Türkmençay Antlaşması: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme |
Değişiklik özeti yok |
||
2. satır:
| adı = Türkmençay Antlaşması
| uzun_adı =
| resim =
| resim_boyutu =
| altyazı = İmzalanma töreni
13. satır:
| yürürlük_koşulu =
| bitiş_tarihi =
| imzacı_devletler =
| korunma_yeri =
| yazı_dili =
Satır 20 ⟶ 19:
| web_sitesi =
| vikikaynak =
|imzacılar={{Bayraksimge|Rus İmparatorluğu}} [[Rus İmparatorluğu]], [[İvan Paskeviç]] <hr /> {{Bayraksimge|İran}} [[Kaçar Hanedanı]], [[Abbas Mirza]]}}
'''Türkmençay Antlaşması''', ([[Rusça]]: Туркманчайский договор; [[Farsça]]: عهدنامه ترکمنچای) [[Rus İmparatorluğu]] ile [[İran]] ([[Kaçar Hanedanlığı]]) arasında 10 Şubat 1828 tarihinde imzalanmış bir [[barış antlaşması]]dır.
İran'ın yenilgisiyle sonuçlanan [[1826-1828 Fars-Rus Savaşı|1826-1828 Rus-İran Savaşı]]'ndan sonra imzalanmış olan bu antlaşma uyarınca [[Revan Hanlığı]], [[Nahçıvan Hanlığı]] ve [[Talış Hanlığı]] Rusya'ya verilmiş, [[Aras Nehri]]'nin bu iki devlet arasındaki sınırı oluşturmasına karar verilmiştir. [[Gülistan Antlaşması]]'yla birlikte [[İran]]'ın imzaladığı en kötü hezimetlerden bir olarak kabul edilmektedir.<ref>{{Kitap kaynağı | başlık = Türk Dış Politikası - Uluslararası III. Türk Dış Politikası Sempozyumu Tebliğleri | yazar1= Sedat Laçiner| yazar2 = Hacali Necefoğlu | yazar3 = Hasan Selim Özertem | sayfalar = 153-156 | yayıncı= USAK | yıl = Nisan 2009 | isbn= }}</ref>
[[Gülistan Antlaşması|Gülistan]] ve Türkmençay antlaşmalarının imzalanması ile Rusya, Güney ve Kuzey Kafkasya'nın bir kısmında işgale son verdi. Rusya tarafından işgal edilen araziler 1918-1920 istisna olmakla birlikte 1991'de bağımsızlığını kazandı.<ref>Mikaberidze, Alexander (2015). ''Gürcistan Tarihsel Sözlüğü. Rowman ve Littlefield'' .</ref>
== İran'daki Rus Büyükelçiliğinin Yıkılması ==
Savaşın sona ermesi ve antlaşmanın imzalanmasından sonra İran'da Rus karşıtı atmosfer güçlendi. 11 Şubat 1829'da [[Tahran|Tahran'daki]] öfkeli kalabalık Rus Büyükelçiliğine saldırdı ve neredeyse herkesi öldürdü. Ölenler arasında Rusya'nın yeni İran büyükelçisi Aleksandr Qriboyedov da vardı. Qriboyedov, Türkmençay Antlaşması'nın imzalanmasında aktif bir rol almış bir isimdi. İran'da yaşayan Ermeniler onun çabaları neticesinde Kuzey Nahçıvan, [[Erivan]] ve [[Karabağ]] bölgelerine toplu göçler gerçekleştirmişlerdir.<ref>Hopkirk, Peter (1997). ''The Great Game: The Struggle for Empire in Central Asia''. London: Kodansha Globe.</ref>
== Popüler kültürdeki yeri ==
Savaşın bitiminden sonra imzalanan Türkmençay Antlaşması, XX ve XXI. yüzyıllar boyunca bir milletin ayrılığının (Kuzey ve Güney Azerbaycan) sembolü haline gelmiştir. [[Azerbaycan edebiyatı|Azerbaycan edebiyatında]] özel bir konu haline gelen bir milletin ayrılığına dair onlarca eser ithaf edilmiştir. Örnekler arasında [[Bahtiyar Vahapzade|Bahtiyar Vahapzade'nin]] ''Gülistan şiiri'' , [[Süleyman Rüstem|Süleyman Rüstem'in]] ''Tebrizim şiiri'' , Sayman ''Aruz'un Yüzyıl Devrim'' romanı, [[Yusuf Vezir Çemenzeminli|Yusuf Vezir Çemenzeminli'nin]] ''İki'' Ateş ''Arasında'' romanı ve [[Halil Rıza Ulutürk|Halil Rıza Ulutürk'ün]] eserleri sayılabilir.
Azerbaycanlı bestekar [[Ali Selimi]], 1958 yılında Fərhad İbrahimi'nin "Ayrılık" şiirini besteledi.
[[Tebriz]] adı, özellikle 20. yüzyılın ortalarından itibaren [[Azerbaycan|Kuzey Azerbaycan'da]] [[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan'a]] duyulan özlemi sembolize etmek için yaygın bir erkek adı olarak kullanılmaktadır. Azerbaycan halk şairi [[Halil Rıza Ulutürk]] de [[Karabağ Savaşı|Karabağ Savaşı'nda]] şehit olan oğluna "Tebriz" adını vermiştir.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.tamgaturk.com/haber/azatligin-gur-sesi-halil-riza-uluturk-19230.html|başlık=Halil Rıza Ulutürk, Tebriz|erişimtarihi=11 Şubat 2021|tarih=|çalışma=|yayıncı=|ad=|soyadı=}}</ref>
== Kaynakça ==
| |||