Büyük Patlama: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Big-bang evrenin başlangıcı olduğunu varsaymaz. Evrenin genişlemede gözlemlene bilinen en eski noktası 0 anına kadardır. Yani bu anda bile nelerin olup bitdiğini bilemiyoruz. Burada bu nokta başlangıç olarak götürülmüş ama bunun başlangıç olduğunu varsaymaz teori. Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Değişiklik özeti yok Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
||
1. satır:
{{Yönlendirme|Big Bang|Diğer kullanımlar|Big Bang (anlam ayrımı)}}
'''Büyük Patlama''' (İngilizce: '''Big Bang'''), [[evren]]in
(Translated in: "[http://adsabs.harvard.edu/abs/1931MNRAS..91..483L A Homogeneous Universe of Constant Mass and Growing Radius Accounting for the Radial Velocity of Extragalactic Nebulae] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190502001354/http://adsabs.harvard.edu/abs/1931MNRAS..91..483L |tarih=2 Mayıs 2019 }}". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 91: 483–490. 1931. [http://adsabs.harvard.edu/abs/1931MNRAS..91..483L. Expansion of the universe,Lemaître])
Lemaître, G. (1931). "The Evolution of the Universe: Discussion". Nature 128: 699–701. doi: [http://www.nature.com/doifinder/10.1038/128704a0 10.1038/128704a0] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090425060756/http://www.nature.com/doifinder/10.1038/128704a0 |tarih=25 Nisan 2009 }}.</ref> tarafından ortaya atılan bu [[teori]], çeşitli kanıtlarla desteklendiğinden [[bilim insanı|bilim insanları]] arasında, özellikle fizikçiler arasında geniş ölçüde<ref name="Brit/BB">{{Web kaynağı |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/64893/big-bang-model |başlık=E. Britannica/big-bang-model |erişimtarihi=1 Şubat 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090102053155/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/64893/big-bang-model |arşivtarihi=2 Ocak 2009 |ölüurl=hayır}}</ref> kabul görmüştür.
Teorinin temel fikri, hâlen genişlemeye devam eden evrenin geçmişteki belirli bir zamanda sıcak ve yoğun bir noktadan yani [[Kütle çekimsel tekillik|tekillik noktasından]] itibaren genişlemiş olduğudur. Georges Lemaître’in önceleri “ilk atom hipotezi” olarak adlandırdığı bu varsayım günümüzde “büyük patlama teorisi” adıyla yerleşmiş durumdadır. Modelin<ref name="WP/modelling" /> iskeleti [[Einstein]]’ın [[genel görelilik kuramı]]na dayanmakta olup, ilk Big Bang modeli Alexander Friedmann tarafından hazırlanmıştır. Model daha sonra [[George Gamow]] ve çalışma arkadaşları tarafından savunulmuş ve ilk nükleosentez olayı eklenmek suretiyle <ref>Alpher, R.A.; Bethe, H.; Gamow, G. (1948). "[http://adsabs.harvard.edu/abs/1948PhRv...73..803A The Origin of Chemical Elements] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080223194034/http://adsabs.harvard.edu/abs/1948PhRv...73..803A |tarih=23 Şubat 2008 }}". Physical Review 73: 803. doi: [http://prola.aps.org/abstract/PR/v73/i7/p803_1 10.1103/PhysRev.73.803 Gamow] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130207022355/http://prola.aps.org/abstract/PR/v73/i7/p803_1 |tarih=7 Şubat 2013 }}</ref> geliştirilerek sunulmuştur.<ref name="Brit"/>
1929’da [[Edwin Hubble]]’ın uzak galaksilerdeki (galaksilerin ışığındaki) nispi [[kırmızıya kayma]]yı keşfinden sonra, bu gözlemi, çok uzak [[galaksi]]lerin ve [[galaksi kümesi|galaksi kümelerinin]] konumumuza oranla bir "görünür hız"a sahip olduklarını ortaya koyan bir kanıt olarak ele alındı. Bunlardan en yüksek "görünür hız"la hareket edenler en uzak olanlarıdır.<ref name="hubble">{{Dergi kaynağı |başlık=A relation between distance and radial velocity among extra-galactic nebulae |ad=Edwin |soyadı=Hubble |dergi=[[Proceedings of the National Academy of Sciences|PNAS]] |cilt=15 |sayfalar=168-173|yıl=1929 |doi=10.1073/pnas.15.3.168 |url=http://antwrp.gsfc.nasa.gov/debate/1996/hub_1929.html |erişimtarihi=1 Şubat 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090618032704/http://antwrp.gsfc.nasa.gov/debate/1996/hub_1929.html |arşivtarihi=18 Haziran 2009 |ölüurl=evet }}</ref> [[Galaksi kümeleri]] arasındaki uzaklık gitgide artmakta olduğuna göre, bunların hepsinin geçmişte bir arada olmaları gerekmektedir. Big Bang modeline göre, [[evren]] genişlemeden önceki bu ilk durumundayken aşırı derecede yoğun ve sıcak bir halde bulunuyordu. Bu ilk hale benzer koşullarda üretilen "[[parçacık hızlandırıcı]]"larla yapılan deney sonuçları teoriyi doğrulamaktadır. Fakat bu hızlandırıcılar, şimdiye dek yalnızca laboratuvar ortamındaki yüksek enerji sistemlerinde denenebilmiştir. Evrenin genişlemesi olgusu bir yana bırakılırsa, Big Bang teorisinin, ilk genişleme anına ilişkin bir bulgu olmaksızın bu ilk hale herhangi bir kesin açıklama getirmesi mümkün değildir. Kozmozdaki hafif elementlerin günümüzde gözlemlediğimiz bolluğu, Big Bang teorisince kabul edilen ilk [[Büyük Patlama nükleosentezi|nükleosentez]]<ref>{{Web kaynağı |url=http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleosynthesis |başlık=Nucleosynthesis |erişimtarihi=1 Şubat 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090121155247/http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleosynthesis |arşivtarihi=21 Ocak 2009 |ölüurl=hayır}}</ref> sonuçlarına uygun olarak, evrenin ilk hızlı genişleme ve soğuma dakikalarındaki nükleer süreçlerde hafif [[element]]lerin oluşmuş olduğu tahminleriyle örtüşmektedir.(Hidrojen ve helyumun evrendeki oranı, yapılan teorik hesaplamalara göre Big Bang'den arta kalması gereken hidrojen ve helyum oranıyla uyuşmaktadır. Evrenin bir başlangıcı olmasaydı, evrendeki hidrojenin tümüyle yanarak helyuma dönüşmüş olması gerekirdi.) Bu ilk dakikalarda, soğuyan evren bazı [[Atom çekirdeği|çekirdeklerin]] oluşmasına imkân sağlamış olmalıydı.(Belirli miktarlarda [[hidrojen]], [[helyum]] ve [[lityum]] oluşmuştu.)
| |||