Mantarkaya: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
kDeğişiklik özeti yok |
||
13. satır:
== Mantarkayaların bulunduğu yerler ==
Mantarkayalar, [[rüzgâr]] aşınımı sonucunda kayaçların alttan aşındırılması ve üstteki daha sert kütlenin kalmasıyla ortaya çıkan yer şekilleridir. Dünya üzerinde birçok ülkede örnekleri bulunan mantarkayaların en tipik örnekleri kurak ve yarı kurak alanlarda görülmektedir. Dünya üzerinde mantarkayalara en tipik örnekleri [[Mısır]], [[İsrail]], [[İspanya]]'daki [[Ciudad Encantada]], [[Cuenca, İspanya|Cuenca]] bölgesi, ABD'nin [[Utah]] eyaletindeki [[Goblin Vadisi Eyalet Parkı]]'ndaki([[:en:Goblin Valley State Park]]) mantarkayalar örnek verilebilir. Türkiye'deki en iyi örnekleri ise [[Kapadokya]]'da özellikle de [[Gülşehir]] ve çevresinde bulunmaktadır. Ayrıca [[Keklikpınar, Akçadağ]]'da da bulunmaktadır. Dünya üzerindeki diğer önemli örnekleri ABD'nin [[Kansas]] eyaletindeki [[Mantarkaya Eyalet Parkı]] ([[:en:Mushroom Rock State Park]]), [[Bulgaristan]]'ın güneyinde yer alan [[Kırcaali]], [[Tayland]]'ın kuzeyinde yer alan [[Phrae]] bölgesinde bulunmaktadır.
[[Dosya:SierradeOrganos.jpg|küçükresim|Meksika'daki Sierra de Organos Ulusal Parkı'ndaki mantar kayaları]]
== Erozyon ==
Genellikle çöl bölgelerinde bulunan bu kayalar, izole edilmiş bir kayalık çıkıntının rüzgar erozyonunun tepesinden farklı bir hızda ilerlediği zaman oluşur. Rüzgarla taşınan kum taneciklerinin aşınması, en çok yerden yüksekte ilk üç fit (0,9 m) içinde yaygındır, bu da mostraların tabanlarının tepelerinden daha hızlı aşınmasına neden olur. Akan su da aynı etkiye sahip olabilir. Bu tür mantar kayalarının bir örneği , İsrail'deki Timna Park'tadır .
Bazen kayaların kimyasal bileşimi önemli bir faktör olabilir; kayanın üst kısmı kimyasal aşınmaya ve hava etkisine karşı daha dirençliyse, tabandan daha yavaş aşınır. Örneğin, yüzey yakınında çiy toplanması nedeniyle kayanın tabanındaki kimyasal ayrışmaya atfedilen erozyon.
Bir mantar kayası, nihayetinde, bir şelale oluşturan kayaların modeline benzer şekilde, yumuşak kayayı örten orijinal olarak düz bir sert kayadan oluşabilir . Açığa çıkan sert kaya katmanının aşınması, en sonunda alt kayayı yerel koşullara bağlı olarak rüzgar, su, tuz girişi vb. Nedenlerle erozyona maruz bırakır. Daha yumuşak kaya tabakası daha kolay aşınır ve bir çöküntü veya patlama oluşumuna yol açar. Üstteki daha sert kayalar bu sürece dirençlidir ve sonuçta yeni, daha alçak düzlüğün üzerinde duran izole mantar kayaları olarak sonuçlanabilir.
Rüzgar erozyonunun doğası, yerin birkaç fit üzerinde yoğunlaşmasıdır - rüzgar hızları yükseklik ile artar, ancak tortu yükü azalır. Bu, en yüksek tortu yükleri ve en hızlı rüzgar hızının kombinasyonunun zeminden birkaç fit yüksekte olduğu ve bu yükseklikte destek kaidesinin karakteristik daralmasına yol açtığı anlamına gelir.
== Örnekler ==
Sierra de Organos Ulusal [[:en:Sierra_de_Órganos_National_Park|Parkı]]
[[Dosya:Weisse Wüste.jpg|küçükresim|Mısır'daki mantar kayaları]]
[[c:File:Weisse_Wüste.jpg|Mısır'daki mantar kayaları]]
[[Dosya:Yehliu - Mushroom Rock 02.jpg|küçükresim|Tayvan, Yehliu'da mantar kayaları]]
[[Dosya:Mushroomsp.JPG|küçükresim|Mushroom Rock State Parkı]]
[[c:File:Yehliu_-_Mushroom_Rock_02.jpg|Tayvan, Yehliu'da mantar kayaları]]
[[:en:Mushroom_Rock_State_Park|Mushroom Rock State Park]]
== Ayrıca bakınız ==
== Dış bağlantılar ==
| |||