Gastronomi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
RoyceRouce (mesaj | katkılar)
k →‎Tarih: yanlış veriyi düzelttim.
Etiketler: potansiyel vandalizm Görsel Düzenleyici
2. satır:
[[Dosya:Produits_régionaux_-_photo_CPPR.jpg|küçükresim|267x267pik| Fine food, gastronominin temel çalışması]]
'''Gastronomi''', eski Yunanca γαστήρ -τρός "mide" ve -νομία "-kural" sözcüklerinden türetilen bileşik bir kelimedir. <ref>{{Web kaynağı|url=https://en.wiktionary.org/wiki/gastronomy|başlık=gastronomy - Wiktionary|erişimtarihi=7 Ocak 2021|dil=İngilizce|çalışma=en.wiktionary.org}}</ref> [[Yiyecek|Yemek]] ve [[kültür]] arasındaki ilişkiyi, zengin veya hassas ve iştah açıcı yiyecekleri hazırlama ve sunma sanatı, belirli bölgelerin pişirme stilleri ve iyi yeme biliminin incelenmesidir. <ref>''Oxford Dictionary''.</ref>  Gastronomide çok bilgili olan kişiye gastronom denir, '''gastronomist''' ise '''gastronomi''' çalışmasında teori ve pratiği birleştiren kişidir. Pratik gastronomi, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerden çeşitli yiyecek ve içeceklerin hazırlanması, üretimi ve servisinin uygulanması ve çalışılmasıyla ilişkilidir. Teorik gastronomi, pratik gastronomiyi destekler. Tariflere, tekniklere ve yemek kitaplarına odaklanan bir sistem ve süreç yaklaşımı ile ilgilidir. Yemek gastronomisi, yiyecek ve içeceklerle ve bunların oluşumuyla bağlantılıdır. Teknik gastronomi, gastronomik konuların değerlendirilmesine titiz bir yaklaşım getirerek pratik gastronominin temelini oluşturur. <ref name="GillespieCousins2012">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=2G5cihKVlOIC|başlık=European Gastronomy into the 21st Century|tarih=23 Mayıs 2012|sayfa=4|yayıncı=[[Routledge]]|isbn=978-1-136-40493-1}}</ref> <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.crystal.kitchen/2011/05/13/what-the-hell-is-gastronomy-anyway|başlık=What the Hell Is Gastronomy, Anyway?|erişimtarihi=7 Ağustos 2020|tarih=13 Mayıs 2011|çalışma=Adventures of an Omnomnomnivore<!--not a typo--> in NYC|yayıncı=self-published}}</ref>  <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup>
<sup class="noprint Inline-Template" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[Vikipedi:Güvenilir kaynaklar|<span title="The material near this tag may rely on an unreliable source. WP:SPS (August 2020)">güvenilmez kaynak?</span>]]''</sup>
 
== Tarih ==
Gastronomi, yemek hazırlama ve bir bütün olarak [[İnsan beslenmesi|insan beslenmesinin]] duyusal niteliklerini keşfetmeyi, tatmayı, deneyimlemeyi, araştırmayı, anlamayı ve yazmayı içerir. Ayrıca beslenmenin daha geniş kültürle nasıl etkileşim kurduğunu da inceler. Yemek pişirmenin biyolojik ve kimyasal temeli [[Moleküler Gastronomi|Moleküler gastronomi]] olarak bilinirken, aslında gastronomi çok daha geniş, disiplinler arası bir zemini kapsıyor.
[[Dosya:Jean_François_Tourcaty,_Carte_Gastronomique_de_la_France,_1809_Cornell_CUL_PJM_1033_01.jpg|küçükresim| Bu, Charles Louis Cadet de Gassicourt'un (1809) "Cours Gastronomique" inin başlangıcında bir ülkeyi ürünleriyle özetleyen bir karte gastronominin ilk örneğidir.]]
Mutfak terimi ilk kez 1801'de Joseph Berchoux'un 1801'de "Gastronomi" <ref name="Ory1996pp445-448">{{Kitap kaynağı|başlık=Realms of Memory: Tradition|tarih=1996|sayfalar=445-448|yayıncı=[[Columbia University Press]]}}</ref> adlı şiirinde bir başlıkta yer alıyorgeçmiştir. Fransız tarihçi Pascal Ory, gastronomiyi yeme ve içme kurallarınınkurallarını oluşturulmasıkurulmasının, olarakbir tanımlıyor, sofra"masa sanatı" olarak tanımlar ve onu iyi yemek pişirmekten ayırırpişirmek ( {{Dil|fr|bonne cuisine}} mutfağı) veyave çok iyi pişirmeyemek (pişirmek {{Dil|fr|[[(haute cuisine]]}} mutfağı) diye ikiye ayırır. Ory, gastronominin kökenini, insanların iyi ve kötü tarzı ayırt etmek için kurallar geliştirmeye ilgi duydukları ve düşüncelerini iyi yemek zevkini tanımlamak için genişlettikleri [[XIV. Louis|Louis XIV]] Fransız saltanatına kadar izler. Fransız sarayının cömert ve sofistike mutfağı ve uygulamaları Fransızlar için mutfak modeli haline geldi. [[Alexandre Balthazar Laurent Grimod de La Reynière|Alexandre Grimod de La Reynière]], {{Dil|fr|Almanach des gourmands}} gastronomi çalışmasını yazdı. (1803), Fransız geleneği ve ahlakına ilişkin görüşlerine dayanarak yemek söyleminin statüsünü disiplinli bir düzeye yükseltti. Grimod, devrimden sonra kaybedilen düzeni yeniden tesis etmeyi ve gastronomiyi Fransa'da ciddi bir konu olarak kurmayı amaçladı. Grimod, gastronomi literatürünü türün üç formuna genişletti: rehber kitap, gastronomik inceleme ve dergi. Gastronomi literatürünün icadı, Fransa'da konunun alaka düzeyini artıran önemli kültürel dönüşümlerle aynı zamana denk geldi. Fransa'da asaletin sona ermesi, insanların yiyecekleri nasıl tükettiğini değiştirdi; daha az zengin hane aşçı çalıştırıyordu ve yeni burjuvazi sınıfı elitist yiyecekleri tüketerek statülerini savunmak istiyordu. Restoranın ortaya çıkışı bu sosyal ihtiyaçları karşıladı ve popüler tüketim için iyi yiyecekler sağladı. Fransa'daki mutfak mükemmeliyetinin merkezi Ver Say'dan, rekabetçi ve yenilikçi bir mutfak kültürüne sahip bir şehir olan Paris'e kaydı. Grimod ve diğer gastronomların mutfak yorumları, tüketici-şef etkileşiminde üçüncü bir taraf olarak tüketicilerin zevklerini ve beklentilerini benzeri görülmemiş bir şekilde etkiledi.
 
Fransız gastronomi kökenleri, Fransız terminolojisinin gastronomi literatüründe yaygın kullanımını açıklamaktadır. Pascal Ory, bu literatürü kavramsal olarak belirsiz olmakla eleştirir; büyük ölçüde anekdot niteliğindeki kanıtlara güvenerek ve kafa karıştırıcı, yetersiz tanımlanmış bir terminoloji kullanmak. Yine de gastronomi, Fransa'da marjinal bir konudan dünya çapında ciddi ve popüler bir ilgi alanına dönüştü. <ref name="Ory1996pp445-448">{{Kitap kaynağı|başlık=Realms of Memory: Tradition|tarih=1996|sayfalar=445-448|yayıncı=[[Columbia University Press]]}}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Gastronomi" sayfasından alınmıştır