Arjantin: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Erman Kuzu (mesaj | katkılar) |
Erman Kuzu (mesaj | katkılar) bilim ve teknoloji bölümü |
||
883. satır:
</gallery>
== Bilim ve Teknoloji ==
Arjantin'deki bilim ve teknoloji tarihi, bilimsel politikaların yörüngesini ve bu ülkede yapılan keşifleri ve gelişmeleri anlatıyor.
Arjantin, İspanyol altın yüzyılının genel valilik üniversiteleri ve 16. ve 17. yüzyılların Cizvit bilim adamlarıyla başlayan,<ref>{{Cite web |url=http://www.encuentro.gov.ar/Content.aspx?Id=968 |title=Bernardo Houssay (enlace recuperado) |publisher=Canal Encuentro |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20110531181550/http://www.encuentro.gov.ar/Content.aspx?Id=968 |fechaarchivo=31 Mayıs 2011}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://scielo.sld.cu/scielo.php?pid=S0864-34661996000100010&script=sci arttext |title=Revista Cubana de Salud Pública |access-date=26 Mayıs 2014 |publisher=scielo.sld.cu}}</ref> Florentino Ameghino gibi 19. yüzyılın gökbilimcileri ve doğa bilimcileriyle devam eden uzun bir bilimsel araştırma geleneğine sahiptir. Ve ulusal üniversitelerin ortaya çıkmasıyla, bilimsel çalışmayı sistemleştirme ve resmileştirmeye yönelik ilk çabalar başlamış, böylece Córdoba (1613'te kurulmuş ve 1854'te kamulaştırılmış), Buenos Aires (1821), del Litoral (1889), La Plata (1897) ve Tucumán (1914) ulusal üniversiteleri ortaya çıkmıştır.<ref>{{Cite book|first1=David C.|last1=Lindberg|first2=Ronald Leslie|last2=Numbers|title=God and nature. Historical essays on the encounter between Christianity and science|url=http://books.google.it/books?id=beRh2rLUsMIC&hl=en|year=1986|page=[http://books.google.it/books?id=beRh2rLUsMIC&hl=en&pg=PA154&dq=%22the+single+most+important+contributor+to+experimental+physics+in+the+seventeenth+century.%22 154]|publisher=[[University of California Press]]|location=[[Berkeley, California]]|id=ISBN 0-520-05538-1; ISBN 978-052005-538-4}}</ref>
Savaş sonrası dönemde, ulusal bilim sisteminde bir dönüşüm gerçekleşti. Büyük ölçüde, bilimsel araştırmalar için gerekli insan kaynaklarını (burs sahipleri ve araştırmacılar) finanse etmekten sorumlu Fransız CNRS'nin imajında ve benzerliğinde oluşturulan bir organ olan CONICET'in yaratılması nedeniyle. Bu dönemde, tarımsal teknoloji (INTA), endüstriyel (INTI),<ref name=":6">{{Cite book |last=Hurtado |first=Diego |title=La ciencia argentina. Un proyecto inconcluso: 1930-2000 |year=2010 |publisher=Edhasa}}</ref> nükleer (CNEA),<ref name=":3">{{Cita publicación |url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=3118250 |title=Periferia y fronteras tecnológicas. Energía nuclear y dictadura militar en la Argentina (1976-1983) |last=Mendoza |first=Diego Hurtado de |date=2009 |publication=CTS: Revista iberoamericana de ciencia, tecnología y sociedad |volume=5 |number=13 |pages=27–64 |access-date=26 Haziran 2019 |issn=1668-0030}}</ref> savunma (CITIDEF) ve uzay (CNIE, şimdi CONAE) araştırmaları için özel kuruluşlar da oluşturuldu. Bölgesel düzeyde, Buenos Aires eyaletinin Bilimsel Araştırma Komisyonu'nun (CIC) oluşturulması göze çarpmaktadır.<ref>{{Cite web |url=https://www.gba.gob.ar/cic/que_es_la_cic |title=¿Qué es la CIC? - Provincia de Buenos Aires |access-date=24 Haziran 2020 |sitioweb=www.gba.gob.ar}}</ref> Arjantin, ülkeye üç Nobel Ödülü veren uzun bir biyomedikal araştırma geleneğine sahiptir: Bernardo Houssay (1947, ilk Latin Amerika'dan), Luis Federico Leloir (1970) ve César Milstein (1984).
Bilimsel sistemin bu gelişim dönemi, 1966'da, gelişmiş ülkelere beyin göçüne neden olan Uzun Köpekler Gecesi olarak bilinen bir olayla aniden sona erer. Siyasi ve ideolojik zulüm, 1983'teki son askeri diktatörlüğün sonuna kadar devam edecekti.<ref name=":5">{{Cite book |last=Hurtado |first=Diego |title=La ciencia argentina. Un proyecto inconcluso: 1930-2000 |year=2010 |publisher=Edhasa}}</ref>
Demokrasinin geri dönüşü ile bilim ve teknoloji kuruluşlarındaki kurumsal durum normalleşir, bu da yine sivil ellere geçer, ancak sektörün bütçesi kıttır. Carlos Menem hükümeti (1989-1999), CONICET'in o ana kadar sahip olduğu sübvansiyon ve kredi sağlama işlevini üstlenen ANPCyT'nin (1997) oluşturulmasıyla Arjantin bilimsel sisteminde yeni değişiklikler üretti. Bu dönem boyunca, bilimsel sistemdeki boşluklar neredeyse sıfırdı ve ekonomik kriz faktörünün eklendiği De la Rúa hükümeti (1999-2001) sırasında devam edecek olan yeni bir beyin göçüne yol açtı.<ref>{{Cite news |last=Clarín.com |title=Argentina lidera la fuga de cerebros a Estados Unidos |url=https://www.clarin.com/ediciones-anteriores/argentina-lidera-fuga-cerebros-unidos_0_SkUxLEKy0te.html |access-date=29 Ekim 2018 |dil=es}}</ref>
Néstor Kirchner (2003-2007) ve Cristina Fernández de Kirchner (2007-2015) hükümetleri, CONICET'teki yeni araştırmacılar ve bursiyerler için çağrıların yeniden açılmasını ve Raíces Programı aracılığıyla araştırmacıların ülkelerine geri gönderilmesini gerçekleştirdi.<ref name=":12">{{Cite web|url=https://www.canal-ar.com.ar/Nota.asp?Id=5143|title=Argentina tendrá un Ministerio de Ciencia, Tecnología e Innovación Productiva|access-date=3 Eylül 2020|first=CanalAR|sitioweb=www.canal-ar.com.ar}}</ref> 2007 yılında, İlk kez Bilim, Teknoloji ve Üretken Yenilik Bakanlığı (MinCyT), alanın planlanması ve koordinasyonuna adadı. O zamana kadar, sadece Bilim ve Teknoloji Sekreteri, alt statüye sahipti. Bölgenin bütçesi, sonraki Mauricio Macri (2015-2019) hükümeti sırasında,<ref name=":7">{{Cite news|title=Científicos marcharon contra el recorte presupuestario|url=https://www.perfil.com/noticias/ciencia/cientificos-marcharon-contra-el-recorte-presupuestario.phtml|date=2 Kasım 2018|access-date=2 Kasım 2018|periódico=Perfil.com|dil=es}}</ref> bilim ve teknolojideki eylemini Bilim, Teknoloji ve Üretken Yenilik Bakanlığı'nın kaldırılması ve sekreterlik düzeyine indirilmesiyle tamamlayan önemli kesintilere maruz kalıyor.<ref name=":8">{{Cite web |url=http://www.invap.com.ar/es/sala-de-prensa/multimedia-kit-de-prensa/593-reactor-opal-exportado-a-australia.html |title=http://www.invap.com.ar/es/sala-de-prensa/multimedia-kit-de-prensa/593-reactor-opal-exportado-a-australia.html |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20140906060022/http://www.invap.com.ar/es/sala-de-prensa/multimedia-kit-de-prensa/593-reactor-opal-exportado-a-australia.html |fechaarchivo=6 Eylül 2014}}</ref><ref name=":9">{{Cite web |url=http://www.invap.com.ar/es/area-nuclear-de-invap/proyectos/reactor-etrr-2-de-egipto.html |title=http://www.invap.com.ar/es/area-nuclear-de-invap/proyectos/reactor-etrr-2-de-egipto.html}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.diariochaco.com/noticia/166028/Argentina-ayudara-a-construir-dos-reactores-nucleares-en-Emiratos-Arabesbr.html |title=http://www.diariochaco.com/noticia/166028/Argentina-ayudara-a-construir-dos-reactores-nucleares-en-Emiratos-Arabesbr.html}}</ref> Genç araştırmacılar için CONICET'e erişim yeniden azaldı ve bu da yeni bir beyin göçüne neden oldu. Alberto Fernández'in ilk yılında (2019-), Bilim, Teknoloji ve Üretken Yenilik Bakanlığı yeniden oluşturulur, ancak önemli bütçe açıklarından muzdarip olmaya devam eder.<ref name=":4">{{Cite book |last=Hurtado |first=Diego |title=La ciencia argentina. Un proyecto inconcluso: 1930-2000 |year=2010 |publisher=Edhasa |página=34 }}</ref>
21. yüzyıldaki ana başarılar, yeni transgenik çeşitlerin geliştirilmesiyle biyoteknolojide olmuştur; ülkenin devlet şirketi INVAP aracılığıyla farklı ülkelere nükleer reaktör ihraç ettiği<ref>{{Cite news|title=Drought-resistant Argentine soy raises hopes, concerns|url=https://phys.org/news/2012-04-drought-resistant-argentine-soy.html|access-date=30 Ekim 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://inta.gob.ar/noticias/inta-dispone-de-nuevas-variedades-de-tomate-resistentes-y-sabrosas|title=INTA dispone de nuevas variedades de tomate, resistentes y sabrosas - Instituto Nacional de Tecnología Agropecuaria|access-date=30 Ekim 2018|sitioweb=inta.gob.ar|dil=es}}</ref> nükleer teknoloji<ref name=":8" /><ref name=":9" /><ref>{{Cite web|url=https://cyt-ar.com.ar/cyt-ar/index.php/CAREM|title=Reactor nuclear CAREM - ECyT-ar|access-date=3 Eylül 2020|sitioweb=cyt-ar.com.ar}}</ref> ve uydu teknolojisi. uydular tasarlandı ve üretildi: SAC-D / Aquarius (2011), 14 Arsat-1 (2014), 15 SAOCOM 1-A (2018) ve 1B (2020). Bilişim, nanoteknoloji ve biyoteknoloji gibi ulusal devlet tarafından stratejik kabul edilen alanlarda da tanıtım programları geliştirilmektedir.<ref>{{Cite web |url=http://www.conicet.gov.ar/diarios/2006/diciembre/061.php |title=Copia archivada |access-date=23 Haziran 2008 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20071111010532/http://www.conicet.gov.ar/diarios/2006/diciembre/061.php |fechaarchivo=11 Kasım 2007}} «Conicet en los medios: Un buen año nacional (2006)»,] artículo en el sitio web del [[CONICET]].</ref>
Arjantin'de bilim ve teknoloji, devlet, ulusal üniversiteler ve enstitüler, şirketler ve diğer ulusal ve uluslararası örgütler ve araştırma, geliştirme ve yeniliğe (I + D + i) yönelik dernekler tarafından yürütülen bir dizi politika, plan ve programdan oluşur. Arjantin, bilimsel ve teknolojik altyapı ve tesislerin yanı sıra. Ülke, 2018 verilerine göre GSYİH'sının %0,49'unu araştırma ve geliştirmeye yatırıyor ve bu yatırımın %67'si devlet tarafından yapılıyor.437
Kamu bilimsel-teknolojik faaliyeti, diğer bakanlıklarda araştırma kuruluşları ve kuruluşları bulunabilmesine rağmen, esas olarak Bilim, Teknoloji ve Yenilik Bakanlığı (MinCyT) tarafından koordine edilmekte ve planlanmaktadır. MinCyT, yönergelerini Arjantin Innovadora 2020 gibi stratejik planlar aracılığıyla çizer. 21. yüzyılın ilk on yıllarında ana politikalarından biri, 1000'den fazla bilim insanının ülkelerine geri gönderilmesine izin veren Kökler Programıdır, 438 var olan beyin göçü eğilimini tersine çevirmiştir. Arjantin'de.439 Ülkenin bilimsel faaliyeti esas olarak CONICET ve ulusal üniversitelerde yoğunlaşırken, teknolojik üretim diğerlerinin yanı sıra CNEA, INTA, INTI ve CONAE gibi çeşitli sektörel devlet kurumlarına odaklanmıştır.
Arjantin'deki ana bilimsel araştırma organı Ulusal Bilimsel ve Teknik Araştırma Konseyi'dir (CONICET). Tüm bilgi alanlarını kapsayan ve Amerika'nın en prestijli kurumlarından biri olarak kabul edilen MinCYT'ye bağlı bir kurumdur.440 CONICET, tematik ve bilimsel özerkliğe sahip enstitüler halinde düzenlenmiştir ve personeli, araştırmacılar, profesyoneller, teknisyenler arasında 20.000 kişiyi aşmaktadır. ve doktora ve doktora sonrası araştırmacılar.441
Arjantin biyotıp, fizik ve tarım bilimleri alanlarında sağlam bir araştırma geleneği geliştirdi. Biyotıp araştırmaları ülkeye üç Nobel Ödülü verdi: Bernardo Houssay (1947, Latin Amerika'da bir ilk), Luis Federico Leloir (1970) ve César Milstein (1984). Nobel Barış Ödülü sahipleri dahil edilirse, Arjantin 442'si en çok ödül alan Latin Amerika ülkesi olmak üzere toplam beş Nobel Ödülü sahibine ulaşıyor. 2007 yılında İklim Değişikliği Konusunda Hükümetlerarası Uzmanlar Grubu'nun bir üyesi olarak Nobel Barış Ödülü'nü alan biyolog Sandra Myrna Díaz'a eklenebilirler.443 444 445 Fizik alanında Juan Martín Maldacena, 2008 yılında Fundamental Physics'ten Yuri Milner ödülünü aldı. 2012.446
Bilişim, nanoteknoloji ve biyoteknoloji gibi çabaları yoğunlaştırma ve geliştirilen kapasitelere anlam verme eğiliminde olan konularda iyi yapılandırılmış programlar geliştirilmektedir.447 Biyoteknolojide, klonlanmış ineklerde hormon üretimi448 449 ve yeni ineklerde hormon üretimi gibi kilometre taşları448 449 zirai kimyasallara veya strese toleranslı transgenik hububat ve baklagiller çeşitleri.450 451 Bilgisayarda, Yazılım Yasası'nın ve onun halefi Bilgi Ekonomisi Yasası'nın yürürlüğe girmesinden sonra yazılım şirketlerinin sayısında sürekli bir artış oldu.
Arjantin, Latin Amerika'da öncü olarak nükleer ve uydu teknolojisinde önemli yeteneklere sahiptir.452 Amerika kıtasında - Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte - uydu üreten ve ihraç eden tek ülkedir.453 Nükleer konularda, tam döngüyü üretir. ve çeşitli ülkelere, ülkede tasarlanan ve üretilen nükleer reaktörler sağlar. Her iki alanda da ana aktörler Ulusal Atom Enerjisi Komisyonu (CNEA), Ulusal Uzay Faaliyetleri Komisyonu (CONAE) ve halka açık şirket INVAP'dir. Konuyla ilgili en önemli eğitim merkezi, ülkenin ve bölgenin en prestijli bilim kurumlarından biri olarak kabul edilen Balseiro Enstitüsü'dür.454 455
Silah geliştirme alanındaki en önemli gelişmelerden bazıları, CITEFA'nın en son gelişmelerinden biri olan ve hava-deniz ve hava-su versiyonlarında sunulacak olan AS-25K füzesidir. Ayrıca hava trafik kontrolü ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele için helikopterler, uçaklar ve askeri ve sivil radarlar inşa ediyor.
== Kültür ==
{{clear}}
| |||