Vikipedi

Cüce gezegen: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Buzuldiyar (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.345 değişiklik
Değişiklik özeti yok
CRea80 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.161 değişiklik
giriş + kavramın tarihçesi genel düzenleme + kaynaklar
1. satır:
[[Dosya:Ceres optimized.jpg|sağ|küçükresim|[[Hubble Uzay Teleskobu]]'ndan [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]]. [[Asteroit kuşağı]]'nın tek cüce gezegenidir.]]
 
'''Cüce gezegen''', [[Doğal uydu|uydu]] olmayan ve kendi uzay bölgesine hakim olmayan (bir [[gezegen]]in yaptığı gibi) gezegen-kütleli bir gök cismidir. Yani, Güneş'in doğrudan yörüngesindedir ve biçimlenebilir olacak kadar büyüktür, fakat yörüngesindeki benzer cisimlerin [[Civarını temizleme|civarını]] temizlememiştir.<ref name="finalresolution" /> Prototip cüce gezegen [[Plüton]]'dur. [[Astrojeoloji|Astrojeologların]] cüce gezegenlere olan ilgisi muhtemelen farklılaşmış ve jeolojik olarak aktif gök cisimleri olarak gezegen jeolojisini gösterebilmeleridir, bu da Plüton'a 2015 [[New Horizons]] misyonunun getirdiği doğruluğu kanıtlanmış bir beklentidir.
'''Cüce gezegen''', gezegen boyutunda olan (gezegen boyutlu nesne), ancak ne gezegen ne de doğal bir uydu olan bir gök cismi.
 
Güneş Sistemindeki cüce gezegenlerin sayısı bilinmemektedir. Bunun nedeni, bir cismin [[hidrostatik denge]]de olup olmadığının belirlenmesinin uzay aracı tarafından yapılacak yakın bir gözlemi gerektirmesidir. Yarım düzine kadar büyük aday ya uzay aracı tarafından ziyaret edildi (Plüton ve [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]]), ya da kütlelerinin belirlenmesine ve dolayısıyla yoğunluklarının tahmin edilmesine izin veren en az bir bilinen uyduya sahipti (Plüton, [[Eris (cüce gezegen)|Eris]], [[Haumea]], [[Makemake]], [[225088 Gonggong|Gonggong]], [[50000 Quaoar|Quaoar]]). Kütle ve yoğunluk, hidrostatik denge modellerine uyarlanabilir.
Daha açıkça, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) cüce gezegeni Güneş yörüngesinde olan ve kütleçekimi tarafından kontrol edilebilecek kadar yeterli kütleye sahip olan, ancak bir gezegenin aksine diğer gök cisimlerinin yörüngesinde bulunmayan gök cismi olarak tanımlar.
 
Cüce gezegen terimi, gezegen bilimcisi [[Alan Stern]] tarafından Güneş Sistemindeki gezegen kütleli nesnelerin üç yönlü sınıflandırmasının bir parçası olarak icat edildi: Klasik gezegenler (büyük sekiz), cüce gezegenler ve [[gezegen kütleli uydu|uydu gezegen]]ler. Cüce gezegenler, adından da anlaşılacağı gibi bir gezegen kategorisi olarak tasarlandı. Bununla birlikte bu terim, 2006 yılında [[Uluslararası Astronomi Birliği]] (IAU) tarafından Güneş'in etrafında dönen cisimlerin [[2006 yeni gezegen tanımı|üç yönlü yeniden sınıflandırılması]]nın bir parçası olan, gezegen olmayan cisimlerin bir kategorisi olarak kabul edildi.<ref name="finalresolution"/> Bu karar, Plüton'dan daha büyük ancak yine de klasik gezegenlerden çok daha küçük ve [[Neptün ötesi cisim|Güneş'e Neptün'den daha uzak]] bir cisim olan [[Eris (cüce gezegen)|Eris]]'in keşfiyle hızlandırılmıştı. Boyut olarak Plüton'a rakip olan bir dizi başka cismin keşfinden sonra Plüton'un ne olduğunun yeniden değerlendirilmesini de zorunlu kıldı.<ref name="Brown Schaller 2007" /> Böylece Stern ve diğer birçok gezegen jeoloğu cüce gezegenleri klasik gezegenlerden ayırır, fakat 2006'dan bu yana IAU ve gökbilimcilerin çoğunluğu Eris ve Plüton gibi gök cisimlerini gezegen listesinden tamamen dışlamıştır.
Cüce gezegen terimi 2006’da Güneş etrafında dönen cisimlere özgü bir kategoriye göre adlandırılmıştır.
 
== Kavramın tarihçesi ==
Cüce gezegen terimi 2006’da, trans-Neptün nesnelerin keşfindeki artışla ([[Neptün]]'den olan uzaklıklara Güneş'ten daha fazla olan) birlikte ve hatta daha kütleli objelerin, Eris keşfiyle Güneş etrafında dönen cisimlere özel üç çeşitli bir kategorileme sistemine göre kabul edilmiştir.
{{Ana|2006 yeni gezegen tanımı}}▼
[[Dosya:Pluto-Charon-v2-10-1-15.jpg|küçükresim|Plüton ve uydusu Charon]]▼
[[Dosya:Vesta in natural color (cropped).jpg|küçükresim|[[4 Vesta]], en büyük asteroitlerden biri ama bir cüce gezegen değil.]]▼
1801'den başlayarak gök bilimciler [[Mars]] ve [[Jüpiter]] arasındaki, onlarca yıl gezegen olarak görülen [[Ceres]] ve diğer nesneleri keşfetti. Gezegen sayısının 23'e ulaştığı 1851 yılı civarında gök bilimciler, daha küçük cisimler için asteroid kelimesini kullanmaya başladılar ve daha sonra da onları gezegen olarak adlandırmayı veya sınıflandırmayı bıraktılar.<ref name="Murzi" />
 
1930'da Plüton'un keşfi ile birlikte birçok gök bilimci, binlerce oldukça küçük cisim ile birlikte (astreoidler ve kuyruklu yıldızlar) Güneş Sistemi'nin dokuz gezegenden oluştuğunu düşündü. Neredeyse 50 yıl boyunca Plüton'un [[Merkür]]'den büyük olduğu düşünülüyordu, ancak 1978'de Plüton'un uydusu Charon'un keşfi ile Plüton'un kütlesinin kesin ölçülmesi ve ilk varsayımlara göre çok daha küçük olduğunun öğrenilmesi mümkün oldu.<ref name="Buie" /> Plüton'u en küçük gezegen yapan, neredeyse kabaca Merkür'ün 20'de bir kütlesinde olmasıydı. Ceres, [[asteroit kuşağı]]nın en büyük cisminin on katından daha büyük olmasına rağmen, [[Dünya]]'nın uydusu [[Ay]]'ın beşte biri kadar kütleye sahiptir.<ref name="Jewitt" /> Dahası, büyük [[Dış merkezlik (astronomi)|yörünge dış merkezliği]] ve yüksek [[yörünge eğikliği]] gibi bazı alışılmadık özelliklere sahip olarak, diğer gezegenlerin herhangi birinden farklı bir tür cisim olduğu ortaya çıktı.<ref name="Weintraub" />
Bu sınıflandırmanın belirttiğine göre komşu gezegenlerinin yörüngelerinde hareket edebilecek kadar büyük kütleye sahip cisimler gezegen olarak adlandırılırken, kendi kütleçekimleri etrafında dönemeyecek kütleli cisimler, [[Güneş Sistemi]]’nin küçük cisimleri olarak adlandırılır. Cüce gezegenler bunların arasındadır. Cüce gezegenlerin, gezegen kadrosundaki cisimlerin dışında tutulması, IAU tarafından hem övgü almış hem de eleştirilmiş, Eris cüce gezegenini keşfeden astronot Mike Brown tarafından "bu alınancak doğru karardır" cümlesi söylenmiştir. Ancak cüce gezegen kelimesini bulan Alan Stern, bunu reddetmiştir (1990).
 
1990'larda gök bilimciler uzayın aynı bölgesinde hatta bazıları daha da uzakta, Plüton gibi cisimler bulmaya başladı (şu an [[Kuiper Kuşağı]] olarak bilinen).<ref name="Phillips" /> Bunlardan birçoğu, Plüton'un bazı temel yörüngesel özelliklerini paylaştı ve Plüton, yeni bir nesne sınıfı olan [[plütino]]ların en büyük üyesi olarak görülmeye başlandı. Bu cisimlerin daha büyüğünün de gezegen olarak sınıflandırılması gerektiği, ya da ek asteroitlerin keşfinden sonra Ceres'in yeniden sınıflandırıldığı gibi Plüton'un da yeniden sınıflandırılması gerektiği ortaya çıktı.<ref name="Brown Schaller 2007" /> Bu, bazı gökbilimcilerin plüton'u bir gezegen olarak adlandırmayı bırakmasına neden oldu. ''Alt gezegen'' ve ''küçük gezegen'' dahil olmak üzere birkaç terim, cüce gezegen olarak bilinen cisimler için kullanılmaya başlandı.<ref name="astrobio" /><ref name="hubblesite" /> 2005 yılında Plüton ile kıyaslanabilir boyutta üç Neptün ötesi cisim (Quaoar, Sedna ve Eris) duyuruldu. Gökbilimciler ayrıca Plüton kadar büyük nesnelerin keşfedilebileceğinden ve şayet Plüton bir gezegen olarak sınıflandırılmaya devam ederse gezegen sayısının hızla artmaya başlayacağından emindiler.<ref name="Mike" />
Güneş Sistemi’nde yüzlerce ve binlerce cüce gezegen olduğu tahmin edilmektedir. IAU günümüzde bunlardan beş tanesini bilmektedir; [[Ceres]], [[Plüton]], [[Haumea]], [[Makemake]] ve [[Eris]]. Brown, bunun resmî olarak tanınmasını şöyle eleştirdi: ”Mantıklı bir insan bunun anlamının Güneş Sistemi’nde bilinen beş tane IAU tanımına uyan cüce gezegen bulunduğunu düşünebilir, ancak mantıklı insan doğruya yakın olmaya çok uzak olabilir.”
 
[[Eris (cüce gezegen)|Eris]] (daha sonra 2003 UB<sub>313</sub> olarak bilinen) Ocak 2005'te keşfedildi;<ref name="mbrown" /> Plüton'dan biraz daha büyük olduğu düşünülüyor ve bazı raporlarda ona gayri resmi olarak ''onuncu gezegen'' deniyordu.<ref name="hubblesite2" /> Sonuç olarak konu, Ağustos 2006'daki [[Uluslararası Astronomi Birliği|IAU Genel Kurulu]]'nda yoğun bir tartışma konusu haline geldi.<ref name="Brown" /> IAU'nun ilk taslak önerisi, gezegenler listesinde [[Charon (uydu)|Charon]], Eris ve Ceres'i içeriyordu. Pek çok gökbilimci bu teklife itiraz ettikten sonra, Uruguaylı gökbilimciler [[Julio Ángel Fernández]] ve [[Gonzalo Tancredi]] tarafından bir alternatif hazırlandı: Yuvarlak olacak kadar büyük, fakat etraflarındaki küçük gezegenimsi yapıları temizlememiş olan cisimler için bir ara kategori önerildi. Charon'u listeden düşüren yeni teklif, yörüngelerini temizlemedikleri için Plüton, Ceres ve Eris'i de liste dışı bıraktı.<ref name="19aug" />
Diğer yüzlerce bilinen gök cisimlerinin cüce gezegen olduğu şüphelidir. 200‘e kadar sayıda olma ihtimali olan cüce gezegenler, [[Kuiper Kuşağı]] ({{Dil|en|Kuiper Belt}}) olarak bilinen tüm bölgenin keşfedilmesiyle bulunabilir ve Kuiper Kuşağı'nın dışına saçılan cisimler de göz önüne alındığında bu sayı 10.000’e kadar çıkabilir.
 
IAU'nun son ''Resolution 5A'' kararı, Güneş'in etrafında dönen gök cisimleri için bu üç kategorili sistemi korudu. Bunlar aşağıdadır.
Bireysel astronotlarımız bunların birkaçından haberdardır ve 2011 Ağustos’unda Mike Brown’un yayınladığı listede 390 aday cisimler, neredeyse kesin, olası cüce gezegenler bulunmaktadır. Brown günümüzde 11 bilinen, beşi kabul edilen cüce gezegen tanımlamıştır ve ek olarak OR, Quaoar, Sedna, Orcus, 2002 MS, Salacia ve daha bir düzine olası cüce gezegen daha. Stern’un belirttiğine göre bir düzineden daha fazla bilinen cüce gezegen vardır. Ancak bu cisimlerden yalnızca iki tanesi, Ceres ve Plüton, gerçekten IAU tanımına gerçekten uyduğuna karar verecek kadar iyi gözlemlenmiştir.
 
{{quote|IAU ... Güneş Sistemimizdeki uydular hariç, gezegenlerin ve diğer cisimlerin aşağıdaki şekilde üç farklı kategoriye ayrılmasına karar vermiştir: <br />
IAU, Eris’i Plüton’dan daha kütleli olduğu için cüce gezegen olarak kabul etmiştir. Mutlak değeri +1’den parlak isimlendirilmemiş trans-Neptün nesnelerin, cüce gezegen olma ihtimali düşünülerek adlandırılması gerektiği büyük ölçüde kabul edilmiştir. O zamanda bu tarz bilinen sadece iki nesne, Makemake ve Haumea bu isimlendirme prosedüründen geçmiş ve cüce gezegen olarak adlandırılmalarına karar verilmiştir. Cisimlerin cüce gezegen özellikleriyle diğer gezegen sistemlerine göre adlandırıldıkları gözlenmemiştir. 22 Ocak 2014'te, ESA bilim insanları ilk resmî zaman olarak, Ceres (en büyük nesne ve asteroid kuşağındaki tek cüce gezegen) de su buharı saptandığını rapor etmiştir. Saptama, uzak kızılötesi özellikleri olan Herschel Space Observatory kullanılarak tespit edilmiştir. Buluntular beklenmedikti, çünkü kuyruklu yıldızlar, asteroid değil, jet filizleri olarak düşünülmüştü. Bilim insanlarından birine göre ”kuyruklu yıldızlar ve asteroidler arasındaki çizgiler gittikçe daha ve daha bulanıklaşıyor.”
(1) Gezegen<sup>1</sup>, (a) Güneş etrafında yörüngede bulunan, (b) kendi yerçekiminin katı cisim kuvvetlerinin üstesinden gelmesine yetecek kadar kütleye sahip, böylece [[hidrostatik denge]] şeklini almış (neredeyse yuvarlak) ve (c) yörüngesinin etrafındaki [[Civarını temizleme|çevreyi temizlemiş]] gök cismidir. <br />
(2) "''Cüce gezegen''", (a) Güneş'in etrafında yörüngede olan, (b) katı cisim kuvvetlerinin üstesinden gelebilecek şekilde kendi kendine kütle çekimi için yeterli kütleye sahip olan bir gök cismidir, böylece hidrostatik denge (neredeyse yuvarlak) şeklini alır,<sup>2</sup> (c) yörüngesinin etrafındaki çevreyi temizlemez ve (d) bir [[Doğal uydu|uydu]] değildir. <br />
(3) Güneş'in yörüngesindeki uydular dışında diğer tüm cisimler<sup>3</sup> topluca "[[Küçük Güneş Sistemi Cismi]]" olarak adlandırılacaktır." <br />
 
:<small>Dipnotlar:
== Tarih ve konsept ==
:<sup>1</sup> [[Gezegen|Sekiz gezegen]] şunlardır: [[Merkür]], [[Venüs]], [[Dünya]], [[Mars]], [[Jüpiter]], [[Satürn]], [[Uranüs]] ve [[Neptün]].
▲{{Ana|2006 yeni gezegen tanımı}}
:<sup>2</sup> Sınıra yakın cisimlere cüce gezegen veya başka bir statü vermek için bir IAU süreci oluşturulacaktır.
▲[[Dosya:Pluto-Charon-v2-10-1-15.jpg|küçükresim|Plüton ve uydusu Charon]]
:<sup>3</sup> Bunlar şu anda Güneş Sistemi asteroitlerinin çoğunu, çoğu Neptün ötesi cisimlerini (TNO), kuyruklu yıldızları ve diğer küçük cisimleri içerir.</small>}}
▲[[Dosya:Vesta in natural color (cropped).jpg|küçükresim|[[4 Vesta]], en büyük asteroitlerden biri ama bir cüce gezegen değil.]]
1801'den başlayarak gök bilimciler [[Mars]] ve [[Jüpiter]] arasındaki, onlarca yıl gezegen olarak görülen [[Ceres]] ve diğer nesneleri keşfetti. 1801 ile 1851 tarihleri arasında, gezegenlerin numarası 23 ü aştığında, gök bilimciler, küçük cisimler için asteroid ismini kullanmaya ve sonra onları gezegen olarak sınıflandırmaya ve isimlendirmeye başladı.<ref>{{dergi kaynağı|url=http://philsci-archive.pitt.edu/3418/|başlık=Changes in a scientific concept: what is a planet?|erişimtarihi=6 Nisan 2013|tarih=2007|dergi=Preprints in Philosophy of Science|yayıncı=University of Pittsburgh|author=Mauro Murzi|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190611023948/http://philsci-archive.pitt.edu/3418/|arşivtarihi=11 Haziran 2019|ölüurl=hayır}}</ref>▼
 
1930'da Plüton’nun keşfi ile birlikte birçok gök bilimci, binlerce oldukça küçük cisimlerle (astreoidler ve kuyruklu yıldızlar) birlikte Güneş Sistemi’nin dokuz gezegenden oluştuğunu düşündü. Neredeyse 50 yıl boyunca Plüton’un [[Merkür]]'den büyük olduğu düşünüldü, ancak 1978’de Plüton’un ayı Charon’un keşfi ile Plüton’un kütlesinin kesin ölçülmesi ve ilk varsayımlara göre çok daha küçük olduğunu öğrenmek mümkün oldu.<ref>{{dergi kaynağı|başlık=Orbits and Photometry of Pluto's Satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005 P2|tarih=2006|sayı=1|sayfalar=290-98|dergi=The Astronomical Journal|cilt=132|doi=10.1086/504422|ad=Marc W.|soyadı=Buie|yazar2=Grundy, William M.|yazar3=Young, Eliot F.|yazar4=Young, Leslie A.|yazar5=Stern, S. Alan|bibcode=2006AJ....132..290B|arxiv=astro-ph/0512491}}</ref> Plüton'u en küçük gezegen yapan, neredeyse kabaca Merkür'ün 20’de bir kütlesinde olmasıydı. Astroid kuşağındaki en büyük cisim olan Ceresden bile 10 kat fazla olmasına rağmen, [[Dünya]]’nın uydusunun beşte biri kadar.<ref>{{kitap kaynağı|url=http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf|başlık=The Solar System Beyond The Planets in Solar System Update : Topical and Timely Reviews in Solar System Sciences|erişimtarihi=10 Şubat 2008|arşivtarihi=25 Mayıs 2006|arşivurl=https://web.archive.org/web/20060525051103/http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf|tarih=2006|yayıncı=Springer|isbn=978-3-540-37683-5|doi=10.1007/3-540-37683-6|ad=David|soyadı=Jewitt|yazar2=Delsanti, Audrey|ölüurl=evet}}</ref> Dahası, büyük yörüngesel ekse eğikliğine sahip olması ve yüksek yörüngesel eğime sahip olması gibi bâzı olağandışı karakteristikleri olması, onun diğer gezegenlerden tamamen farklı bir tür cisim olduğunu kanıtlar.<ref>{{kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/isplutoplanethis00wein/page/1|başlık=Is Pluto a Planet? A Historical Journey through the Solar System|tarih=2006|sayfalar=[https://archive.org/details/isplutoplanethis00wein/page/1 1-272]|yer=Princeton, N.J.|yayıncı=Princeton Univ. Press|isbn=978-0-691-12348-6|ad=David A.|soyadı=Weintraub|urlerişimi=kayıtlı}}</ref>
 
IAU, sınıra yakın cisimleri belirlemek için hiçbir zaman bir süreç oluşturmadı ve bu tür kararları gökbilimcilere bıraktı. Bununla birlikte, daha sonra bir IAU komitesinin olası cüce gezegenlerin isimlendirilmesini denetleyeceği yönergeler oluşturuldu: [[Mutlak parlaklık|Mutlak büyüklüğü]] +1'den daha parlak olan isimsiz Neptün ötesi cisimler (ve dolayısıyla 1'lik bir [[geometrik albedo]]'ya karşılık gelen minimum 838 km çap)<ref name="bruton" /> cüce-gezegen adlandırma komitesi tarafından adlandırılacaktı.<ref name="IAU2008" /> O sırada (ve 2019 itibariyle), adlandırma kriterini karşılayan cisimler [[Haumea]] ve [[Makemake]] idi.
1990'larda, gök bilimciler uzayın aynı bölgesinde Plüton gibi (şu an [[Kuiper Kuşağı]] olarak biliniyor) nesneler bulmaya başladı ve hatta bazılarını daha ilerisinde.<ref>{{web kaynağı|url=http://www.plutopetition.com/unplanet.php|başlık=Much Ado about Pluto|erişimtarihi=26 Ocak 2008|arşivtarihi=25 Ocak 2008|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080125225956/http://www.plutopetition.com/unplanet.php|tarih=4 Eylül 2006|yayıncı=PlutoPetition.com|ad=Tony|soyadı=Phillips|yazar2=Phillips, Amelia|ölüurl=evet}}</ref> Bunlardan birçoğu, Plüton’un bâzı temel yörüngesel özelliklerini paylaşır ve Plüton yeni sınıf nesnelerden en büyüğü olarak görülmeye başlar ({{Dil|en|plutinos}}). Bu, bâzı gök bilimcilerin Plüton’a gezegen olarak görmelerini sağladı. Alt gezegen ve küçük gezegen dahil olmak üzere birkaç terimin cüce gezegen olarak bilinen cisimler için kullanılmaya başlandı. 2005 ile, Plüton ile kıyaslanabilir boyutta üç trans-Neptün cismi (Quaoar, Sedna ve Eris) rapor edildi. Gezegen olarak da adlandırılabilecekleri gibi Plüton’nun tekrar sınıflandırılmak zorunda da kalabileceği belirginleşti. Gök bilimciler, Plüton kadar büyük daha çok nesnenin de keşfedileceği ve Plüton aynı kalırken birçok gezegenin hızlıca büyüyeceği konusunda da eminler.<ref>{{haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2006/08/16/opinion/16brown.html|başlık=War of the Worlds|erişimtarihi=20 Şubat 2008|tarih=16 Ağustos 2006|çalışma=New York Times|author=Brown, Mike|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170213193022/http://www.nytimes.com/2006/08/16/opinion/16brown.html|arşivtarihi=13 Şubat 2017|ölüurl=hayır}}</ref>
 
Bu beş cisim – 2006'da ele alınan üçü (Plüton, Ceres ve Eris) ve 2008'de adlandırılan ikisi (Haumea ve Makemake) – genellikle yetkililerin isimlendirmesi ile Güneş Sisteminin cüce gezegenleri olarak sunulur.<ref name="WGPSN" /> Bununla birlikte, bunlardan sadece biri – Plüton – mevcut şeklinin hidrostatik dengeden beklenilene uyduğunu doğrulamak için yeterince ayrıntılı olarak gözlemlenmiştir.<ref name="Nimmo2017" /> Ceres dengeye yakındır, fakat bazı kütleçekimi anormallikleri açıklanamıyor.<ref name="EPSC" />
2006’da, Eris'in Plüton’dan biraz daha olduğuna inanılıyordu ve bâzı resmî olmayan raporlarda ondan onuncu gezegen olduğundan bahsedildi. Sonuç olarak, konu yoğun bir tartışma konusu oldu (IAU Genel Kongresi Ağustos 2006). IAU’nun ilk teklifinin taslağı gezegenler listesindeki Charon, Eris ve Ceres'i içeriyordu. Birçok gök bilimcinin bu önergeyi reddetmesinden sonra, Uruguaylı gök bilimci Julio Angel Fernandez tarafından dönebilecek kadar kütlesi olan ama yörüngesinde dönecek gezegenimsi yapıları olmayan nesneler için medyan sınıflandırması olan bir alternatif daha çizildi. Charon’un listeden düşmesiyle birlikte, yeni teklif Plüton, Ceres ve Eris’i de çıkardı çünkü kendi yörüngelerinde dönmüyorlardı.
 
Öte yandan, astronomi topluluğu sıklıkla daha büyük Neptün ötesi cisimleri cüce gezegenler olarak adlandırır.<ref name="Pinilla-Alonso" /> Örneğin, JPL/NASA, 2016'daki gözlemlerden sonra [[225088 Gonggong|Gonggong]]'u cüce gezegen olarak nitelendirdi ve [[Southwest Araştırma Enstitüsü]]'nden Simon Porter, 2018'de Pluto, Eris, Haumea, Makemake, Gonggong, [[50000 Quaoar|Quaoar]], [[90377 Sedna|Sedna]] ve [[90482 Orcus|Orcus]]'a atıfta bulunarak "büyük sekiz [Neptün ötesi] cüce gezegenden" bahsetti.<ref name="PorterTwitter" />
IAU’nun son önergesi Güneş yörüngesinde dönen gök cisimlerine özgü adlandırılmasına özgü kategoriyi sürdürdü. IAU uydular hariç, Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin ve diğer cisimlerin üç belirgin kategoriye göre sınıflandırıldığını çözümledi. Bunlar aşağıdadır.
 
Diğer yıldızların etrafında dönen gezegenlerin sınıflandırılması ile ilgili endişeler ortaya çıkmış olsa da<ref name="Draft Resolution 5" /> sorun çözülmedi; bunun yerine, yalnızca cüce gezegen büyüklüğündeki cisimler gözlemlenmeye başladığında karar verilmesi önerildi.<ref name="19aug" />
# Gezegen, 5A Güneş yörüngesinde olan (a) ve kütleçekimi tarafından kontrol edilebilecek kadar yeterli kütleye sahip olan (b) ve diğer gök cisimlerinin de yörüngesinde olan (c) gök cismi olarak tanımlanır.
# Bir cüce gezegen, Güneş yörüngesinde olan (a) ve kütleçekimi tarafından kontrol edilebilecek kadar yeterli kütleye sahip olan (b), ancak bir gezegenin aksine diğer gök cisimlerinin yörüngesinde bulunmayan yani hidrostatik dengede olduğu varsayılan ve uydu olmayan (d) gök cismi olarak tanımlanır.
# Diğer bütün cisimler, uydular dışında Güneş etrafında dönen küçük sistem gök cisimleri olarak anılır.
 
Diğer yıldızlar etrafında dolanan gezegenlerin sınıflandırılması hakkında olan endişelerin artmasına rağmen, konu çözülmedi ve sadece böyle cisimler gözlemlendiğinde karar verilmesi öne sürüldü.
 
== İsim ==
Cüce gezegen terimi bir şekilde kendiliğinden tartışmalıdır çünkü bu cisimler cüce yıldızların yıldız olmaları kadar gezegendir. Bu Güneş sisteminin konseptidir. Bu tanım ayrıca gök bilimciler tarafından da kullanılır ve IAU tanımına uyar. Brown şunu vurgular, gezegenimsi bu tarz cisimler için yıllarca kullanılan oldukça güzel bir kelimedir. Hatta 5A tasarısı bu medyan cisimlere gezegenimsi demiş, ancak genel kurulda kapalı oylama ile böyle olmaması kararı alınmıştır. İkinci tasarı, 5B, cüce gezegenleri altgezegen olarak tanımlamıştır, Stern’inStern'in de en başta niyetlendiği gibi diğer sekiz klâsikklasik gezegenden farklı olarak.Bu anlaşma altında, reddedilmiş teklifteki on iki gezegen sekiz klâsikklasik gezegen ve dört cüce gezegen olmuştur. Ancak, 5B tasarısı da tıpkı 5A ya olduğu gibi yenilgiye uğramıştır. Çünkü cüce gezegenin 5B tasarısının başarısızlığı sebebiyle gezegen olmayışı anlamlı kararsızlığı, nanogezgen ve alt gezegen gibi alternatif terimlerin tartışılmasına sebep oldu, ancak CSBN de değiştirmek için hiçbir uzlaşma yoktu.
 
2006'nın IAU tasarısı 6a’ya6a'ya göre Plüton, yeni kategori trans-Neptün cisimlerin prototipidir. Bu kategorinin kesin doğası ve ismi netleştirilmemişti ama IAU için daha sonra yayınlaması için bırakılmıştı; tartışmada tasarının taraftarı olan grup, kategori üyeleri değişiklik göstererek plutonlar ve plutomsu nesnelere yöneldi, ancak isim daha ileri gitmedi bunun sebebi belki de yer bilimcilerin onların plütonu ile karışacağını düşünmelerinden kaynaklanan itirazlarıydı. 11 Haziran 2008’de2008'de IAU yönetici komitesi [[plütoid]] adını ortaya çıkardı ve onları bütün trans-neptün cüce gezegenler olarak tanımladı. Ayrıca iletişim eksikliğine dair bir e-postanın bir parçası, WG-PSN (gezegen sistemleri cisimleri isimlendirme çalışma grubu) plütoid ismininin seçiminde rol almadı. Hatta WG-PSN tarafından yapılmış bir oylamada bu spesifik terimin kullanılması reddedildi ve gök bilimciler arasında yaygın bir kelime olmadı.
 
== Karakteristik ==
=== Yörüngesel baskınlık ===
Alan Stern ve Harold F.Levison yörüngedeki sapmada karşılaşılan sonucu ifade ederek bir parametre tanıttı Λ (lambda). Stern’ünStern'ün modelinde buparametrenin değeri kütlenin karesiyle doğru orantılı olup periyot ile ters orantılıdır. Bu değer bir cismin komşu yörüngesinde dolanabilme kapasitesini saptamada kullanılabilir, Λ > 1 olması eninde sonunda dolanabilir olması anlamına gelir. Λnın beşli sıralamasındaki boşluk, en küçük karasal gezegen ile en büyük asteroid ve Kuiper Kuşağı nesneleri arasında bulunur.
 
Bu parametreyi kullanmak, Steven Soter ve diğer gök bilimcilerin gezegenler ile asteroidler arasındaki fark üzerinde anlaştığı, gezegenlerin
59. satır:
Bir nesne, hidrostatik dengede iken, üstünü kaplayan sıvının küresel katmanı, aynı şekilde bir sıvı yüzeyi oluşturabilir, tıpkı kraterler ve çatlaklar gibi. Eğer cisim dönmüyorsa küre olur, ancak ne kadar hızlı dönerse o kadar yassılaşır. Ancak bu şekilde dönen bir cisim eriyene kadar ısıtılırsa, bu cismin tüm şekli sıvı iken de değişmeyecektir. Bu tarz küresel olmayan ve hidrostatik dengedeki bir cismin aşırıya kaçan bir örneği Haumea'dir (ana ekseninin uzunluğu kutuplardakinin iki katıdır).
 
Eğer cisim kütleli bir komşu cisme sahip ise çekimsel kuvvetlerde etki edecektir. Jüpiter’inJüpiter'in bir ayı İo buna bir örnektir. İo, gelgitsel ısınmaya bağlı olarak Güneş Sistemi’ndekiSistemi'ndeki volkanik olarak en aktif cisimdir.
 
Gelgitsel kuvvetler, ayrıca cisimlerin çekimsel olarak kilitlenmesine de sebep olabilir. Komşu cismine sürekli aynı yüzünü göstermesi gibi. Buna verilebilecek en aşırı örnek Plüton-Charon sistemidir. Bu sistemde iki cisimde gelgitsel olarak birbirine kilitlenmiştir. Dünya’nınDünya'nın ayı da ayrıca bu şekilde çekimsel olarak kilitlenmiştir tıpkı birçok gaz devlerinin uydularında olduğu gibi. En uç ve en alt boyuttaki ve cüce gezegenlerin kütle limitleri IAU tarafından spesifik olarak belirtilmemiştir. Tanımlanmış bir üst sınır yoktur ve Merkür’denMerkür'den daha büyük ya da daha kütleli, komşularının yörüngelerinin etrafında dönmeyen cisimler cüce gezegen olarak adlandırılır. Alt sınırlar, hidrostatik dengeye ulaşabilmek için gereken koşullar göze alınarak belirlenir, ancak bir cismin bu şekle gelebilmesi için gereken boyut ve kütle o cismin yapısına ve termal geçmişine bağlıdır. 2006 IAU nun orijinal taslak önerisi hidrostatik denge olarak tekrar tanımlanmıştır, kütlesi 5×10<sup>20</sup>&nbsp;km ‘ın üstünde ve yarıçapı 800&nbsp;km’denkm'den fazla, ancak bu bilgi son taslağa konulmamıştır.
 
Deneysel gözlemler önerir ki alt limit cismin yapısı ve termat geçmişe göre değişiklik gösterir. Taşlı asteroidler gibi katı silikatlardan yapılmış bir cismin hidrostatik dengeye ulaşması ortalama 600&nbsp; &nbsp;km yarıçapta ve 3.4×10<sup>20</sup>&nbsp;km kütlede ortaya çıkar. Daha az miktarda sudan oluşan bir cisimde ise, limit 320&nbsp; &nbsp;km ve 10<sup>19 </sup>kg kütle ile sınırlıdır.
 
Methone’ninMethone'nin uzamış şeklinin, Satürn’ünSatürn'ün uyguladığı gelgitsel kuvvetler ile kendi kütleçekim kuvvetinin arasındaki dengenin yansıması olduğunu varsayarak, yarıçapı sadece 3&nbsp; &nbsp;km buzlu olduğu öne sürülür. Asteroid kuşağında, Ceres taş bulundurma limitini açıkça aşan tek cisimdir ve şekli
dengedi bir küreseldir. 2 Pallas ve 4 Vesta, ancak, taşlı ve limitin altındadır. Pallas, 525-560&nbsp; &nbsp;km ve 1.85-2.4×10<sup>20&nbsp;kg </sup>da neredeyse yuvarlak bir şekile sahiptir fakat hâlâhala bir şekilde düzensizdir. Vesta, 530&nbsp;km ve 2.6×10<sup>20</sup>&nbsp;km de elips bir şekilden sapmadır, kutuplarının büyük etkisinden dolayı.
 
Buzlu cisimler boyunca, hidrostatik dengede olmak için en kküçük düşünce, cüce gezegen konsepti tartışılıken Mimastı, 396&nbsp; &nbsp;km ve 3.75×10<sup>19</sup>kg.Güneş Sistemi’ndeSistemi'nde bilinen en büyük şekilsiz cisim Proteus’durProteus'dur (reredeyse 396&nbsp; &nbsp;km yarıçapında ve yaklaşık olarak 4.4×10<sup>19</sup>kg). Neredeyse ama tam olmayacak şekilde yuvarlak kabul edilir. Mimas gibi cisimler Proteus’aProteus'a göre daha geniş bir termal geçmişe sahip olabilirler ya da bir çarpışmadan sonra şekilleri kaybolabilir. Hiçbir cisim, alt sınırı hesaplamak için kullanıldığı gibi saf buz değildir, ancak, ve Mike Brown’unBrown'un önerdiği üzere, buzlu bir cüce gezegen için olan pratik alt sınır 400&nbsp;km’ninkm'nin altında bir yerde olmalıdır. Şu anda bu boyutun üzerine çıktığı varsayılan tahminî olarak yaklaşık 100 TNOs vardır. Ancak, Mimasın hidrostatik dengede olmadığı keşfedildi ve geçmişinde kaynaklı elips bir şekli vardır. Satürn’ünSatürn'ün onaylanmış, bilinen en küçük ayı hidrostatik dengede olan Rhea’dırRhea'dır. (1.530&nbsp;km), dengede olmayan en büyük olan İapetus dışında (1.470&nbsp;km). Bu bulgular, cüce gezegen konseptinde tartışılmadıysa da İapetus, Makemake’denMakemake'den biraz daha (1.415-1.445&nbsp;km), Haumea’danHaumea'dan büyük ölçüde büyüktür (1.180-1.310&nbsp;km).
 
== Cüce gezegenler ve olası cüce gezegenler ==
Birçok trans-Neptün cismin (TNOs) çekirdeğinin buzlu olduğu düşünüldü ve bu yüzden belki 400&nbsp; &nbsp;km yarıçaplı (Dünya’nınDünya'nın yüzde üçü kadar) olması gerekiyordu. Bu cisimlerin yarıçapları hakkında sadece kabaca tahminler olmasına rağmen, yaklaşık 100 bilinen TNOs büyük olasılıkla cüce gezegendir. Bunlardan 30’unu30'unu araştıran bir grup eninde sonunda Kuiper Kuşağı'nda 200 tane olduğunun kanıtlanacağına inanıyor ve daha binlercesine.
 
IAU beş cismi cüce gezegen olarak tanımlıyor: Ceres, Plüton, Eris, Haumea ve Makemake. Ceres ve Plüton direkt gözlemlerle cüce gezegen olarak biliniyor. Eris, genellikle Plüton’danPlüton'dan daha kütleli olduğu için cüce gezegen olarak kabul ediliyor. Haumea ve Makemake mutlak büyüklüklerine dayanılarak cüce gezegen olarak kabul ediliyor. Güneş’eGüneş'e göre olan uzaklıkla, beşi;
 
# Ceres – 1 Ocak 1801’de1801'de keşfedildi, Neptün’denNeptün'den 45 yıl önce. Yarım asır boyunca gezegen olarak kabul edildikten sonra asteroid olarak sınıflandırıldı. IAU tarafından 19 Eylül 2006’da2006'da cüce gezegen olarak kabul edildi.
# Plüton – 18 Şubat 1930 tarihinde keşfedildi. 76 yıl boyunca gezegen olarak kabul edildi. IAU tarafından 24 Ağustos 2006’da2006'da cüce gezegen olarak tanımlandı.
# Haumea – 28 Aralık 2004'te keşfedildi. IAU tarafından 17 Eylül 2008’de2008'de cüce gezegen olarak tekrar sınıflandırıldı.
# Makemake – 31 Mart 2005'te keşfedildi. IAU tarafından 11 Temmuz 2008’de2008'de cüce gezegen olarak tanımlandı.
# Eris – 5 Ocak 2005'te keşfedildi. Medya raporlarında onuncu gezegen olarak anıldı. IAU tarafından 13 Eylül 2006’da2006'da cüce gezegen olarak kabul edildi.
 
Mike Brown Eris, Plüton, Haumea, Makemake ve altı diğer cismi neredeyse kesin cüce gezegen olarak görüyor, çünkü onlar hidrostatik dengede bulunabilecek kadar yeterli kütleye sahip. Eğer onlar (öncelikli olarak taşlı olacak şekilde) yoğun ise ve tahminî yarıçaplarının altı sınırındalarsa, yüksek olasılıklıdır. Tancreti et al., 12 adet cüce gezegen olabilecek cisim buldu ve IAU’yaIAU'ya bunlardan üçünü resmî olarak kabul etmesini tavsiye etti. Güneş’eGüneş'e göre olan uzaklıklarıyla, altı tane ek olarak cüce gezegen olabilecek cisim:
 
# Orcus – 17 Ocak 2004'te keşfedildi
# 2002 MS4 – 18 Haziran 2002’de2002'de keşfedildi
# Salacia – 22 Eylül 2004'te keşfedildi
# Quaoar – 5 Haziran 2002’de2002'de keşfedildi
# 2007 OR10 – 17 Temmuz 2007’de2007'de keşfedildi
# Sedna – 14 Kasım 2003'te keşfedildi
 
Hiçbir uzay probu bunları ziyaret etmedi. Fakat NASA’nınNASA'nın uyduları bu konuda başarılı olursa ve görevini başarıyla tamamlarsa 2015’te2015'te bu değişti ve Dawn, Ceres’inCeres'in yörüngesine girdi. [[New Horizons]]'da aynı yıl Plüton sisteminin içinden geçmesi plânlanıyorplanlanıyor. Bu [[Kuiper Kuşağı]] cisimlerini kesfetmek için [[NASA]] ise [[New Horizons 2]] adında yeni bir görev planlıyor. Eğer bu görev gerçekleşirse tahmini veriler yerine elimizde kayda değer bilgiler olacak.
 
Ceres’denCeres'den sonra asteroid kuşağındaki ikinci en kütleli cisim Vesta da cüce gezegen olarak sınıflandırılabilir, çünkü şekli hidrostatik dengeden çıkmaktadır ve bunun en büyük sebebi katılaşmadan sonra meydana gelen kütleli etkilerdir. Cüce gezegenin tanımı bu probleme hitap etmiyor. Dawn probundan gelen veri, 2011-2012’de2012'de Vesta’daVesta'da dolanan, belki bu konuyu açığa kavuşturmaya yardım edebilir.
 
== Gezegenimsi kütlede olan aylar ==
Kendi kütleçekimleri altında yuvalak olabilecek kadar kütleli olan o dokuz tane ay biliniyor ve bunlardan yedi tanesi Eris ve Plüton’danPlüton'dan daha kütleli. Fiziksel olarak cüce gezegenlerden ayılmazlar, ancak o sınıfın da üyeleri değillerdir çünkü’direktçünkü'direkt olarak Güneş yörüngesinde dolanmazlar. Eris’denEris'den ve Dünya’nınDünya'nın ayından daha büyük olan yedisi, Jüpiter’inJüpiter'in eylemsiz referans çerçevesindeki ayları İo, Europa, Ganymede ve Callisto, Satürn’ünSatürn'ün bir uydusu Titan ve Neptün’ünNeptün'ün bir uydusu Triton’durTriton'dur. Satürn’ünSatürn'ün diğer altı uydusu; Mimas, Enceladus, Tethys, Dione, Rhea ve İapetus, Uranüs’ünUranüs'ün beş uydusu; Miranda, Ariel, Umbriel, Titania ve Oberon ve Plüton’unPlüton'un bir uydusu Charon’durCharon'dur. Planemo terimi (gezegenimsi kütlede olan ay) cüce gezegenleri ve bu çeşit ayları içine alır tıpkı gezegenler gibi. Alan Stern onları özel bir gezegen kategorisi olarak görürü, uydu gezegenler.
 
IAU nun taslak tasarısında gezegen tanımı, Plüton ve Charon cüce gezegen olarak görülmelidir der çünkü tüm kütle ve şekil gereksinimlerini karşılarlar. IAU şimdilerde Charonun cüce gezegen olarak görülmemesi gerektiğini, sadece Plüton’unPlüton'un bir uydusu olarak bilinmesi gerektiğini söyler, ileride tüm cüce gezegen gereksinimlerini sağlayacağını göz önünde bulundursak bile.
 
Ağırlık merkezinin yeri, sadece cisimlerin göreceli kütlelerine göre değil ayrıca aralarındaki uzaklığa da bağlıdır; mesela Güneş ve Jüpiter in ağırlık merkezi, güneşin dışında yer alır.
 
== Tartışma konusu ==
IAU nun cüce gezegeni tanımlamasından hemen sonra, birçok bilim insanı IAU nun tanımını reddettiğini açıkladı. Kampanyalara araba tamponu ve t-shirt’lerishirt'leri dahil oldu. Mike Brown (Eris'i keşfetti) gezegenlerin sekize indirgenmesi konusunda hemfikir oldu.
 
NASA, IAU tarafından ortaya konulan yeni yönlendirmeyi takip edeceğini açıkladı. Ancak Alan Stern, NASA’nınNASA'nın Plüton görevinin yöneticisi, yeni IAU tanımını reddetti çünkü hem cüce gezegeni tanımlamadaki kriterler hem de diğer çeşit gezegen olmayan cisimlerin kriterleri aynıydı ve tanımlamada iç karakteristik özelliklerin kullanımındansa yörüngesel karakteristikler kullanılmalıydı. Dahası, 2011’de2011'de o hâlâhala Plüton’aPlüton'a gezegen olarak hitap ediyordu. IAU tanımından birkaç yıl önce übergezegenler ile cüce gezegenleri ayırmak için yörüngesel karakteristikleri kullanmıştı.
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}|30em|refs=
 
<ref name="finalresolution">{{haber kaynağı |url=http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf |başlık=Definition of a Planet in the Solar System: Resolutions 5 and 6 |tarih=24 Ağustos 2006 |iş=IAU 2006 General Assembly |yayıncı=International Astronomical Union |erişimtarihi=15 Mart 2021 |yazar=IAU}}</ref>
 
<ref name="Brown Schaller 2007">{{dergi kaynağı |doi=10.1126/science.1139415 |soyadı1=Brown |ad1=Michael E. |soyadı2=Schaller |ad2=Emily L. |s2cid=21468196 |tarih=15 Haziran 2007 |başlık=The Mass of Dwarf Planet Eris |dergi=Science |cilt=316 |sayı=5831 |sayfa=1585 |pmid=17569855 |bibcode=2007Sci...316.1585B}}</ref>
 
▲1801'den başlayarak gök bilimciler [[Mars]] ve [[Jüpiter]] arasındaki, onlarca yıl gezegen olarak görülen [[Ceres]] ve diğer nesneleri keşfetti. 1801 ile 1851 tarihleri arasında, gezegenlerin numarası 23 ü aştığında, gök bilimciler, küçük cisimler için asteroid ismini kullanmaya ve sonra onları gezegen olarak sınıflandırmaya ve isimlendirmeye başladı.<ref name="Murzi">{{dergi kaynağı|url=http://philsci-archive.pitt.edu/3418/|başlık=Changes in a scientific concept: what is a planet?|erişimtarihi=6 Nisan 2013|tarih=2007|dergi=Preprints in Philosophy of Science|yayıncı=University of Pittsburgh|authoryazar=Mauro Murzi|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190611023948/http://philsci-archive.pitt.edu/3418/|arşivtarihi=11 Haziran 2019|ölüurl=hayır}}</ref>
 
<ref name="Buie">{{dergi kaynağı|başlık=Orbits and Photometry of Pluto's Satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005 P2|tarih=2006|sayı=1|sayfalar=290-98|dergi=The Astronomical Journal|cilt=132|doi=10.1086/504422|ad=Marc W.|soyadı=Buie|yazar2=Grundy, William M.|yazar3=Young, Eliot F.|yazar4=Young, Leslie A.|yazar5=Stern, S. Alan|bibcode=2006AJ....132..290B|arxiv=astro-ph/0512491}}</ref>
 
<ref name="Jewitt">{{kitap kaynağı|url=http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf|başlık=The Solar System Beyond The Planets in Solar System Update : Topical and Timely Reviews in Solar System Sciences|erişimtarihi=10 Şubat 2008|arşivtarihi=25 Mayıs 2006|arşivurl=https://web.archive.org/web/20060525051103/http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf|tarih=2006|yayıncı=Springer|isbn=978-3-540-37683-5|doi=10.1007/3-540-37683-6|ad=David|soyadı=Jewitt|yazar2=Delsanti, Audrey|ölüurl=evet}}</ref>
 
<ref name="Weintraub">{{kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/isplutoplanethis00wein/page/1|başlık=Is Pluto a Planet? A Historical Journey through the Solar System|tarih=2006|sayfalar=[https://archive.org/details/isplutoplanethis00wein/page/1 1-272]|yer=Princeton, N.J.|yayıncı=Princeton Univ. Press|isbn=978-0-691-12348-6|ad=David A.|soyadı=Weintraub|urlerişimi=kayıtlı}}</ref>
 
<ref name="Phillips">{{web kaynağı|url=http://www.plutopetition.com/unplanet.php|başlık=Much Ado about Pluto|erişimtarihi=26 Ocak 2008|arşivtarihi=25 Ocak 2008|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080125225956/http://www.plutopetition.com/unplanet.php|tarih=4 Eylül 2006|yayıncı=PlutoPetition.com|ad=Tony|soyadı=Phillips|yazar2=Phillips, Amelia|ölüurl=evet}}</ref>
 
<ref name="astrobio">{{web kaynağı |başlık=Planetoids Beyond Pluto |url=http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1366 |yayıncı=Astrobiology Magazine |tarih=30 Aralık 2004 |erişimtarihi=26 Ocak 2008}}</ref>
 
<ref name="hubblesite">{{haber kaynağı |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2004/14/ |tarih=14 Nisan 2004 |başlık=Hubble Observes Planetoid Sedna, Mystery Deepens |yayıncı=NASA's Hubble Space Telescope home site |erişimtarihi=15 Mart 2021}}</ref>
 
<ref name="Mike">{{haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2006/08/16/opinion/16brown.html|başlık=War of the Worlds|erişimtarihi=20 Şubat 2008|tarih=16 Ağustos 2006|çalışma=New York Times|author=Brown, Mike|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170213193022/http://www.nytimes.com/2006/08/16/opinion/16brown.html|arşivtarihi=13 Şubat 2017|ölüurl=hayır}}</ref>
 
<ref name="mbrown">[http://web.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/ California Institute of Technology, 15 Mart 2021 tarihinde erişilmiştir.]</ref>
 
<ref name="hubblesite2">{{haber kaynağı |başlık=Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet |yayıncı=NASA's Hubble Space Telescope home site |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/24/full/ |tarih=14 Haziran 2007 |erişimtarihi=15 Mart 2021}}</ref>
 
<ref name="Brown">{{web kaynağı |başlık=What makes a planet? |url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/whatsaplanet/ |ad=Michael E. |soyadı=Brown |yayıncı=California Institute of Technology, Department of Geological Sciences |erişimtarihi=26 Ocak 2008}}</ref>
 
<ref name="19aug">{{web kaynağı |tarih=19 Ağustos 2006 |ad=Robert Roy |soyadı=Britt |başlık=Details Emerge on Plan to Demote Pluto |yayıncı=Space.com |erişimtarihi=18 Ağustos 2006 |url=http://www.space.com/scienceastronomy/060819_new_proposal.html}}</ref>
 
<ref name="bruton">{{web kaynağı |başlık=Conversion of Absolute Magnitude to Diameter for Minor Planets |yayıncı=Department of Physics & Astronomy (Stephen F. Austin State University) |yazar=Dan Bruton |url=http://www.physics.sfasu.edu/astro/asteroids/sizemagnitude.html |erişimtarihi=13 Haziran 2008 |url-status=dead |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100323180835/http://www.physics.sfasu.edu/astro/asteroids/sizemagnitude.html |arşivtarihi=23 Mart 2010 }}</ref>
 
<ref name="IAU2008">{{Basın açıklaması kaynağı |url=http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0804/ |başlık=Plutoid chosen as name for Solar System objects like Pluto}}</ref>
 
<ref name="WGPSN">{{web kaynağı |tarih=11 Temmuz 2008 |başlık=Dwarf Planets and their Systems |yayıncı=Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN) |url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/append7.html#DwarfPlanets |erişimtarihi=12 Eylül 2019}}</ref>
 
<ref name="Nimmo2017">{{dergi kaynağı |soyadı1=Nimmo |ad1=Francis |yazarlarıgöster=et al. |başlık=Mean radius and shape of Pluto and Charon from New Horizons images|dergi=Icarus |tarih=2017 |cilt=287 |sayfalar=12-29 |doi=10.1016/j.icarus.2016.06.027|bibcode=2017Icar..287...12N |arxiv=1603.00821|s2cid=44935431 }}</ref>
 
<ref name="EPSC">{{kitap kaynağı|bölümurl=https://meetingorganizer.copernicus.org/EPSC2018/EPSC2018-645-1.pdf|display-authors=4|yazar1=Raymond, C.|yazar2=Castillo-Rogez, J.C.|yazar3=Park, R.S.|yazar4=Ermakov, A.|yazar5=Bland, M.T.|yazar6=Marchi, S.|yazar7=Prettyman, T.|yazar8=Ammannito, E.|yazar9=De Sanctis, M.C.|yazar10=Russell, C.T.|tarih=Eylül 2018|bölüm=Dawn Data Reveal Ceres' Complex Crustal Evolution|başlık=European Planetary Science Congress|cilt=12}}</ref>
 
<ref name="Pinilla-Alonso">{{kitap kaynağı |soyadı1=Pinilla-Alonso |ad1= Noemi |soyadı2=Stansberry |ad2= John A. |soyadı3= Holler |ad3= Bryan J. |tarih=November 22, 2019 |bölüm=Surface properties of large TNOs: Expanding the study to longer wavelengths with the James Webb Space Telescope |arxiv=1905.12320 |başlık= The Transneptunian Solar System |editör= Dina Prialnik |editör2=Maria Antonietta Barucci |editör3=Leslie Young |yayıncı= Elsevier}}</ref>
 
<ref name="PorterTwitter">{{web kaynağı|ad= Simon|soyadı= Porter| url = https://twitter.com/AscendingNode/status/978592143626375169| başlık= #TNO2018| yayıncı= Twitter| tarih= 27 Mart 2018| erişimtarihi= 27 Mart 2018}}</ref>
 
<ref name="Draft Resolution 5">{{web kaynağı |başlık=The IAU draft definition of "planet" and "plutons" |url=http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0601/ |yayıncı=International Astronomical Union |tarih=16 Ağustos 2006 |erişimtarihi=17 Mayıs 2008}}</ref>
 
}}
 
== Ayrıca bakınız ==
Satır 126 ⟶ 172:
{{Otorite kontrolü}}
 
[[Kategori:Cüce gezegenler| *]]
[[Kategori:Küçük gezegenler]]
[[Kategori:Gezegen türleri]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Cüce_gezegen" sayfasından alınmıştır