Vikipedi

Türkçülük: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
parametre düzenlemesi
Brcan (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
5.381 değişiklik
Added links, Fixed typo
Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği iOS uygulaması değişikliği
8. satır:
[[Dosya:5 Liras 1927.jpg|küçükresim|1927'de dolaşıma çıkarılan 5 Türk lirası]]
 
[[Türkiye'de cumhuriyetin ilanı|Cumhuriyet'in ilanı]]ndan sonra [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]] milliyetçi konuşmalarda bulunmuş, Türkiye Cumhuriyeti banknotlarında<ref>[http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banknotlar/Cumhuriyet+Donemi+Banknotlari/Emisyon+Gruplari/1.+Emisyon+Grubu/Emisyon2 tcmb.gov.tr]</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.turkishbanknotes.info/pick_list.htm |başlık=Türkiye Cumhuriyeti Kağıt Paraları |erişimtarihi=24 Şubat 2007 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20070224085028/http://www.turkishbanknotes.info/pick_list.htm |arşivtarihi=24 Şubat 2007 |ölüurl=evet }}</ref> ve pullarında [[bozkurt]] gibi Türklüğün sembollerini kullanmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.bozkurtataturk.com/ataturk_bozkurt.htm |başlık=ATATÜRK VE BOZKURT |erişimtarihi=11 Ocak 2007 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20070111122819/http://www.bozkurtataturk.com/ataturk_bozkurt.htm |arşivtarihi=11 Ocak 2007 |ölüurl=evet }}</ref> Buna karşın, [[İsmet İnönü]]'nün başbakanlığı döneminde Turancı örgütler kapatılmış ve Turancı düşünürler baskı altında tutulmuştur. [[Nihal Atsız]]'ın önderliğindeki Turancı hareket, İnönü'nün cumhurbaşkanlığı sırasında takibata uğramış, 1944'te Turancı örgüt üyeleri tutuklanarak işkenceden geçirilmiş ve ağır ceza mahkemelerinde yargılanmıştır.{{delil}} BunaYine rağmende Turancı görüşler Türkiye'de bugün de taraftar bulmaktadır.
 
Ziya Gökalp'ın bir manzumesinde kullandığı aşağıdaki beyit, Turancı düşüncenin özeti sayılır:
29. satır:
1904'te [[Yusuf Akçura]]'nın, Osmanlıcılık ve İslamcılık akımlarına karşı Türkçülüğü savunan [[Üç Tarz-ı Siyaset]] adlı etkili kitapçığı yayımlandı. 1908'de "Türk diye anılan bütün kavimlerin geçmişteki ve günümüzdeki durum, etkinlik ve eserlerini öğrenmek ve öğretmek" amacıyla İstanbul'da [[Türk Derneği]] kuruldu. Derneğin kurucuları Yusuf Akçura, [[Necip Asım Yazıksız|Necip Asım]] (Yazıksız), [[Veled Çelebi İzbudak|Veled Çelebi]] (İzbudak), [[Rıza Tevfik]] (Bölükbaşı) ve [[Darülfünun|İstanbul Üniversitesi]] profesörlerinden Agop Boyacıyan idi.<ref>[[Füsun Üstel]], ''Türk Ocakları (1912-1931)'', İletişim Yay. 1997, s. 15-42.</ref>
 
1911'de yine İstanbul'da kurulan [[Türk Yurdu Cemiyeti]], kültürel çalışmaların yanı sıra [[Orta Asya]] Türklerine yönelik doğrudan doğruya siyasi görüşler de ileri sürdü. [[Mehmet Emin Yurdakul|Mehmet Emin (Yurdakul)]] 'un önderlik ettiği cemiyetin kurucuları [[Yusuf Akçura]], [[Ahmet Ağaoğlu]] ve [[Hüseyinzade Ali Turan|Hüseyinzade Ali (Turan)]] gibi Rusya göçmenleri idi. 15 Mart 1912'de kurulan [[Türk Ocakları|Türk Ocağı]], Türkçü ve Turancı hareketin asıl odak noktası oldu. 1912 ile 1930 yılları arasında bu örgüt, Türkiye'nin en etkili siyasi/ideolojik düşünce merkezi olarak hizmet verdi. Türk Ocağı'nın kurucuları arasında, yukarıda adı geçen kişilere ek olarak [[Zeki Velidi Togan|Zeki Velidi (Togan)]], [[Reşit Galip]], [[Ferit Tek]], [[Hamdullah Suphi]] (Tanrıöver), [[Halide Edip]] (Adıvar) ve [[Adnan Adıvar]] gibi aydınlar bulunuyordu.<ref>A.g.e. s. 51 vd.</ref>
 
1913'ten itibaren Türk Ocağı ve genelde Turancı düşünce, [[İttihat ve Terakki]] yönetiminin tam siyasi desteğini kazandı. İttihat ve Terakki hareketinin "resmi" ideoloğu olan [[Ziya Gökalp]], Turancı düşüncenin başlıca sözcüsü idi. Ziya Gökalp'in yanı sıra, hikâyeci [[Ömer Seyfettin]] Turan fikrinin popülerleşmesine katkıda bulundu. [[Mehmet Emin Yurdakul]]'un 1918'de ''Turana Doğru'' adıyla derlediği şiirler, Halide Edip'in ''Yeni Turan'' romanı, Ömer Seyfettin'in ''Yarınki Turan Devleti'' adlı risalesi, [[Mehmet Fuad Köprülü|Fuad Köprülü]]'nün ''Turan'' başlıklı ilkokul okuma kitabı, 1913-1918 aralığında Turan fikrini yaydılar. [[I. Dünya Savaşı]] başlangıcında yayınlanarak (1914) İttihat ve Terakki yönetimi tarafından çeşitli dillere çevirilen ''Türkler bu Muharebede Ne Kazanabilirler'' adlı propaganda risalesinin yazarı [[Munis Tekinalp]] (asıl adı Moiz Kohen), savaşın ana hedefinin Turan'ı kurtarmak olduğunu savundu.<ref name="landau" />
46. satır:
Milli Mücadele'de İttihat ve Terakki'nin Türkçü ve Turancı kadroları önemli bir rol oynadığı halde, TBMM hükûmeti 1920'den itibaren Turancı akıma karşı kesin bir tavır aldı. Bunda Eylül 1920'de Sovyet rejimi ile Ankara arasında kurulan diplomatik yakınlığın etkisi vardı.
 
Turancı düşüncenin tanınmış önderi Ziya Gökalp 1923'te Ankara'da Matbuat Müdürlüğü tarafından yayımlanan ''Türkçülüğün Esasları'' adlı eserinde Turancılığı "uzak mefkûre" ilan ederek, Türkiye devletinin kuruluşunu esas alan yeni bir Türkçülük tanımı getiriyordu. Gökalp bu eserinin basımından iki ay sonra [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal]] tarafından milletvekili adayı gösterildi.
 
Mehmet Emin Yurdakul ''Turana Doğru'' adlı şiir kitabının yeni baskısında bazı şiirlerini değiştirerek ''Turan'' sözcüğünün yerine ''vatan'' sözcüğünü getirdi. Ahmet Ağaoğlu, Halide Edip ve Yusuf Akçura, 1922 ve 1923'te çeşitli vesilelerle Turancılıktan vaz geçtiklerini deklare ettiler.<ref name="landau" />
61. satır:
Nazi Almanyası'nın yenilmeye yüz tutması ve Türkiye'nin İngiltere-ABD ittifakına yaklaşmasıyla Türk basınında Turancılara yönelik sert eleştiriler boy gösterdi. [[Faris Erkman]] 1943'te yayımlanan ''En Büyük Tehlike'' adlı kitabında "Pan-Türkist, Turancı, ırkçı kuklalara" saldırarak, onları yabancı devletlerin hizmetinde olmakla suçladı.
 
[[İsmet İnönü]], Genelkurmay Başkanı Mareşal [[Fevzi Çakmak]]'ı Ocak 1944'te emekliye sevkettikten sonra, 3 Mayıs 1944'te İstanbul ve Ankara'da Türkçü gençlerin düzenlediği [[Komünizmi Telin mitingleri]] yapıldı. 9 Mayıs 1944'te Şükrü Saraçoğlu hükûmeti, aralarında [[Nihal Atsız]], [[Zeki Velidi Togan]], [[Reha Oğuz Türkkan]], [[Nejdet Sançar]], [[Fethi Tevetoğlu]] ve [[Alparslan Türkeş]]'in de bulunduğu 30 kadar Türkçü-Turancı'yı tutukladı.{{delil}} Bir yıla yakın tutuklu kalan sanıklar, daha sonra, kendilerinin tabutluklara yerleştirilip işkence yapıldığını ileri sürdüler. 29 Mart 1945'te Türkçülük davası sanıklarından onu ağır hapis cezalarına çarptırıldı. Ancak aynı yılın Ekim ayında Askerî Yargıtay mahkûmiyet kararlarını esastan bozdu.<ref name="landau" />
 
==== 1945 sonrası ====
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkçülük" sayfasından alınmıştır