Thalassa (uydu): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik + yapıcı olmayan değişiklik Etiket: Elle geri alma |
genel düzenleme + bilgiler |
||
1. satır:
{{Gezegen bilgi kutusu
| name = Thalassa
| image = Neptune Trio.jpg
| caption = Thalassa (1989 N5) Voyager 2 tarafından 23 Ağustos 1989'da görüntülendi
| bgcolour = #ffa812
| discoverer = [[Richard J. Terrile]]<ref name="Willman-Neptune" /> ve Voyager Görüntüleme Ekibi
| discovered = Eylül 1989
| mpc_name = Neptune IV
| alt_names = S/1989 N 5
| adjective = Thalassian<ref>''The complete poetical works of Robert Browning'' (1912)</ref>
| named_after = [[Thalassa (mitoloji)|Θάλασσα]] ''Thalassa''
| orbit_ref = <ref name="Jacobson2004" /><ref name="Showalter2019" />
| epoch = 18 Ağustos 1989
| semimajor = 50.074,44 km
| eccentricity = 0,00176 ± 0,00054
| period = 0,31148444 ± 0,00000006 [[gün|g]]
| avg_speed =
| inclination = {{unbulleted list | 0,21 ± 0,02° (Neptün ekvatoruna) | 0,21° (yerel [[Laplace düzlemi]]ne)}}
| satellite_of = [[Neptün]]
| dimensions = 108 × 100 × 52 km<ref name="Karkoschka2003" /><ref name="Williams2008-nssdc" />
| mass = ≈ 1,9 · 10<sup>17</sup> kg
| mean_radius = 40,7 ± 2,8 km<ref name="jplssd" />
| density = 1,23 ± 0,43 g/cm<sup>3</sup><ref name="Brozovic2019" />
| rotation = [[Kütleçekim kilidi|eş zamanlı]]
| axial_tilt = sıfır
| albedo = 0,091<ref name="Karkoschka2003" /><ref name="jplssd" />
| magnitude = 23,32<ref name="jplssd" />
| single_temperature = ≈ −222 °C (51 [[Kelvin|K]]) ortalama (tahmini)
}}
'''Thalassa''' (ayrıca '''Neptün IV''' olarak da bilinir ve daha önce S/1989 N 5 olarak adlandırıldı), [[Neptün]]'ün en içteki ikinci uydusudur. Thalassa, [[Yunan mitolojisi]]nde [[Aether (mitoloji)|Aether]] ve [[Hemera]]'nın kızı olan deniz tanrıçası Thalassa'nın adını almıştır. "Thalassa", aynı zamanda "[[deniz]]" anlamına gelen [[Yunanca]] bir kelimedir.
==Keşif==
Thalassa, Eylül 1989'un ortalarından bir süre önce [[Richard John Terrile]] tarafından ''[[Voyager 2]]'' [[Uzay sondası|sondası]] ile elde edilen görüntülerden keşfedildi. Geçici olarak '''S/1989 N 5''' adı verildi.<ref name="IAUC 4867" /> Keşif 29 Eylül 1989'da IAU Genelgesi 4867'de duyuruldu ve "11 günde çekilmiş 25 kare" den bahsedildi, bu da keşif tarihinin 18 Eylül'de veya kısa bir süre öncesinde olduğunu göstermektedir. 16 Eylül 1991'de, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından [[Thalassa (mitoloji)|Thalassa]] adı verilmiştir.<ref name="IAUC 5347" />
==Fiziksel özellikler==
Thalassa'nın şekli düzensizdir. Neptün'ün orijinal uydularının parçalarından toplanmış ve uydunun yakalanmasından kısa bir süre sonra çok eksantrik bir başlangıç yörüngesinde [[Triton (uydu)|Triton]]'dan kaynaklanan bozucu etkilerle parçalanmış bir moloz yığını olması muhtemeldir.<ref name="BanfieldMurray1992" /> Düzensiz cisimler için alışılmadık bir şekilde, hemen hemen bir disk şeklinde görünüyor.
==Yörünge==
[[Dosya:Naiad-Thalassa 73-69 orbital resonance.jpg|küçükresim|left|210px|Naiad'ın yörünge hareketinin (kırmızı) Thalassa (orta sarı nokta) ile birlikte döndüğü bir görünümde tasviri]]
Thalassa'nın yörüngesi Neptün'ün [[eşzamanlı yörünge]] yarıçapının altında olduğundan, [[Gelgitsel ivme|gelgitsel yavaşlama]] nedeniyle içe doğru yavaşça sarılıyor ve sonunda Neptün'ün atmosferinden etkilenerek veya kütle çekimsel gerilme nedeniyle [[Roche limiti]]ni geçtikten sonra bir [[gezegen halkası]]na dönüşebilir. Bu durumda yayılan moloz, kısa bir süre sonra [[Despina (uydu)|Despina]]'nın yörüngesini etkileyebilir.
Thalassa, en içteki uydu olan [[Naiad (uydu)|Naiad]] ile "kaçınma dansı"nda 69:73 [[yörüngesel rezonans|yörünge rezonansı]]ndadır. Daha eğik olan Naiad, Neptün'ün yörüngesinde dönerken yaklaşık olarak her 21,5 Dünya gününde bir Thalassa'yı art arda iki kez yukarıdan ve daha sonra iki kez aşağıdan geçer. Bu iki uydu, birbirlerini geçerken yaklaşık olarak 3.540 km uzaklıktadırlar. Yörünge yarıçapları sadece 1.850 km farklılık gösterse de, Naiad en yakın yaklaşma noktasında Thalassa'nın yörünge düzleminin yaklaşık 2.800 km üstünde veya altında salınır. Böylece bu rezonans, bu tür pek çok yörüngesel bağıntılar gibi kavuşum konumundaki ayrımı en üst düzeye çıkararak yörüngeleri stabilize etmeye hizmet eder. Bununla birlikte [[Dış merkezlik (astronomi)|dış merkezliğin]] minimum olduğu bir durumda, Naiad'ın yaklaşık 5 derecelik yörünge eğiminin bu kaçınmayı sürdürmedeki rolü olağandışıdır.<ref name="JPLnews2019" /><ref name="Brozovic2019" />
{{clear}}
==Kaynakça==
{{reflist
| refs =
<ref name="Willman-Neptune">
''Planet Neptune Data'' http://www.princeton.edu/~willman/planetary_systems/Sol/Neptune/
</ref>
<ref name="Jacobson2004">
{{dergi kaynağı|doi= 10.1086/423037| soyadı1 = Jacobson | ad1 = R. A.| soyadı2 = Owen | ad2 = W. M., Jr.| yıl = 2004| sayfalar =1412-1417| başlık = The orbits of the inner Neptunian satellites from Voyager, Earthbased, and Hubble Space Telescope observations| dergi = Astronomical Journal| cilt = 128| sayı = 3|bibcode= 2004AJ....128.1412J}}
</ref>
<ref name="Karkoschka2003">
{{dergi kaynağı|doi= 10.1016/S0019-1035(03)00002-2| son = Karkoschka| ilk = E.| yıl = 2003| başlık = Sizes, shapes, and albedos of the inner satellites of Neptune| dergi = Icarus| cilt = 162| sayı = 2| sayfalar =400-407|bibcode= 2003Icar..162..400K}}
</ref>
<ref name="Showalter2019">
{{dergi kaynağı
|soyadı1= Showalter
|ad1=M. R.
|soyadı2=de Pater
|ad2= I.
|soyadı3= Lissauer
|ad3=J. J.
|soyadı4= French
|ad4=R. S.
|url=https://www.spacetelescope.org/static/archives/releases/science_papers/heic1904/heic1904a.pdf
|başlık= The seventh inner moon of Neptune
|dergi= Nature
|cilt= 566
|sayı= 7744
|yıl= 2019
|sayfalar=350-353|doi= 10.1038/s41586-019-0909-9
|pmid=30787452
|pmc=6424524
|bibcode=2019Natur.566..350S
}}
</ref>
<ref name="Williams2008-nssdc">
{{web kaynağı
| son = Williams
| ilk = D. R.
| tarih = 22 Ocak 2008
| başlık = Neptunian Satellite Fact Sheet
| yayıncı = [[NASA]] (National Space Science Data Center)
| url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptuniansatfact.html
| erişimtarihi = 13 Aralık 2008
}}
</ref>
<ref name="jplssd">
{{web kaynağı
| başlık = Planetary Satellite Physical Parameters
| tarih = 24 Ekim 2008
| yayıncı = [[JPL]] (Solar System Dynamics)
| url = http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par
| erişimtarihi = 15 Kasım 2019
}}
</ref>
<ref name="IAUC 4867">
{{dergi kaynağı
| son = Green
| ilk = D. W. E.
| başlık = Neptune
| tarih = 29 Eylül 1989
| dergi = IAU Circular
| cilt = 4867
| url = http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/04800/04867.html
| erişimtarihi = 26 Ekim 2011
}}
</ref>
<ref name="IAUC 5347">
{{dergi kaynağı
| son = Marsden
| ilk = B. G.
| başlık = Satellites of Saturn and Neptune
| tarih = 16 Eylül 1991
| dergi = IAU Circular
| cilt = 5347
| url = http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/05300/05347.html
| erişimtarihi = 26 Ekim 2011
}}
</ref>
<ref name="BanfieldMurray1992">
{{dergi kaynağı
|doi= 10.1016/0019-1035(92)90155-Z
| soyadı1 = Banfield
| ad1 = D.
| soyadı2 = Murray
| ad2 = N.
| tarih=Ekim 1992
| başlık = A dynamical history of the inner Neptunian satellites
| dergi = Icarus
| cilt = 99
| sayı = 2
| sayfalar =390-401|bibcode= 1992Icar...99..390B
}}
</ref>
<ref name="JPLnews2019">
{{web kaynağı
|url = https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?feature=7540
<!--http://spaceref.com/neptune/two-of-neptune-moons-are-locked-in-a-dance-of-avoidance.html-->
|başlık = NASA Finds Neptune Moons Locked in 'Dance of Avoidance'
|yazar = <!--Belirtilmemiş-->
|tarih = 14 Kasım 2019
|website = Jet Propulsion Laboratory
|erişimtarihi = 15 Kasım 2019
}} </ref>
<ref name="Brozovic2019">
{{dergi kaynağı
|soyadı= Brozović
|ad= M.
|soyadı2 = Showalter
|ad2 = M. R.
|soyadı3 = Jacobson
|ad3 = R. A.
|soyadı4 = French
|ad4 = R. S.
|soyadı5 = Lissauer
|ad5 = J. J.
|soyadı6 = de Pater
|ad6 = I.
|başlık = Orbits and resonances of the regular moons of Neptune
|tarih = 31 Ekim 2019
|dergi = Icarus
|cilt = 338
|sayı = 2
|sayfalar =113462|arxiv = 1910.13612
|doi= 10.1016/j.icarus.2019.113462
}} </ref>
}}
==Dış bağlantılar==
{{Commons kategori|Thalassa (moon)}}
* [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Nep_Thalassa Thalassa Profile] - [http://solarsystem.nasa.gov NASA's Solar System Exploration]
* [https://web.archive.org/web/20081221181025/http://www.dtm.ciw.edu/sheppard/satellites/nepsatdata.html Neptune's Known Satellites] (Scott S. Sheppard)
* {{YouTube
|kim=WEsiSZtIDyI
|başlık=Neptune Moon Dance (animation)}} - NASA Jet Propulsion Laboratory
{{Neptün'ün uyduları}}
{{Güneş sistemi uyduları (öz)}}
{{Neptün}}
[[Kategori:Neptün'ün doğal uyduları]]
| |||