Nezle: Revizyonlar arasındaki fark

Nezle genellikle başlıca iki yoldan biriyle bulaşır. Virüs taşıyan [[Süspansiyon (kimya)|havadaki damlacıkların]] solunması veya yutulması; ya da enfekte burun [[mukus]]una ya bulaşmış nesnelere temas edilmesi.<ref name=CE11/><ref name=Cold197>{{Kitap kaynağı|soyadı=editors|ad=Ronald Eccles, Olaf Weber,|başlık=Common cold|yıl=2009|yayıncı=Birkhäuser|yer=Basel|isbn=9783764398941|sayfalar=197|url=http://books.google.ca/books?id=rRIdiGE42IEC&pg=PA197|basım=çevrimiçi|dil=İngilizce|erişimtarihi=3 Şubat 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131007010510/http://books.google.ca/books?id=rRIdiGE42IEC&pg=PA197|arşivtarihi=7 Ekim 2013|ölüurl=hayır}}</ref> Soğuk algınlığının en fazla hangi yöntemle yayıldığı henüz belirlenmemiştir.<ref name=E211>Eccles Pg.211</ref> Virüsler çevrede uzun süre yaşayabilirler. Daha sonra ellerden gözlere ya da buruna geçerek hastalığı bulaştırırlar.<ref name=Cold197/> Hastalığın yakın şekilde oturan insanlara bulaşma riski daha fazladır.<ref name=E211/> Düşük bağışıklık seviyesine sahip birçok çocuğun yan yana bulunduğu ve genellikle hijyenin çok iyi olmadığı kreşlerde ya da okullarda hastalığın bulaşması yaygındır.<ref name=Text2007/> Bu enfeksiyonlar daha sonra eve taşınır ve ailenin diğer fertlerine bulaşır.<ref name="Text2007">{{Kitap kaynağı|soyadı=al.]|ad=edited by Arie J. Zuckerman ... [et|başlık=Principles and practice of clinical virology|yıl=2007|yayıncı=Wiley|yer=Hoboken, N.J.|isbn=9780470517994|sayfalar=496|url=http://books.google.ca/books?id=OgbcUWpUCXsC&pg=PA496|basım=6.|erişimtarihi=3 Şubat 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131007011211/http://books.google.ca/books?id=OgbcUWpUCXsC&pg=PA496|arşivtarihi=7 Ekim 2013|ölüurl=hayır}}</ref> Ticari uçuşlardaki devridaim havanın hastalık bulaştırdığına dair bir kanıt yoktur.<ref name=Cold197/> Rinovirüsün sebep olduğu soğuk algınlıkları en çok semptomların görüldüğü ilk üç günde bulaşıcıdır. Daha sonra bulaşıcılık özellikleri azalır.<ref name="contagiousness">{{Dergi kaynağı|katkıurl=|başlık=Contagiousness of the common cold|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|yazar1=Gwaltney JM Jr|yazar2=Halstead SB|yazar-ayırıcı=,}} Invited letter in {{Dergi kaynağı|url=http://jama.ama-assn.org/content/278/3/256|başlık=Questions and answers|dergierişimtarihi=Journal16 ofEylül the American Medical Association2011|tarih=16 Temmuz 1997|cilt=278|sayı=3|sayfalar=256-257|urldergi=http://jama.ama-assn.org/content/278/3/256Journal of the American Medical Association|erişimtarihicilt=16 Eylül 2011278}}<!-- I searched PubMed for both the letter and for the "Questions and answers" column. Neither is indexed. Also, the DOI that the website provides is broken, so I've instead provided a URL. --></ref>

Geleneksel açıklama, soğuk algınlığının uzun süre yağmur veya kış şartları gibi koşullara maruz kalınması yoluyla bulaştığıdır ve hastalık da ismini bu şekilde almıştır.<ref>{{Haber kaynağı |yazar=Zuger, Abigail |başlık='You'll Catch Your Death!' An Old Wives' Tale? Well... |gazete=[[The New York Times]] |tarih=4 Mart 2003 |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D02E1DD163FF937A35750C0A9659C8B63 |erişimtarihi=3 Şubat 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080603181646/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D02E1DD163FF937A35750C0A9659C8B63 |arşivtarihi=3 Haziran 2008 |ölüurl=hayır }}</ref> [[İnsan vücut sıcaklığı|Vücut ısının]] düşmesinin soğuk algınlığı için risk faktörü oluşturduğu fikri tartışmalı bir konudur.<ref name="Mourtzoukou">{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Mourtzoukou|ad=EG|eşyazarlar=Falagas, ME|başlık=Exposure to cold and respiratory tract infections.|erişimtarihi=|eşyazarlar=Falagas, ME|sayı=9|sayfalar=938-43|dergi=The international journal of tuberculosis and lung disease : the official journal of the International Union against Tuberculosis and Lung Disease|tarihyayıncı=2007 Sep|cilt=11|sayıad=9EG|sayfalarsoyadı=938-43Mourtzoukou|pmid=17705968}}</ref> Soğuk algınlıklarına neden olan virüslerin bazıları mevsimsel olup soğuk ve yağışlı havalarda daha sık ortaya çıkarlar.<ref>Eccles Pg.79</ref> Bu mevsimselliğin nedeni kesin olarak anlaşılmamış olup,<ref name="nhs">{{Web kaynağı|url=http://www.cks.nhs.uk/common_cold/background_information/prevalence|başlık=Common cold – Background information|erişimtarihi=19 Mart 2013|arşivtarihi=15 Kasım 2012|arşivurl=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20121115105310/http%3A//www.cks.nhs.uk/common_cold/background_information/prevalence|tarih=|çalışma=|yayıncı=National Institute for Health and Clinical Excellence|ölüurl=evet}}</ref> soğuk havanın yol açtığı solunum sistemindeki değişikliklerin enfeksiyonlara daha açık hale getirebileceği düşünülmektedir.<ref name="Eccles Pg.80" /> Kolaylıkla yayılan küçük damlacıkların kuru havada daha uzağa saçılması ve havada daha uzun süre kalması nedeniyle, düşük nem oranı hastalığın bulaşma oranlarını yükseltebilir.<ref>Eccles Pg. 157</ref> Bununla beraber, başta çocukların okula dönmesi olmak üzere, kapalı mekanlarda kalabalık ortamda daha fazla vakit geçirilmesi gibi sosyal etkenlerin de nezlenin mevsimselliğine katkısı olduğuna inanılmaktadır.<ref name=Text2007/><ref name="Eccles Pg.80">Eccles Pg.80</ref>

Ellerin düzenli olarak yıkanması, nezle virüslerinin bulaşmasını azaltmaktadır. Bu yöntem en çok çocuklar arasında etkilidir.<ref name="CochP11">{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Jefferson|adbaşlık=Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses.|erişimtarihi=T|eşyazarlar=Del Mar, CB, Dooley, L, Ferroni, E, Al-Ansary, LA, Bawazeer, GA, van Driel, ML, Nair, S, Jones, MA, Thorning, S, Conly, JM|başlıksayı=Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses.7|sayfalar=CD006207|dergi=Cochrane database of systematic reviews (Online)|tarihyayıncı=2011 Jul 6|sayıad=7T|sayfalarsoyadı=CD006207Jefferson|pmid=21735402|doi=10.1002/14651858.CD006207.pub4}}</ref> Normal [[el yıkama]] sırasında [[Antiviral ilaç|antiviral]] ya da [[antibakteriyel]] maddelerin kullanılmasının el yıkamanın etkinliğini artırıp artırmadığı bilinmemektedir.<ref name=CochP11/> Hastalığın bulaştığı insanların yanındayken yüz maskesi takılması faydalı olabilir. Daha fazla fiziksel ya da [[sosyal mesafe]] konulmasının faydalı olup olmadığı konusunda yeterli veri bulunmamaktadır.<ref name=CochP11/> [[Çinko]] takviyesi kişinin yakalandığı nezle sayısını azaltmada etkili olabilir.<ref name="Zinc11">{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Singh|ad=M|eşyazarlar=Das, RR|başlık=Zinc for the common cold.|erişimtarihi=|eşyazarlar=Das, RR|sayı=2|sayfalar=CD001364|dergi=Cochrane database of systematic reviews (Online)|tarihyayıncı=2011 Feb 16|sayıad=2M|sayfalarsoyadı=CD001364Singh|pmid=21328251|doi=10.1002/14651858.CD001364.pub3}}</ref> Rutin [[C vitamini]] takviyesi nezle riskini ya da şiddetini azaltmaz. C vitamini nezlenin süresini kısaltabilir.<ref name="Hemilä2010"/>

Belirtileri hafifletmeye yardımcı tedavilere, [[ibuprofen]] ve [[Parasetamol|acetaminophen/paracetamol]] gibi basit ağrı kesici ([[analjezikler]]) ve ateş düşürücü ilaçlar<ref>{{Dergi kaynağı |yazar=Kim SY, Chang YJ, Cho HM, Hwang YW, Moon YS |editör1-soyadı=Kim |editör1-ad=Soo Young |başlık=Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold|dergi=Cochrane Database Syst Rev |sayı=3 |sayfalar=CD006362|yıl=2009 |pmid=19588387 |doi=10.1002/14651858.CD006362.pub2 }}</ref> ([[antipiretik]]ler) dahildir.<ref>{{Dergi kaynağı|dergi=Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics|başlık=Efficacy and safety of over-the-counter analgesics in the treatment of common cold and flu|yazar=Eccles R|cilt=31|sayı=4|sayfalar=309-319|yıl=2006|pmid=16882099|doi=10.1111/j.1365-2710.2006.00754.x}}</ref> Kanıtlar, [[Öksürük şurubu|öksürük şuruplarının]] basit ağrı kesici ilaçlardan (analjezikler) daha fazla etkin olduğunu göstermez.<ref>{{Dergi kaynağı |yazar=Smith SM, Schroeder K, Fahey T |editör1-soyadı=Smith |editör1-ad=Susan M |başlık=Over-the-counter medications for acute cough in children and adults in ambulatory settings |dergi=Cochrane Database Syst Rev |sayı=1 |sayfalar=CD001831|yıl=2008 |pmid=18253996|doi=10.1002/14651858.CD001831.pub3 }}</ref> Aynı zamanda, öksürük şuruplarının, etkinliklerini destekleyici kanıtların yokluğundan ve zarar verme risklerinden dolayı çocuklar için kullanılması tavsiye edilmez.<ref name=CFP09>{{Dergi kaynağı |yazar=Shefrin AE, Goldman RD |başlık=Use of over-the-counter cough and cold medications in children |dergi=Can Fam Physician |cilt=55 |sayı=11 |sayfalar=1081-3|yıl=2009 |ay=Kasım |pmid=19910592 |pmc=2776795 |url=http://www.cfp.ca/content/55/11/1081.full |erişimtarihi=3 Şubat 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131106131342/http://www.cfp.ca/content/55/11/1081.full |arşivtarihi=6 Kasım 2013 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Vassilev|ad=ZP|eşyazarlar=Kabadi, S, Villa, R|başlık=Safety and efficacy of over-the-counter cough and cold medicines for use in children.|erişimtarihi=|eşyazarlar=Kabadi, S, Villa, R|sayı=2|sayfalar=233-42|dergi=Expert opinion on drug safety|tarihyayıncı=2010 Mar|cilt=9|sayıad=2ZP|sayfalarsoyadı=233-42Vassilev|pmid=20001764|doi=10.1517/14740330903496410}}</ref> [[Kanada]], riskler ve kanıtlanmamış faydaları konusundaki endişelerden dolayı reçetesiz satın alınabilen öksürük ve soğuk algınlığı şuruplarının 6 yaş ve altındaki küçük çocuklar için kullanılmasını sınırlandırmıştır.<ref name=CFP09/> Reçetesiz satın alınabilen bir ilaç olan [[dekstrometorfan]]ın suistimali, birçok ülkede yasaklanmasına sebep oldu.<ref>Eccles Pg. 246</ref>

<ref>{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Albalawi|ad=ZH|eşyazarlar=Othman, SS, Alfaleh, K|başlık=Intranasal ipratropium bromide for the common cold.|erişimtarihi=|eşyazarlar=Othman, SS, Alfaleh, K|sayı=7|sayfalar=CD008231|dergi=Cochrane database of systematic reviews (Online)|tarihyayıncı=2011 Jul 6|sayıad=7ZH|sayfalarsoyadı=CD008231Albalawi|pmid=21735425|doi=10.1002/14651858.CD008231.pub2}}</ref> İkinci jenerasyon antihistaminlerin de etkin olmadığı görülmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Pratter|ad=MR|başlık=Cough and the common cold: ACCP evidence-based clinical practice guidelines.|dergierişimtarihi=Chest|tarih=2006 Jan|cilt=129|sayı=1 Suppl|sayfalar=72S-74S|dergi=Chest|yayıncı=|cilt=129|ad=MR|soyadı=Pratter|pmid=16428695|doi=10.1378/chest.129.1_suppl.72S}}</ref>

Çalışmaların eksikliği nedeniyle, sıvı alımının artırılmasının, belirtileri mi yoksa solunum yolu hastalığını mı iyileştirdiği bilinmemektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Guppy|adbaşlık=Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections.|erişimtarihi=MP|eşyazarlar=Mickan, SM, Del Mar, CB, Thorning, S, Rack, A|başlıksayı=Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections.2|sayfalar=CD004419|dergi=Cochrane database of systematic reviews (Online)|tarihyayıncı=2011 Feb 16|sayıad=2MP|sayfalarsoyadı=CD004419Guppy|pmid=21328268|doi=10.1002/14651858.CD004419.pub3}}</ref> Benzeri bir veri eksikliği ısıtılmış nemli hava kullanımı için de geçerlidir.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Singh|ad=M|eşyazarlar=Singh, M|başlık=Heated, humidified air for the common cold.|erişimtarihi=|eşyazarlar=Singh, M|tarih=11 Mayıs 2011|sayı=5|sayfalar=CD001728|dergi=Cochrane database of systematic reviews (Online)|tarihyayıncı=2011 Mayıs 11|sayıad=5M|sayfalarsoyadı=CD001728Singh|pmid=21563130|doi=10.1002/14651858.CD001728.pub4}}</ref> Yapılan bir araştırma, buharlaşan göğüs [[merhem]]inin gece nükseden öksürük, tıkanıklık ve uyku güçlüğü gibi konularda semptomatik rahatlama sağladığını göstermiştir.

Soğuk algınlığı için birçok [[alternatif tedavi]] bulunmasına rağmen çoğu tedavinin kullanımını desteklemek açısından yetersiz kanıt bulunmaktadır.<ref name=AFP07/> 2010 yılı itibarıyla bal ya da burnun çalkalanmasının iyi gelip gelmediğine dair yeterli kanıt bulunmamaktadır.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Oduwole|adbaşlık=Honey for acute cough in children.|erişimtarihi=O|eşyazarlar=Meremikwu, MM, Oyo-Ita, A, Udoh, EE|başlıksayı=Honey for acute cough in children.1|sayfalar=CD007094|dergi=Cochrane database of systematic reviews (Online)|tarihyayıncı=2010 Jan 20|sayıad=1O|sayfalarsoyadı=CD007094Oduwole|pmid=20091616|doi=10.1002/14651858.CD007094.pub2}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Kassel|ad=JC|eşyazarlar=King, D, Spurling, GK|başlık=Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections.|erişimtarihi=|eşyazarlar=King, D, Spurling, GK|tarih=17 Mart 2010|sayı=3|sayfalar=CD006821|dergi=Cochrane database of systematic reviews (Online)|tarihyayıncı=2010 Mar 17|sayıad=3JC|sayfalarsoyadı=CD006821Kassel|pmid=20238351|doi=10.1002/14651858.CD006821.pub2}}</ref> Çinko takviyesi, belirtiler başladıktan sonra 24&nbsp;saat içinde kullanıldıklarında belirtilerin şiddeti ve süresini azaltabilir.<ref name=Zinc11/> Kapsamlı araştırmalar yapılmış olmasına rağmen [[C vitamini]]nin soğuk algınlığı üzerindeki etkisi bulunmamaktadır.<ref name="Hemilä2010">{{Dergi kaynağı |doi=10.1002/14651858.CD000980.pub3 |pmid=17636648 |başlık=Vitamin C for preventing and treating the common cold |dergi=Cochrane database of systematic reviews |sayı=3 |sayfalar=CD000980|yıl=2007 |soyadı1=Hemilä |ad1=Harri |soyadı2=Chalker |ad2=Elizabeth |soyadı3=Douglas |ad3=Bob|soyadı4=Hemilä |ad4=Harri |editör1-soyadı=Hemilä |editör1-ad=Harri}}</ref><ref name="Heimer2009">{{Dergi kaynağı |doi= 10.1111/j.1745-7599.2009.00409.x|pmid= 19432914 |başlık= Examining the evidence for the use of vitamin C in the prophylaxis and treatment of the common cold|dergi= Journal of the American Academy of Nurse Practitioners |sayı= 5|sayfalar=295-300|yıl=2009 |soyadı1=Heiner |ad1= Kathryn A |soyadı2= Hart|ad2= Ann Marie |soyadı3= Martin |ad3= Linda Gore |soyadı4= Rubio-Wallace |ad4= Sherrie |cilt=21}}</ref> [[Ekinezya]]nın (kirpi otu) faydası hakkındaki kanıtlar tutarsızlık göstermektedir.<ref name="CochE06">{{Dergi kaynağı |yazar=Linde K, Barrett B, Wölkart K, Bauer R, Melchart D |editör1-soyadı=Linde|editör1-ad=Klaus |başlık=Echinacea for preventing and treating the common cold |dergi=Cochrane Database Syst Rev |sayı=1 |sayfalar=CD000530|yıl=2006 |pmid=16437427 |doi=10.1002/14651858.CD000530.pub2 }}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|başlık=Evaluation of echinacea for the prevention and treatment of the common cold: a meta-analysis|yazar=Sachin A Shah, Stephen Sander, C Michael White, Mike Rinaldi, Craig I Coleman|dergi=The Lancet Infectious Diseases|yıl=2007|cilt=7|sayı=7|pmid=17597571|sayfalar=473-480|doi=10.1016/S1473-3099(07)70160-3 }}</ref> Farklı ekinezya takviyelerinin gösterdiği etkiler çeşitlilik arz edebilir.<ref name=CochE06/>

Soğuk algınlığı, en sık görülen insan hastalığıdır <ref name=E1>Eccles Pg. 1</ref> ve insanları global olarak etkiler.<ref name=Text2007/> Yetişkinler, genellikle senede bir ila beş enfeksiyon geçirir.<ref name="CE11">{{Dergi kaynağı|soyadıurl=Arroll|ad=B|başlık=Common cold.|erişimtarihi=|tarih=16 Mart 2011|sayı=03|dergi=Clinical evidence|tarihyayıncı=2011 Mar 16|cilt=2011|pmidad=21406124B|sayısoyadı=03Arroll|pmid=21406124}}</ref><ref name=Eccles2005/> Çocuklarda, senede altı ila on kere soğuk algınlığı görülebilir (ve okula giden çocuklar için senede on iki kereye kadar enfeksiyon görülebilir).<ref name=AFP07>{{Dergi kaynağı | yazar = Simasek M, Blandino DA | başlık = Treatment of the common cold | dergi = American Family Physician | cilt = 75 | sayı = 4 | sayfalar =515-20| yıl = 2007 | pmid = 17323712 | url = http://www.aafp.org/afp/20070215/515.html |erişimtarihi= 3 Şubat 2014 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20070926230125/http://www.aafp.org/afp/20070215/515.html |arşivtarihi= 26 Eylül 2007 | ölüurl = hayır }}</ref> Bağışıklık sisteminde zayıflamaya bağlı olarak semptomatik enfeksiyon oranları, yaşlılarda artış gösterir.<ref name=E78>Eccles Pg. 78</ref>

Soğuk algınlığının ekonomik etkisi, dünyanın birçok yerinde yeteri kadar anlaşılmamaktadır.<ref name="Eccles Pg.90"/> Soğuk algınlığı, [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nde, her yıl, ılımlı bir tahminle 7,7 milyar $'a mal olan 75 ila 100 milyon arasında hekim ziyaretine yol açmaktadır. Amerikalılar, reçetesiz satın alınabilen (OTC) ilaçlara yılda 2,9 milyar $ harcamaktadır. Amerikalılar, semptomatik rahatlama için de, ayrıca yılda 400 milyon $ harcamaktadır.<ref name="Frend03">{{Dergi kaynağı | yazar = Fendrick AM, Monto AS, Nightengale B, Sarnes M | başlık = The economic burden of non-influenza-related viral respiratory tract infection in the United States | dergi = Arch. Intern. Med. | cilt = 163 | sayı = 4 | sayfalar =487-94| yıl = 2003 | pmid = 12588210 | url = http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/full/163/4/487 |doi= 10.1001/archinte.163.4.487 |erişimtarihi= 3 Şubat 2014 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20120323115134/http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/full/163/4/487 |arşivtarihi= 23 Mart 2012 | ölüurl = hayır }}</ref> Doktora görünen insanların üçte birinden fazlasına antibiyotik reçete edilmiştir. Antibiyotik reçetelerinin kullanımının, antibiyotik direnci konusunda etkileri mevcuttur.<ref name=Frend03/>