Beyaz cüce: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
6. satır:
[[Güneş]] benzeri bir [[yıldız]], nükleer yakıtını tükettikten sonra [[kırmızı dev]] olur. Kırmızı dev aşamasında çok genişleyen yıldız, beyaz cüce olurken içe doğru çökümü, yıldızın çekirdeğinin etrafında bulunan [[helyum]]un daha çok sıkışmasına ve belli bir aşamadan sonra da patlamasına yol açar daha sonra dış katmanlarını uzaya püskürtür ve geriye kalan parçası beyaz cücedir. Yıldızın savurduğu maddeler, gezegenimsi bulutsu halini alır. Kütlesi bunun üzerindeki bir değere sahip olan yıldızlar da [[Nötron yıldızı]]na dönüşürler.<ref name="he2">{{basın açıklaması kaynağı|tarih=17 Nisan 2007|başlık=Cosmic weight loss: The lowest mass white dwarf|url=http://spaceflightnow.com/news/n0704/17whitedwarf|yayıncı=[[Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics]]|erişimtarihi=20 Nisan 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070422034650/http://spaceflightnow.com/news/n0704/17whitedwarf/|arşivtarihi=22 Nisan 2007}}</ref><ref name="apj606_L147">{{Dergi kaynağı|soyadı1=Liebert |ad1=J.|soyadı2=Bergeron |ad2=P.|soyadı3=Eisenstein |ad3=D.|soyadı4=Harris |ad4=H. C.|soyadı5=Kleinman |ad5=S. J.|soyadı6=Nitta |ad6=A.|soyadı7=Krzesinski |ad7=J.|tarih=2004|başlık=A Helium White Dwarf of Extremely Low Mass|dergi=The Astrophysical Journal|cilt=606 |sayı=2 |sayfalar=L147|arxiv=astro-ph/0404291|bibcode=2004ApJ...606L.147L|doi=10.1086/421462}}</ref>
Beyaz cücelerde artık füzyon reaksiyonları gerçekleşmez, yani yıldızın enerji kaynağı kalmamıştır. Bu nedenle kendi kütleçekiminin kendisini içe doğru sıkıştırmasına diğer yıldızlar gibi karşı koyamaz. Beyaz cücelerde kütleçekimine karşı koyan tek şey [[Dejenere elektron basıncı|dejenere elektron basıncıdır,]] bu sebeple beyaz cüceler çok yoğundur. Dejenere basıncının fiziğinden yapılan hesaplamalara göre dönmeyen bir beyaz cücenin kendi içine çökmeden alabileceği maksimum kütle [[Chandrasekhar limiti|Chandrasekhar limitidir]] (yaklaşık 1.44 [[güneş kütlesi]]) bu limitten sonra dejenere basıncı da beyaz cüceyi ayakta tutmaya yetmez. Genelde yakınlardaki yıldızlardan emilen kütle sayesinde bu limite ulaşan bir karbon-oksijen beyaz cücesi karbon patlaması denen bir süreçte bir [[Tip Ia süpernova|süpernova]] halinde patlar. [[SN 1006]] buna bir örnek olarak gösterilebilir. <ref>{{Web kaynağı | url = http://www.astronomy.ohio-state.edu/~jaj/Ast162/lectures/notesWL22.html | başlık = Lecture 1 | erişimtarihi = 19 Mart 2021 | çalışma = www.astronomy.ohio-state.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120331194342/http://www.astronomy.ohio-state.edu/~jaj/Ast162/lectures/notesWL22.html | arşivtarihi = 31 Mart 2012}}</ref><ref name=":0">{{Web kaynağı | url = http://spiff.rit.edu/classes/phys230/lectures/planneb/planneb.html | başlık = Late stages of evolution for low-mass stars | erişimtarihi = 19 Mart 2021 | çalışma = spiff.rit.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20031020210136/http://spiff.rit.edu/classes/phys230/lectures/planneb/planneb.html | arşivtarihi = 20 Ekim 2003}}</ref>
Bir beyaz cüce ilk oluştuğunda oldukça sıcaktır, ama herhangi bir enerji kaynağı olmadığından zamanla ısı yayarak soğumaya başlar. Bu başta yüksek [[Renk sıcaklığı|renk sıcaklığına]] sahip olan radyasyonunun yavaşça kırmızıya kayması anlamına gelir. Uzun zaman sonra bir beyaz cüce soğudukça materyali kristalize olmaya başlayacaktır. Yıldızın düşük sıcaklığı artık çok fazla ışık ve ısı yaymayacağı anlamına gelir ve yavaşça soğuk bir [[Kara cüce|kara cüceye]] dönüşür.<ref name=":0" /> Fakat yapılan hesaplamalara göre bir beyaz cücenin bir kara cüceye dönüşme süresi [[Evrenin yaşı|evrenin yaşından]] daha büyüktür,<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/513700/meta|başlık=Three-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Implications for Cosmology|tarih=1 Haziran 2007|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=377|çalışma=The Astrophysical Journal Supplement Series|cilt=170|ad=D. N.|soyadı=Spergel|issn=0067-0049|doi=10.1086/513700|ad2=R.|ad3=O.|ad4=M. R.|ad5=C. L.|ad6=J.|ad7=G.|ad8=N.|ad9=E.|ad10=L.|ad11=H. V.|soyadı2=Bean|soyadı3=Doré|soyadı4=Nolta|soyadı5=Bennett|soyadı6=Dunkley|soyadı7=Hinshaw|soyadı8=Jarosik|soyadı9=Komatsu|soyadı10=Page|soyadı11=Peiris}}</ref> bu nedenle evrende hiçbir kara cüce olmadığı düşünülür.<ref name="osln" /><ref name="cosmochronology" /> Bilinen en yaşlı beyaz cüceler hala birkaç bin kelvin sıcaklığına sahiptir.
| |||