Mehmed Uzun: Revizyonlar arasındaki fark

İsveç'e yerleştikten sonra çalışmalarına devam eden Uzun, bir süre [[Dagens Nyheter]] ve [[Aftonbladet]] gibi gazetelerde, 1979'dan itibaren ise ''Rızgariya Kurdistan'' (Kürdistan'ın Özgürlüğü), ''Kurmanci'', ''Berbang'' (Şafak) ve [[Paris Kürt Enstitüsü]]'nün yayınladığı ''Hêvî''<ref>{{Web kaynağı | başlık = Hêvî, hejmar 1 | url = http://bnk.institutkurde.org/catalogue/detail.php?pirtuk=506 | dil = Kürtçe | yayıncı = [[Paris Kürt Enstitüsü|La bibliothèque numérique kurde]] | erişimtarihi = 1 Eylül 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150412203100/http://bnk.institutkurde.org/catalogue/detail.php?pirtuk=506 | arşivtarihi = 12 Nisan 2015 | ölüurl =hayır}}</ref> (Umut) gibi Kürtçe yayın yapan dergilerde yazarlık yaptı. M. Ferzend Baran takma adıyla yazdığı şiir ve yazılar hem bu dergilerde hem de ''Kurdistan Press'' gazetesinde yayınlandı.<ref name=nudem>{{Web kaynağı | başlık = Mehmed Uzun Kürt Edebiyatının Diplomatıydı | yazar = Fırat Cewerî | url = https://www.mevzuedebiyat.com/mehmed-uzun-kurt-edebiyatinin-diplomatiydi/ | tarih = 22 Haziran 2019 | özgünyıl = 9 Ekim 2017 | dil = Kürtçe | diğerleri = Çeviri: Musa Bêjevan | yayıncı = mevzu edebiyat | erişimtarihi = 1 Eylül 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190901114031/https://www.mevzuedebiyat.com/mehmed-uzun-kurt-edebiyatinin-diplomatiydi/ | arşivtarihi = 1 Eylül 2019 | ölüurl =hayır}}</ref> [[Mahmut Baksi]] ve Şerefhan Ciziri gibi yazarların da katkı sunduğu<ref>{{Kitap kaynağı | ad = Ferzende | soyadı = Kaya | başlık = Uzun Roman: Mehmed Uzun Portresi. | yıl = 2007 | isbn = 978-9752979406 | yer = İstanbul| yayıncı = Alfa Yayınları | sayfa = 85}}</ref> siyaset ve kültür dergisi olan Rizgarîya Kurdistan, 1982 yılına kadar toplam 11 sayı yayınlandı. Uzun, bu derginin her sayısının sonunda yayımlanmamış bir şiirine de yer veriyordu. Tüm şiirlerini ileride yayınlamak üzere ''Hêviya Şehîdan'' (Şehitlerin Umudu) isimli bir dosyada toplasa da hiçbir zaman yayınlayamamıştır.<ref>Kızılkaya, Sen Û Ben: Anılarla Mehmed Uzun’un Hayatı. s. 203.</ref> Kürtçenin yanı sıra, 1989-92 yılları arasında İsveççe yayınlanan ''90-tal'' isimli edebiyat dergisinde yazarlık yaptı.<ref name=independent>{{Web kaynağı | başlık = Mehmed Uzun: Defender of Kurdish in Turkey | yazar1 = Hashem Ahmadzadeh | yazar2 = Christine Allison  | url = https://www.independent.co.uk/news/obituaries/mehmed-uzun-400551.html | tarih = 16 Kasım 2018 | yayıncı = [[The Independent]] | erişimtarihi = 5 Eylül 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180627233806/https://www.independent.co.uk/news/obituaries/mehmed-uzun-400551.html | arşivtarihi = 27 Haziran 2018 | ölüurl =hayır}}</ref> Uzun, daha çok Kürtçe üzerine yoğunlaşsa da, kendini [[İsveççe]] ve Türkçeden soyutlamaz. Her üç dilde yürüttüğü çalışmalarıyla çokkültürlü bir yazarlıği tercih eder. Tek bir aidiyetten uzak olan yazar, kendi deyimiyle sürgünü avantaja dönüştürür.<ref name=esmer/> İlk çalışması anadilinde bir roman yazmak olur. Lâkin, Kürtçe herhangi bir dilbilgisi kaynağı ve yeterli edebi yayın bulunmadığı için önce bir yazı dili kurmak zorunda kalır. [[Sen (roman)|Sen]]'i yazdığı sırada, edebi dilinin yetersiz olduğunu düşünüp, [[Irak]] ve [[Suriye]]'yi dolaşarak Kürtçesini geliştirir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Fıratın Sularıyla Yıkanmış Sözler | url = https://bianet.org/bianet/toplum/12668-firatin-sulariyla-yikanmis-sozler | yazar = Mehmed Uzun | tarih = 28 Ağustos 2002 | yayıncı = Bianet | özgünyıl = 23 Ağustos 2002 | erişimtarihi = 21 Ekim 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181022232733/https://bianet.org/bianet/toplum/12668-firatin-sulariyla-yikanmis-sozler | arşivtarihi = 22 Ekim 2018 | ölüurl =hayır}}</ref> Seyahati sırasında eski Kürt metinlerini inceleme fırsatı da bulan yazar, böylece Kürtçenin birkaç lehçesini aynı çatıda birleştirerek kendine özgü bir roman dili geliştirir.<ref name=notos>{{Dergi kaynağı | başlık = Bir Doğu Dilinin Diriltilmesi ve Sürgün Bir Ruh | yazar = Lal Laleş | diğerleri = Çeviri: Kawa Nemir | dergi = Notos | tarih = Şubat-Mart 2009 | sayı = 14 | sayfalar =54, 57}}</ref> Oluşturduğu bu edebi dil, Kürt klasik edebiyatı, günlük konuşma dili ve [[dengbêjlik]] geleneğinden beslenen modernize edilmiş bir dildir.<ref>{{Kaynak | ad = Şeyhmus | soyadı = Diken | başlık = Mehmed Uzun: Küllerinden doğan dil ve edebiyat | url = https://oggito.com/icerikler/mehmed-uzun-kullerinden-dogan-dil-ve-edebiyat/1636 | tarih = 20 Mayıs 2013 | özgünyıl = 2007 | yayıncı = Oggito | erişimtarihi = 15 Ağustos 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180816194602/https://oggito.com/icerikler/mehmed-uzun-kullerinden-dogan-dil-ve-edebiyat/1636 | arşivtarihi = 16 Ağustos 2018 | ölüurl =hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı | başlık = Bir Dil Yaratmak | ad = Mehmed | soyadı = Uzun | yayıncı = İthaki Yayınları | yıl = 2006 | sayfa = 28 | isbn = 9789752732346}}</ref> Bu yüzden yalnızca 1985'te yayınlar Sen'i. Takiben yayınladığı [[Yaşlı Rind'in Ölümü]], [[Yitik Bir Aşkın Gölgesinde]] ve [[Abdalın Bir Günü]] gibi romanlarının ortak teması, [[savaş]], [[sürgün (hukuk)|sürgün]], [[tehcir]], baş kaldırı ve Kürtlerin maruz kaldığı haksızlıklardır. Eserleriyle, bastırılmış Kürt insanının sesi olmaya odaklanmış yazarın yarattığı kahramanlar, genelde halkının özgürlüğü ve refahı için uğraşan vatansever Kürt aydınlarıdır.<ref name=independent/><ref>{{Dergi kaynağı | başlık = BİR DİL YARATMAK”: SÜRGÜNDE DOĞAN MODERN KÜRT EDEBİYATININ “DENGBEJ”İ MEHMED UZUN | dergi = Koridor | yazar = Erkan Karabayır | yer = Ankara | tarih = Kasım-Aralık 2011 | sayı = 21 | sayfa = 47}}</ref> Bu bağlamda, Uzun'un melez kimliğinin tezahürü olarak ortaya çıkan romanları, ister Türkiye isterse de Kürt toplumunun içinde, halka dikte edilen Kürt kimliğinin toplumsal sınırlarına karşı bir direniş olarak değerlendirilir. Böylece, Kürtçe, etnik dil olmaktan kurtulup, bir direniş aracı hâline geliyor.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Between national and minor literature in Turkey: Modes of resistance in the works of Mehmed Uzun and Mıgırdiç Margosyan | yazar = Alparslan Nas | url = https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=RYan9_S-Z7Eir3xdWGXBiHjeDc4-fELdxKDTZ1azSf_ebB4U0WFEBurjpGRe_Bf1 | yayıncı = Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kültürel Çalışmalar Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi | yıl = 2011 | dil = İngilizce | sayfalar =103, 115| biçim = PDF | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181018043144/https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=RYan9_S-Z7Eir3xdWGXBiHjeDc4-fELdxKDTZ1azSf_ebB4U0WFEBurjpGRe_Bf1 | arşivtarihi = 18 Ekim 2018 | erişimtarihi = 17 Ekim 2018 | ölüurl =hayır}}</ref>

* {{vikisöz2vikisöz}}

** [http://www.unionsverlag.com/info/link.asp?link_id=3066&pers_id=192&pic=../portrait/UzunMehmed.jpg&tit=Mehmed%20Uzun İngilizce] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160303235526/http://www.unionsverlag.com/info/link.asp?link_id=3066&pers_id=192&pic=..%2Fportrait%2FUzunMehmed.jpg&tit=Mehmed%20Uzun |tarih=3 Mart 2016 }}