Cezerî: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Arap değil Kürd Etiketler: Geri alındı Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Gerekçe: + yapıcı olmayan değişiklik Etiket: Elle geri alma |
||
34. satır:
| website =
}}
'''Ebû’l İz İsmail İbni Rezzaz El Cezerî''' (d. 1136, [[Cizre]], [[Şırnak]]; ö. 1206, [[Cizre]]), ([[Arapça]]: ('''أَبُو اَلْعِزِ إسْماعِيلِ بْنُ الرِّزاز الجزري'''), [[Kürtçe]]: Îsmaîlê Cizîrî), [[İslam'ın Altın Çağı]]nda çalışmalar yapan [[Müslüman]]
[http://books.google.com.tr/books?id=MdpAo6SaOL0C&printsec=frontcover&hl=tr#v=onepage&q=al-jazari&f=false Kitáb Al-Hiyal كتاب الحيل].Traslated and annotated by Donald R. Hill, 1978 {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180120182059/https://books.google.com.tr/books?id=MdpAo6SaOL0C&printsec=frontcover&hl=tr#v=onepage&q=al-jazari&f=false |tarih=20 Ocak 2018 }}</ref><ref>Li Guo, 1998 [http://books.google.com.tr/books?id=BENi4BfMnl8C&pg=PA45&dq=al-jazari&hl=tr&sa=X&ei=3B55UYaGA4SbPcnkgKAJ&ved=0CEUQ6AEwBQ#v=onepage&q=al-jazari&f=false Early Mamluk Syrian Historiography]. Vol.1. {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131006141431/http://books.google.com.tr/books?id=BENi4BfMnl8C&pg=PA45&dq=al-jazari&hl=tr&sa=X&ei=3B55UYaGA4SbPcnkgKAJ&ved=0CEUQ6AEwBQ#v=onepage&q=al-jazari&f=false |tarih=6 Ekim 2013 }}</ref><ref>Biographical Dictionary of the History of Technology [http://books.google.com.tr/books?id=FrGwIIvKSxUC&pg=PA21&dq=al-jazari&hl=tr&sa=X&ei=miJ5UbK-Ko6wPLqCgdAJ&ved=0CFwQ6AEwCTgU#v=onepage&q=al-jazari&f=false Al-Jazari, Ibn Al-Razzaz] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131205144554/http://books.google.com.tr/books?id=FrGwIIvKSxUC&pg=PA21&dq=al-jazari&hl=tr&sa=X&ei=miJ5UbK-Ko6wPLqCgdAJ&ved=0CFwQ6AEwCTgU#v=onepage&q=al-jazari&f=false |tarih=5 Aralık 2013 }}</ref><ref>Aleksandr D. Knyž, 1999 [http://books.google.com.tr/books?id=4FBXvfLySQwC&pg=PA384&dq=al-jazari&hl=tr&sa=X&ei=tCV5UcHhAYXGPLW1gJAE&ved=0CEIQ6AEwAzge#v=onepage&q=al-jazari&f=false Ibn ʻArabi in the Later Islamic Tradition: The Making of a Polemical Image in Medieval Islam]. SUNY Press. {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131205163453/http://books.google.com.tr/books?id=4FBXvfLySQwC&pg=PA384&dq=al-jazari&hl=tr&sa=X&ei=tCV5UcHhAYXGPLW1gJAE&ved=0CEIQ6AEwAzge#v=onepage&q=al-jazari&f=false |tarih=5 Aralık 2013 }}</ref> [[hezârfen]], [[mucit]] ve [[Mühendislik|mühendis]].<ref>{{Web kaynağı | url = https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/ibn-al-jazari-COM_30840 | başlık = al- Jazarī, Badīʿ al-Zamān | erişimtarihi = 16 Eylül 2020 | tarih = 2018 | çalışma = Badīʿ al-Zamān Abū l-ʿIzz Ismāʿīl b. al-Razzāz al-Jazarī (b. c.530/1136, d. 602/1206) was an outstanding Arab scholar, engineer, polymath and inventor. The only information about his life is found in the introduction to his richly illustrated manuscript containing a collection of fifty mechanical devices and inventions, with their detailed construction plans. | yayıncı = BRILL; Encyclopaedia of Islam, THREE | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201004200654/https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/ibn-al-jazari-COM_30840 | arşivtarihi = 4 Ekim 2020 | ölüurl =evet}}</ref> [[Sibernetik|Sibernetiğin]] ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilen El Cezeri'nin [[Leonardo da Vinci]]'ye ilham kaynağı olduğu düşünülür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.britannica.com/biography/al-Jazari | başlık = Al Jazari | yazar = | tarih = | eser = | yayıncı = Britannica | erişimtarihi = 17 Nisan 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150906092041/https://www.britannica.com/biography/al-Jazari | arşivtarihi = 6 Eylül 2015 | ölüurl = hayır }}</ref>
42. satır:
Batı yazınında M.Ö. 300 yıllarında [[Yunanlar|Yunan]] matematikçi [[Archytas]] tarafından buharla çalışan bir [[güvercin]] yapılmış olduğu belirtilse de, robotikle ilgili bilinen en eski yazılı kayıt, Cezeri'ye aittir.{{kaynak belirt}}
Bir çalışmaya göre El-Cezeri bir [[zanaat]]kâr geleneğinin parçasıydı ve bu nedenle bir mucitten daha çok, cihazların teknolojisinden ziyade işçiliğine ilgi duyan, pratik bir mühendisdi ve makineleri genellikle teorik hesaplama yerine [[Deneme yanılma yöntemi|deneme yanılma yoluyla]] ortaya çıkardı.<ref>{{kaynak|ad=G. R.|soyadı=Tibbetts|başlık=Review: Donald R. Hill, ''The Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices (Kitab fi ma'rifat al-hiyal alhandasiyya), by Ibn al-Razzaz al-Jazari''|dergi=Bulletin of the School of Oriental and African Studies|yayıncı=University of London|cilt=38|sayı=1|yıl=1975|sayfalar=151-153 [152]|doi=10.1017/S0041977X00047182}}</ref> [[Otto Mayr|Otto Mayr'a]] göre kitapların tarzı modern anlamda "kendin yap" kitaplarına benziyor.<ref>Otto Mayr(Alman teknoloji tarihçisi) (1970), ''The Origins of Feedback Control'', MIT Press, {{ISBN|0-262-13067-X}}, pp. 32–33.</ref>
Dünya bilim tarihi açısından bugünkü sibernetik ve robot biliminde çalışmalar yapan ilk bilim insanı olan Cezeri'nin yaptığı otomatik makineler günümüz mekanik ve sibernetik bilimlerinin temel taşlarını oluşturmaktadır. "''[[Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap]]''" (''El Câmi-u’l Beyn’el İlmî ve El-Amelî’en Nâfi fî Sınâ'ati'l Hiyel'', [[Arapça]]: بَيْنْ اَلْعِلْمِ وَالْعَمَلِ اَلنَّافِعْ فِي صِناعَةُ الْحِيَلْ) adlı eserinde ortaya koydu. 50'den fazla cihazın kullanım esaslarını, yararlanma olanaklarını çizimlerle gösterdiği bu kitapta Cezeri, tatbikata çevrilmeyen her teknik ilmin, doğru ile yanlış arasında kalacağını söyler. Bu kitabın özgün kopyası günümüze kadar ulaşamadıysa da bazı kopyaları Kuzey Amerika ve Avrupa'daki bazı kütüphaneler ve müzelerde bulunmaktadır. Kendi tarafından yazılmış bir kaç icadını anlatan orijinal eserler ise dünyanın çeşitli yerlerinde bulunmaktadır. Günümüze ulaşmış en eski el yazması İstanbul'da bulunan Topkapı Sarayı'ndaki "''[[Olağanüstü mekanik araçların bilgisi hakkında kitap]]"'' adlı eseridir.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/ibn-al-jazari-COM_30840 | başlık = al- Jazarī, Badīʿ al-Zamān | erişimtarihi = 16 Eylül 2020 | tarih = 2018 | çalışma = The book was also translated into Persian and Turkish. Today, copies of the book are held in European and American museums and libraries. The earliest was finished, as stated in the manuscript, at the end of Shaʿbān 602/mid-April 1206, when al-Jazarī was already dead. This earliest extant manuscript is held in Istanbul in the Topkapi Palace Museum Library (MS 3472). It is titled al-Jāmiʿ bayn al-ʿilm wa-l-ʿamal al-nāfiʿ fī ṣināʿat al-ḥiyal (Olağanüstü mekanik araçların bilgisi hakkında kitap) (“A compendium on the theory and useful practice of the mechanical arts”) and was used by Ahmad Y. al-Hassan for the Arabic edition of the text. The English translation by Donald R. Hill is based mainly on a manuscript titled Kitāb fī maʿrifat al-ḥiyal al-handasiyya (“The book of knowledge of ingenious mechanical devices”), written in 891/1486 and held in the Bodleian Library, Oxford. | yayıncı = BRILL; Encyclopaedia of Islam, THREE | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201004200654/https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/ibn-al-jazari-COM_30840 | arşivtarihi = 4 Ekim 2020 | ölüurl =evet}}</ref> Diğer eserleri ise; [[Bodleian Kütüphanesi]], [[Leiden Üniversitesi Kütüphanesi]], [[Chester Beatty Kütüphanesi]] ve Avrupa'nın birkaç başka kütüphane ve müzesinde bulunmaktadır.<ref name=":0" /><ref>{{Web kaynağı | url = https://core.ac.uk/download/pdf/83531212.pdf | başlık = The Mechanical Engineer: Abu’l –‘Izz Badi’u’z – Zaman Ismail ibnu’r – Razzaz al Jazari | erişimtarihi = 15 Eylül 2020 | tarih = | çalışma = Academician from the west such as Alder Miller, Sartre and Honketh really appreciate al Jazari for his contribution in the research on time, hydraulic and dynamic. Until now, the manuscript that has been written by al Jazari in Arabic can be found in Oxford,Dublin, London and few other places in Europe. | yayıncı = Universiti Teknologi Malaysia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190223095622/https://core.ac.uk/download/pdf/83531212.pdf | arşivtarihi = 23 Şubat 2019 | ölüurl =evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-94-010-2573-7_1 | başlık = The Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices | erişimtarihi = 16 Eylül 2020 | tarih = 1974 | çalışma = | yayıncı = Springer, Dordrecht | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180604153957/https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-94-010-2573-7_1 | arşivtarihi = 4 Haziran 2018 | ölüurl = hayır }}</ref>
| |||