Bilgi arama davranışları: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Viki-bağlantısız şablonuna tarih eklendi. Kaynak |
k Wiki linkleri eklendi. çıkmaz sokak şablonu kaldırıldı. |
||
1. satır:
{{Çoklu sorun|{{Öksüz|tarih=Şubat 2016}}}}
İnsan hayatının her döneminde çevresiyle bir şekilde iletişim halindedir. Bunu, bilgilenmek, bilgiye ihtiyaç duymak, bilgiyi yönetmek gibi birçok nedenlerle yapar. Bilgi arama davranışı ise insanın ihtiyaç duyduğu her türlü bilginin karşılanması ve bu amaçla yürütülen etkinlikler demektir. Diğer bir şekilde bilgi arama; bilgi gereksinimimizi belirlemek, arama yöntemine karar vermek, uygulamak ve en uygun bilgiyi seçmektir. Arama, belirleme, sorunu çözme gibi stratejileri geliştirirken kaynak kullanımına dikkat etmek, güvenilirliğini sorgulamak gerekir. “Bilgi gereksinimi insanın zihinsel gereksinimlerinden biridir. Bilgi gereksinimi sonuçta bilgi arama davranışını ortaya çıkarmakta ve bu iki kavram birbirini tamamlamaktadır. Bilgi gereksinimi ve bilgi arama davranışı pek çok faktörden etkilenmektedir.” <ref>Uçak, N. (1997). Bilgi Gereksinimi ve Bilgi Arama Davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 11(4), 315-325</ref> Buna dayanarak bilgi arama davranışlarının temelinde bilgi gereksinimi yatıyor diyebiliriz.
Satır 20 ⟶ 13:
== Bilgi arama davranışlarını etkileyen unsurlar ==
Bilgi arama davranışı birçok faktörden etkilenmektedir. Bunlar [[Sosyoloji|sosyolojik]], [[Ekonomi|ekonomik]], [[Kültür|kültürel]] ve özellikle [[Teknoloji|teknolojik]] olabilmektedir. Özellikle [[bilişim]] sektöründe yaşanan gelişmeler kullanıcıların bilgi arama davranışlarını ve bilgiye erişim yollarını etkilemiştir. Buna bağlı olarak, araştırmacıların bilgi gereksinimleri ve alanları farklı olduğu gibi değişik alanlarda çalışan araştırmacıların davranışları da farklı olabilir. “Bilgi arama davranışını etkileyen faktörler üç ana grupta toplanmaktadır. Bunlardan ilki, bilgi kaynağı ve bilgiye erişimle ilgili (bilgiye erişilebilirlik, bilginin kalitesi, güvenilirliği, güncelliği, tam olması vb.) faktörlerin oluşturduğu gruptur. İkinci gruba giren faktörler bireyin içinde bulunduğu çevre, politik ve ekonomik yapıdır. Kişisel özelliklerse üçüncü grup faktörü oluşturmaktadır” <ref>(Uçak, 1997, s. 321)</ref> Bundan yola çıkarak diyebiliriz ki, kullanıcının toplumsal yapısı, ırk ve sosyolojik özellikleri, ekonomik durum, bireysel özellikleri ve deneyimleri bilgi arama davranışını etkilemektedir. Araştırmacıların bilgi düzeyleri ve becerileri bilgi arama davranışını etkilemektedir. Örneğin bilişsel olarak düşündüğümüzde, bu durum kullanıcıların bilgisayar kullanma düzeylerine göre sonuçlara ulaşma ve sorunları çözme becerileri etkilenmektedir. Tıp alanında bir araştırma yapan araştırmacı kanıta dayalı, sentezlenmiş, istatistiksel olarak güvenli, kısa ve amaca yönelik bilgiler içeren kaynakları kullanır. Bir başka alan olan Tarihte ise “Talja ve Maula (2003, s. 681) <ref>Talja ve Maula (2003, s. 681)</ref>, tarihçilerin, bir konudaki kitaptan ilişkili kaynakların künyesine, oradan da çevrimiçi kataloglar yardımıyla kaynağın kendisine ulaştıklarını ifade eder.” <ref>(Birinci, 2007, s. 33)</ref>
“Anderson (2004, s. 89) <ref>Anderson (2004, s. 89)</ref>, tarihçilerin bilgi arama davranışlarını, “ basılı ve elektronik kaynakların ve resmi olmayan bilgi kanallarının kullanılmasının birleştirilmesi ” olarak tanımlar. “ <ref>( Birinci, 2007, s. 33)</ref> Gazeteciler ise, gazetenin özelliklerine göre alanlarının yapısıyla ilgili haber türüne ve geçmişe yönelik bilgi isteğiyle bilgi kaynaklarına hızlı ve güncel olarak ulaşmak istemektedirler. Bir diğer unsur bilgi kaynaklarına kolay ve tam metin olarak erişebilmektir. Erişilen bilginin yetkinliği, isabetli oluşu, kesinliği de önemlidir. Bilginin bulunduğu her türlü bilgi kaynağını tarayarak bilgiye ulaşabiliriz. Kitap, dergi, internet, ansiklopedi gibi kaynaklarla bilgi arama davranışını gerçekleştirebiliriz. Kullanıcıların alanına göre çok değişik bilgi kaynakları kullanılabilir. Bilgi kaynağına erişememek bilgi aramanın başarısız olduğu anlamına gelir. Bilgiye yasaklar ve sınırlamalar olmaksızın (toplumun politik yapısından kaynaklı olabilir) erişmek bu anlamda önemlidir. Tam metin yerine bilgiye kısıtlı olarak ulaşmak da başarısızlığa neden olur. Maliyet olarak her ne kadar ücretsiz veya düşük bütçeli bilgi kaynaklarını tercih etsek de ekonomik olarak zorlayıcı kaynakların varlığı da olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Kullanıcının içinde yaşadığı toplumun ve siyasi baskının da etkisi önemlidir. “Bazı toplumlar bilgi fakiri (information poor) olarak tanımlanırken, bazı toplumlar bilgi zengini (information rich) olarak tanımlanmakta, buna bağlı olarak bilgi arama davranışı ve iletişim kanallarının seçimi etkilenmektedir” <ref>(Uçak, 1997, s. 7)</ref>''.'' Siyasi olarak da yöneticilerin yasak ve sınırlamasına maruz kalan bilgi kaynaklarına erişme sorunu yaşayabiliriz.
| |||