Türkistan hamam böceği: Revizyonlar arasındaki fark

'''Türkistan hamamböceği''' veya bilimsel adıyla '''''Shelfordella lateralis'''''<ref name="Oonincx2012">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.caudata.org/forum/attachments/f1173-advanced-newt-salamander-topics/f11-food-live-frozen-freeze-dried-pellets-etc/16960d1309468386-new-paper-about-nutritional-value-alternative-feeder-insects-investigation-into-chemical.pdf|başlık=An Investigation Into the Chemical Composition of Alternative Invertebrate Prey|yazarlar=Oonincx|sayı=1|sayfalar=40-54|çalışma=Zoo Biology|yıl=2012|cilt=31|issn=0733-3188|pmid=21442652|doi=10.1002/zoo.20382}}</ref><ref name="biolib">{{Web kaynağı|url=https://www.biolib.cz/en/taxonnames/id927128/|başlık=BioLib – Shelfordella lateralis (Red Runner Cockroach)|erişimtarihi=13 Aralık 2013|çalışma=BioLib}}</ref> [[Kuzey Afrika]] ile [[Orta Asya]] arasında dağılım gösteren bir [[hamam böceği]] türüdür.<ref name="Mohan2013">{{Haber kaynağı|url=http://www.latimes.com/science/sciencenow/la-sci-sn-invasive-cockroach-20131209,0,4247320.story|başlık=Military, not the Internet, blamed for invasive cockroach|erişimtarihi=13 Aralık 2013|yazarlar=Mohan|tarih=9 Aralık 2013|çalışma=Los Angeles Times}}</ref> <ref name="Kim2013">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Life History and Biology of the Invasive Turkestan Cockroach (Dictyoptera: Blattidae)|yazarlar=Kim|tarih=December 2013|sayı=6|sayfalar=2428-2432|çalışma=Journal of Economic Entomology|yayıncı=Entomological Society of America|cilt=106|pmid=24498744|doi=10.1603/ec13052}}</ref> Yetişkinler 3 santimetreyecm'ye kadar büyüyebilir. Erkekler kahverengimsi turuncu veya kırmızı renkli ve ince yapılıdır. Erkeklerin dişileri kendilerine çeken ve uçmalarını sağlayan uzun ve sarımsı kanatları vardır.<ref name="WernerOlson1994">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/learningaboutliv0000wern|başlık=Insects of the Southwest|erişimtarihi=13 Aralık 2013|sayfalar=[https://archive.org/details/learningaboutliv0000wern/page/5 5]-6|yayıncı=Fisher Books|yıl=1994|isbn=978-1-55561-060-9}}</ref> Erkeklerden daha geniş olan dişilerin rengi koyu kahverengi veya siyahtır. Dişilerin üzerinde krem rengi işaretler ve kanatlarının kenarlarında krem rengi şeritler bulunmaktadır. Erkeklerden daha geniş olan dişilerin kısa ve körelmiş kanatları vardır. [[Larva|Larvalar]] ön taraftan kahverengi, arka taraftan siyah renklidir ve kanatsızdır.

Türkistan hamam böcekleri, [[Alman hamam böceği|Alman]] ve kahverengi şeritli hamam böceklerinin <ref name="WernerOlson1994">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/learningaboutliv0000wern|başlık=Insects of the Southwest|erişimtarihi=13 Aralık 2013|sayfalar=[https://archive.org/details/learningaboutliv0000wern/page/5 5]-6|yayıncı=Fisher Books|yıl=1994|isbn=978-1-55561-060-9}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFloyd_G._WernerCarl_E._Olson1994">Floyd G. Werner; Carl E. Olson (1994). <span class="cs1-lock-registration" title="Free registration required">[[iarchive:learningaboutliv0000wern|''Insects of the Southwest'']]</span>. Fisher Books. pp.&nbsp;[[iarchive:learningaboutliv0000wern/page/5|5]]–6. [[Uluslararası Standart Kitap Numarası|ISBN]]&nbsp;[[Özel: BookSources / 978-1-55561-060-9|<bdi>978-1-55561-060-9</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 December</span> 2013</span>.</cite></ref><ref name="BonnefoyKampen2008">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=uruktyYMGpAC&pg=PT35|başlık=Public Health Significance of Urban Pests|erişimtarihi=13 Aralık 2013|sayfa=35|yayıncı=World Health Organization|yıl=2008|isbn=978-92-890-7188-8}}</ref> aksine, genelde evlere girmeyen ve açık alanda yaşayan bir hamam böceği türüdür.<ref name="Kim2013">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Life History and Biology of the Invasive Turkestan Cockroach (Dictyoptera: Blattidae)|yazarlar=Kim|tarih=December 2013|sayı=6|sayfalar=2428-2432|çalışma=Journal of Economic Entomology|yayıncı=Entomological Society of America|cilt=106|pmid=24498744|doi=10.1603/ec13052}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKimRust2013">Kim, Tina; Rust, Michael K. (December 2013). [[doi:10.1603/ec13052|"Life History and Biology of the Invasive Turkestan Cockroach (Dictyoptera: Blattidae)"]]. ''Journal of Economic Entomology''. Entomological Society of America. '''106''' (6): 2428–2432. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1603/ec13052|10.1603/ec13052]]</span>. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24498744 24498744].</cite></ref> Bununla birlikte belirli bölgelerde veya tropikal yerlerde, önemli bir iç mekan zararlısı haline gelebilirler. Uçabilen erkek hamam böceklerine dişilere kıyasla evlerde daha sık rastlanır. [[Arap Yarımadası|Arabistan'da]]'da yaşayan Türkistan hamam böcekleri nemli oyuklarda, çöl çiftliklerinde ve [[Vadi (nehir yatağı)|vadilerdeki]] taşların altında görülür ve geceleri beslenirler.<ref name="WalkerPittaway1987">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=LvhMAAAAYAAJ|başlık=Insects of eastern Arabia|erişimtarihi=13 Aralık 2013|sayfa=26|yayıncı=Macmillan|yıl=1987}}</ref>

Türkistan hamam böceklerine en çok Orta Asya, [[Kafkas Dağları]] ve Kuzeydoğu Afrika'da rastlanır. Ayrıca Afganistan, Azerbaycan, Mısır, Hindistan, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Keşmir, Libya, Filistin, Pakistan, Suudi Arabistan, Sudan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Amerika Birleşik Devletleri'nde ([[Egzotik tür|(egzotik olarak)]]) görülebilirler.<ref name="speciesfile">{{Web kaynağı|url=http://blattodea.speciesfile.org/Common/basic/Taxa.aspx?TaxonNameID=1179022|başlık=Species Shelfordella lateralis (Walker, 1868): Blattodea Species File|erişimtarihi=13 Aralık 2013|çalışma=Species File|alıntı=Asia (central); Caucasus Mountains; Azerbaijan; Afghanistan; Iran; Kashmir; Iraq; Africa (northeastern Africa); Canary Islands; Egypt; Palestine; Israel; United Arab Emirates; Saudi Arabia; Sudan; Libya; USA [adventive]}}</ref><ref name="atkinson1991">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Catalog and atlas of the cockroaches (Dictyoptera) of North America north of Mexico|yazarlar=Atkinson|sayı=78|çalışma=Miscellaneous Publications of the Entomological Society of America|yayıncı=Entomological Society of America|alıntı="Distribution. Egypt, Libya, Sudan, Saudi Arabia, Israel, Jordan, Iraq, Iran, Pakistan, India, southern USSR. United States: Arizona: Maricopa, Pima; California: San Joaquin; Texas: El Paso.|yıl=1991|issn=0071-0717}}</ref>

ABD'de, Türkistan hamam böcekleri bazen evcil sürüngenleri ve diğer [[Böcekçil (beslenme)|böcekçilleri]] beslemek için kullanılır. Türkistan hamam böceği düz yüzeylere tırmanamadığı ve oyuk yapamadığı için hayvan gıdası olarak tercih edilir.<ref name="Mohan2013">{{Haber kaynağı|url=http://www.latimes.com/science/sciencenow/la-sci-sn-invasive-cockroach-20131209,0,4247320.story|başlık=Military, not the Internet, blamed for invasive cockroach|erişimtarihi=13 Aralık 2013|yazarlar=Mohan|tarih=9 Aralık 2013|çalışma=Los Angeles Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMohan2013">Mohan, Geoffrey (9 December 2013). [http://www.latimes.com/science/sciencenow/la-sci-sn-invasive-cockroach-20131209,0,4247320.story "Military, not the Internet, blamed for invasive cockroach"]. ''Los Angeles Times''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 December</span> 2013</span>.</cite></ref> Hamam böcekleri, [[Cırcır böceği|cırcır böceklerine]] kıyasla daha sessiz, daha az masraflı ve daha uzun ömürlü olduğu için on yıllardır hayvan gıdası olarak kullanılmaktadır.<ref name="Jacobi">{{Haber kaynağı|url=http://exoticfauna.com/arachnoculture/5/AC-i5a6-p1.html|başlık=The Perfect Roach — ''Blatta lateralis'' (The Turkestan roach or red-runner)|erişimtarihi=13 Aralık 2013|yazarlar=Jacobi|sayı=5|çalışma=Arachnoculture E-Zine|yayıncı=Michael Jacobi's Exotic Fauna}}</ref> Türkistan hamam böcekleri İnternet üzerinden hayvan yemi olarak satılmaktadır. Bu durum, türün yeni habitatlara yayılma sürecini hızlandırabilir.

Böcekçillerin özel beslenme gereksinimleri hakkında güvenilir bilgiler yetersiz olsa da, Türkistan hamam böcekleri, cırcır böcekleri gibi yüksek proteinli ve düşük yağ oranı içeren bir besin bileşimi sağlar. Bu açıdan [[Un kurdu|un kurtlarına]] kıyasla daha besleyicidir.<ref name="Oonincx2012">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.caudata.org/forum/attachments/f1173-advanced-newt-salamander-topics/f11-food-live-frozen-freeze-dried-pellets-etc/16960d1309468386-new-paper-about-nutritional-value-alternative-feeder-insects-investigation-into-chemical.pdf|başlık=An Investigation Into the Chemical Composition of Alternative Invertebrate Prey|yazarlar=Oonincx|sayı=1|sayfalar=40-54|çalışma=Zoo Biology|yıl=2012|cilt=31|issn=0733-3188|pmid=21442652|doi=10.1002/zoo.20382}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFOonincxDierenfeld2012">Oonincx, D.G.A.B.; Dierenfeld, E.S. (2012). [http://www.caudata.org/forum/attachments/f1173-advanced-newt-salamander-topics/f11-food-live-frozen-freeze-dried-pellets-etc/16960d1309468386-new-paper-about-nutritional-value-alternative-feeder-insects-investigation-into-chemical.pdf "An Investigation Into the Chemical Composition of Alternative Invertebrate Prey"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''Zoo Biology''. '''31''' (1): 40–54. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1002/zoo.20382|10.1002/zoo.20382]]. [[Uluslararası Standart Süreli Yayın Numarası|ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/0733-3188 0733-3188]. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21442652 21442652].</cite></ref> Canlı hamam böceğinin bağırsak içeriği, diyetine bağlı olarak, bağırsağı boş olan bir hamam böceğinden bulunmayan temel besinleri içerebilir.

Türkistan hamam böcekleri [[B12 vitamini]] bakımından zengindir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Determination of vitamin B12 in four edible insect species by immunoaffinity and ultra-high performance liquid chromatography|yazarlar=Schmidt|sayfalar=124-129|çalışma=Food Chemistry|yıl=2018|cilt=281|pmid=30658738|doi=10.1016/j.foodchem.2018.12.039}}</ref>

''Shelfordella lateralis,'' Irak'ta yaygın olarak görülen parazitik [[yaban arısı]] Ampulex assimilis'in larvalarını yerleştirdiği bir böcek türüdür. Yetişkin bir yaban arısı hamam böceğini sokar, anteniyle onu yuvasına çeker ve yumurtalarını hamamböceğinin orta ayağının uyluk kemiğine bırakır ve ardından yuvayı toprakla kapatır. Larvalar yumurtadan çıktıktan sonra hamam böceğinin içine girer ve hamam böceğinini bedeninin zombi olarak kullanır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=aO0DAAAAIAAJ|başlık=Smithsonian Miscellaneous Collections|erişimtarihi=13 Aralık 2013|sayfa=257|yayıncı=Smithsonian Institution Press|yıl=1961}} [https://archive.org/stream/smithsonianmisce1411961smit/smithsonianmisce1411961smit_djvu.txt Alt URL]</ref>