FSB, all others use a 100 MHz FSB.
Katmai 26 Şubat 1999'da piyasaya girmiştir. Katmainin orijinal versiyonu 0.25 mikron teknolojisi ve 2.0 çekirdek voltajı ile Pentium 2’ye çok benzemektedir. Tek farkı SSE(Streaming SIMD Extension) kullanılması ve L1 önbellek kontrol ünitesinin geliştirilmesidir. İlk olarak hızı 450 ve 500 MHz olarak piyasaya sürülmüştür. Ardından çıkan iki versiyonda ise 550 MHz (17 Mayıs 1999) ve 600 MHz(2 Ağustos 1999) hızlarına ulaşılmıştır. 27 Eylül 1999 yılında Intel 533B ve 600B modelleriyle 533/600 MHz hızlarına ulaşmıştır fakat 133 MHz FSB kullanılmıştır. FSB kullanımı diğer modellerde 100 MHz FSB’dir.
The Katmai used the same slot based design as the Pentium II but with the newer [[Single Edge Contact Cartridge|SECC2]] cartridge that allowed direct CPU core contact with the heatsink. There've been some early models of the Pentium III with 450 and 500 MHZ with SECC cartridge being delivered for [[Original equipment manufacturer|OEM]]-use only.
Katmai, Pentium 2 ile benzer paket tasarımı kullanmaktadır. Bunlara ek olarak Katmai SECC2 paketini de kullanmaktadır. Bu yapı CPU çekirdeği ile ısısoğurucu arasındaki bağlantının direkt olmasını sağlar.
A notable [[Stepping (version numbers)|stepping]] for enthusiasts was SL35D. This version of Katmai was officially rated for 450 MHz, but often contained cache chips for the 600 MHz model and thus usually was capable of running at 600 MHz.
Bu çekirdek için dikkate değer diğer bir adım ise, SL35D’dir. Bu katmai versiyonu resmi olarak 450MHz olarak değerlendirilmiş fakat 600Mhz’lik hızla çalışmaktadır.
===Coppermine===
[[Image:PentiumIII SECC2 Heatsink Removed.jpg|thumb|left|A Pentium III Katmai SECC2 cartridge with Heatsink Removed]]
[[Image:PentiumIII SECC2 Heatsink Removed.jpg|thumb|left|A Pentium III Katmai SECC2 cartridge with Heatsink Removed]]The second version, Coppermine, or 80526, had an integrated full-speed 256-bit 256 [[Binary prefix|KiB]] L2 cache with lower latency, named [[Advanced Transfer Cache]] by Intel, which improved performance significantly over Katmai. Under competitive pressure from [[AMD]]’s [[Athlon]] processor, Intel also re-worked the chip internally, and finally fixed the well known instruction [[pipeline stall]]s. The result was a remarkable 30% increased performance in some applications where these stalls happened.
25 Ekim 1999 tarihinde piyasaya girmiştir. Coppermine, Katmainin üzerinde bir performans gösterir. İlerlemiş Aktarma Önbelleği(Advanced Transfer Cache) ismi verilen, çekirdek hızıyla aynı hızda çalışan 256 bit 256 KİB L2 önbellek kullanılmıştır. AMD’nin athlon işlemcisi ile yarış halinde olan Intel yonga üzerinde tekrar çalışmaya başlamış ve kabullenilmiş boruhattı yöntemini değiştirmiştir. Sonuç olarak bazı uygulamalarda, başarımda %30’a varan bir artış meydana gelmiştir. Dahası, Coppermine Pentium III'ün yeni İlerlemiş Sistem Tamponu (Advanced System Buffering) özelliği, işlemci ve sistem veri yolu arasındaki tamponlamayı arttırır.
0.18 mikron teknolojisi ile Coppermine tamamen Katmaiden ayrılır ve daha iyi bir başarım gösterir. Çekirdek voltajı da bu sayede 2.0V’dan 1.65V’a indirilmiştir.
ItCoppermine, was25 builtOcak on1999 a 0.18 [[micrometre|μm]] process. Pentiumtarihinde IIIilk Copperminesdenemesini runningyapmış atve 500, 533, 550, 600, 650, 667, 700, andve 733 MHz werehızlarla firstçalışmıştır. releasedAralık on1999’dan [[OctoberMayıs 25]],2000 [[1999]].yılına Fromkadar Decembergeçen 1999süre to May 2000zarfında, Intel released, Pentium IIIs running at speeds of3’ün 750, 800, 850, 866, 900, 933 andve 1000 MHz (1hızlarla GHz)çalıştığını duyurdu. Both 100 MHz FSB andCoppermine, 133 MHz FSB modelsyonga werekümesi made. Ankullandığı "E"için wasanakart appendedürünlerinde to the model name to indicate cores using the new .18 micron fabrication process. An additional "B" was later appended to designate 133Mhz133 FSB models, resulting inçağı anCoppermine "EB"ile suffixbaşlamıştır.
1.13 GHz hıza ulaştırılmış Coppermine 2000 yılının ortalarında piyasaya sürüldü. Coppermine çekirdeği, işlemcinin mikrokodu değiştirilmeden, sıkı bir soğutma tekniği kullanılmadan, ek voltaj kullanılmadan ve iyi başarımı destekleyen anakartlar kullanılmadan 1.13 GHz hıza ulaştırılamamıitır. Pentium 3, VC820 i820 tabanlı anakartlarda daha iyi bir başarım gerçekleştirir ve 1.13 GHz hıza da bu anakart üzerinde ulaşmıştır. Fakat bazı bağımsız donanım denetleme siteleri, başka anakartlar üzerinde de inceleme yaptığı için Pentium3 değişken sonuçlar göstermiştir. 2001 yılında ise Intel bazı problemleri cD0-stepping ile çözerek 1.1GHz ve 1.13 GHz uyarlamalarını yeniden piyasaya sürmüştür.
A 1.13 GHz version was released in mid-2000 but famously recalled after a collaboration between [http://www.hardocp.com HardOCP] and [http://www.tomshardware.com/2000/08/28/intel_admits_problems_with_pentium_iii_1/index.html Tom's Hardware] discovered various instabilities with the operation of the new CPU speed grade. The Coppermine core was unable to reliably reach the 1.13 GHz speed without various tweaks to the processor's microcode, aggressive cooling, additional voltage (1.75 V vs. 1.65 V), and specifically validated platforms.<ref>Pabst, Thomas. [http://www.tomshardware.com/2000/08/28/intel_admits_problems_with_pentium_iii_1/index.html Intel Admits Problems With Pentium III 1.13 GHz: Production and Shipments Halted], Tom's Hardware, [[August 28]] [[2000]].</ref> Intel only officially supported the processor on its own VC820 [[i820]]-based motherboard, but even this motherboard displayed instability in the independent tests of the hardware review sites. In benchmarks that were stable, performance was shown to be sub-par, with the 1.13 GHz CPU equalling a 1.0 GHz model. Tom's Hardware attributed this performance deficit to relaxed tuning of the CPU and motherboard to improve stability.<ref>Pabst, Thomas. [http://www.tomshardware.com/2000/08/28/latest_update_on_intel/page2.html Latest Update On Intel's 1.13 GHz Pentium III], Tom's Hardware, [[August 28]] [[2000]].</ref> Intel needed at least six months to resolve the problems using a new cD0 stepping and re-released 1.1 GHz and 1.13 GHz versions in 2001.
Daha sonraları Intel Coppermine için ısıyayıcıyı geliştirdi. Bu sayede Cpu ile ısı soğurucu arasındaki iletişim geliştirildi. Isıyayıcı, Cpu ile ısı soğurucu arasına başka bir metal katman yapıştırılana kadar, kendi içerisinde ısı iletimini sağlayamıyordu. Bu katman sayesinde ısısoğurucu yüzeyi, Cpu’a karşı sabit tutma olanağı sağlandı. Eğer ısısoğurucu Cpu’a karşı olmazsa, ısı devrindeki başarım düşer.
A common misconception is that a modified version of the Coppermine was developed for [[Microsoft]]'s [[Xbox]] game console. The Xbox does not actually use a Pentium III processor per se. It runs a Mobile Celeron 733 (Coppermine-128) in a [[Micro-PGA2]] package. Given the fact that the Mobile Celeron 733 has the same 8-way associative cache used in Pentium III chips, it isn't a stretch to just call the Xbox CPU a "Pentium III with half the cache." Still, that statement isn't entirely correct.
Ortak bir yanlış anlaşılma, geliştirilmiş Coppermine’in Windows Xbox oyun konsolu için üretildiğidir. Xbox aslında Pentium 3 işlemcileri kullanmamaktadır. Xbox’ın kullandığı işlemci de Coppermine gibi 8 yollu ilişkilendirilmiş kümeli önbellek kullanmaktadır.
Although the codename Coppermine makes it sound as if the chip was fabricated with [[Copper-based chips|copper interconnects]], Coppermine in fact used aluminum interconnects.
Later in Coppermine's life, Intel implemented a heatspreader to improve contact between the CPU and the [[heatsink]]. The heatspreader itself didn't improve thermal conductivity, since it added another layer of metal and [[thermal paste]] between the CPU and the heatsink. But it greatly assisted in holding the heatsink flat against the CPU. Earlier Coppermine CPUs with bare cores made for challenging heatsink mounting.<ref>[http://www.thetechzone.com/reviews/cooler/alpha/coppermine_coolers/index.shtml Alpha FC-PAL35T & POP66T Cooler Review], The Tech Zone, [[April 12]], [[2000]].</ref> If the heatsink was not flat against the core, heat transfer efficiency was crippled. Some heatsink makers also began using pads on their coolers, similar to what AMD did with the "Thunderbird" Athlon. The enthusiast community went so far as to create shims to assist in maintaining a flat interface.<ref>Verbist, Tim. [http://www.overclockersonline.com/index.php?page=articles&num=31 Copper Shims], Overclockers Online, [[December 3]], [[2000]].</ref>
===Coppermine-T===
This core was an intermediate step between Coppermine and Tualatin, with support for lower-voltage system logic present on the latter but core power within previously defined voltage specs of the former so it could work in older system boards.
Coppermine ile Tualatin arasında geçiş aşamasında ortaya çıkan çekirdektir.
Intel used the latest generation Coppermines with cD0-Stepping and modified them so that they worked with low voltage system bus operation ([[GTL]]) at 1.25 V AGTL as well as normal 1.5 V AGTL+ signal levels, and would auto detect differential or single-ended clocking. This modification made them compatible to the latest generation Socket-370 boards supporting CPU in FC-PGA2 packages while maintaining combatility to the older FC-PGA boards. The Coppermine-T was also Dual-Processing capable but only in FC-PGA2 boards.
Coppermine-T harcadığı voltajı düşürmek amacıyla geliştirilmiş AGTL yapısı kullanır. Bu geliştirilmiş sistem, son üretilen Socet-370 kartı destekler ve FC-PGA2 paketi ile uyuşabilir. Ayrıca eski FC-PGA kartlar ile de uyuşmada sorun çıkarmaz. Coppermine-T FC-PGA paketlerinde çift işlem kapasitesine sahip olmasının yanısıra bütünleşmiş olarak Isıyayıcıyı da içerir.
The Coppermine-T is the only Coppermine to feature an integrated Heatspreader.
===Tualatin===
The third revision, Tualatin (80530), was a trial for Intel's new 0.13 µm process. Pentium III Tualatins were released during 2001 until early 2002 at speeds of 1.0, 1.13, 1.2, 1.26, 1.33 and 1.4 GHz. Tualatin performed quite well, especially in variations which had 512 KiB L2 cache (called the Pentium III-S). The Pentium III-S variant was mainly intended for servers, especially those where power consumption mattered, i.e., thin [[blade server]]s.
Tualatin, Intel’in 0.13 mikron teknoloji için deneme yapmak amacıyla çıkardığı bir çekirdektir. İsmini, Amerika’da Oregon civarında bulunan Tualatin vadisi ve Tualatin nehrinden alan çekirdek, 2001’den 2002 ‘nin ilk aylarına kadar 1.0, 1.13, 1.2, 1.26, 1.33 ve 1.4 GHz hızlara ulaşmıştır. Bu performans 512 KiB L2 önbellekle gerçekleştirildiği için şanslı sayılabilir. Çünkü Pentium3-S ismi verilen bu biçim, sunucular için üretilmiştir ve çok büyük bir güç tüketimi problemi vardır.
The Tualatin also formed the basis for the highly popular Pentium III-M mobile processor, which became Intel's front-line mobile chip (the Pentium 4 drew a lot more power, and so was not well-suited for this role) for the next two years. The chip offered a good balance between power consumption and performance, thus finding a place in both performance notebooks and the "thin and light" category.
Tualatin ayrıca Pentium3-M taşınabilir aygıtlar için üretilen işlemcilere temel teşkil etmiştir. Bu yongalar güç tüketimi ve başarım arasındaki dengeyi iyi sağlamaktadır.
Tualatin-based Pentium III CPUs can usually be visually distinguished from Coppermine-based processors by the metal integrated heat-spreader (IHS) fixed on top of the package. However, the very last models of Coppermine Pentium IIIs also featured the IHS — the heatspreader is actually what distinguishes the FC-PGA2 package from the [[FC-PGA]] — both are for [[Socket 370]] motherboards.<ref>Lal Shimpi, Anand. [http://www.anandtech.com/showdoc.aspx?i=1509&p=3 Intel Pentium III 1.2 GHz 0.13-micron Tualatin: The Celeron of the Future], Anandtech, [[July 30]] [[2001]].</ref>
Tualatin görünüş olarak Coppermine’den farklıdır. Bunun sebebi Tualatin’de metal ısıyayıcı kullanılması ve paketin üst kısmında görünmesidir. Kullanılan bu metal ısıyayıcı IHS olarak adlandırılır. Coppermine’in son versiyonlarında da IHS kullanılmıştır.
Before the addition of the heatspreader, it was sometimes difficult to install a heatsink on a Pentium III. One had to be careful to not put force on the core at an angle because doing so would cause the edges and corners of the core to crack and could destroy the CPU. It was also sometimes difficult to achieve a flat mating of the CPU and heatsink surfaces, a factor of critical importance to good heat transfer. This became increasingly challenging with the socket 370 CPUs, compared with their Slot 1 predecessors, because of the force required to mount a socket-based cooler and the narrower, 2-sided mounting mechanism (Slot 1 featured 4-point mounting). As such, and because the 0.13 µm Tualatin had an even smaller core surface area than the 0.18 µm Coppermine, Intel installed the metal heatspreader on Tualatin and all future desktop processors.
The Tualatin core was named after the [[Tualatin Valley]] and [[Tualatin River]] in [[Oregon]], where Intel has large manufacturing and design facilities.
==Pentium III's SSE implementation==<!-- This section is linked from [[Streaming SIMD Extensions]] -->
The issue was that Katmai’s hardware-implementation contradicted the parallelism model implied by the SSE instruction-set. Programmers faced a code-scheduling dilemma: Should the SSE-code be tuned for Katmai's limited execution resources, or should it be tuned for a future processor with more resources? Katmai-specific SSE optimizations yielded the best possible performance from the Pentium III family, but was suboptimal for later Intel processors, such as the Pentium 4 and Core.
==Çekirdek Özellikleri==
==Core specifications==
===Katmai (0.25 µm)===
* L1-Cache: 16 + 16 KiB (Data + Instructions)
* [[Front side bus]]: 100, 133 MHz
* VCore: 2.0 V, (600 MHz: 2.05 V)
* FirstPiyasaya releaseÇıkış Tarihi: [[May 17]], [[1999]]
* ClockrateSaat Sıklığı: 450-600 MHz
** 100 MHz FSB: 450, 500, 550, 600 MHz
** 133 MHz FSB: 533, 600 MHz (B-models)
* [[Front side bus]]: 100, 133 MHz
* VCore: 1.6V, 1.65V, 1.70V, 1.76V (cD0, see below)
* FirstPiyasaya releaseÇıkış Tarihi: [[October 25]], [[1999]]
* ClockrateSaat Sıklığı: 500 - 1133 MHz
** 100 MHz FSB: 500, 550, 600, 650, 700, 750, 800, 850, 900, 1000, 1100 MHz (E-Models)
** 133 MHz FSB: 533, 600, 667, 733, 800, 866, 933, 1000, 1133 MHz (EB-Models)
* [[Front side bus]]: 100 and 133 MHz
* VCore: 1.75 V
* FirstPiyasaya releaseÇıkış Tarihi: June 2001
* ClockrateSaat Sıklığı: 600 - 1133 MHz
** 133 MHz FSB: 800, 933, 1000, 1133 MHz
* [[Front side bus]]: 133 MHz
* VCore: 1.45, 1.475 V
* FirstPiyasaya releaseÇıkış Tarihi: 2001
* ClockrateSaat Sıklığı: 1000 - 1400 MHz
**Pentium III (256 KiB L2-Cache): 1000, 1133, 1200, 1333, 1400 MHz
**Pentium III-S (512 KiB L2-Cache): 1133, 1266, 1400 MHz
| 