Tiyatro: Revizyonlar arasındaki fark

Tiyatro eserleri müziksiz [[trajedi]], [[komedi]], [[dram]]a ve müzikli ([[opera]], [[operet]], [[müzikal]], pandomim [[bale]], [[revü]], [[skeç]], tuluat) olmak üzere iki grupta toplanır. EdebiEdebî türler içinde en canlı ve yaşama en yakın olanı tiyatrodur.

[[Trajedi]], amacı kişilere korku, heyecan ve acındırma telkinleriyle ders vermek amacı verenolan en eski tiyatro çeşididir. Şiirsel olarak yazılması ve değişmez kurallara bağlı olması sebebiyle öbür tiyatro çeşitlerinden kolayca ayrılır. [[Yunanlar|Yunan]] tanrısı [[Dionysos]]'un şenliklerinde yapılan yarışmalarda sahnelenen oyunlarla varolagelmiştir.

Klasik trajediler genellikle beş perdelik oyunlardır. Eski Yunan’daYunan'da başlayan bu eserler 3 veya 6 perdelik olurdu. O zamanki tiyatrolarda dekor bulunmaz, ancak sahnenin bir köşesinde olayların sebep ve sonuçlarını anlatan bir koro yer alırdı.

Yine klasik trajedilerde, kahramanlar,; kral, kraliçe, prenses, Eski Yunan’ınYunan'ın tanrı ve yarı tanrıları gibi en üst tabaka kişilerden seçilirdi. Orta tabaka ve basit halk adamlarına rastlanmazdı. Kahramanları arasında geçen olaylar insanların ruhsal zayıflıklarını, tutkularını, iradeye bağlı yüce davranışlarla çakıştırırdı. Özellikle karakterlerin bir "katharsis", yani arınma sürecinden geçmeleri gerekirdi. Bu da ancak farkında olarak ya da olmadan kahramanın büyük bir hata yapması, bu nedenle acı çekmesi ve bu süreç sonunda arınmış olarak doğru bir özü bulmasıyla olabilirdi.

Klasik trajedi [[Aristoteles]] tarafından kuramsallaştırılmıştır. Bu kurama göre; olay, zaman ve çevrede birlik demek olan ”üç birlik kuralı” benimsenmiştir. İç içe girmiş karışık olaylar bulunmaz. Ayrıntıya girmeden tek bir olay gösterilir. Olayın ön ve son tarafları, sebepleri ve sonuçları gerektikçe konunun ağzından halka duyurulur. Buna “olay birliği” denir. Trajedi olayının bir günde (24 saat) olup bitmiş gibi gösterilmesine “zaman birliği”, tek bir şehrin belli bir köşesinde başlayan olayın yine orada bitmesine de “çevre (mekân) birliği” denir.

Trajedilerde parlak söylevleri andıran yüksek ve asil bir üslup kullanılır. Kaba, çirkin ve niteliği düşük sözler bulunmaz. Trajedi şairleri mısralarının derin manalı ve bilgelik dolu olmasına önem vermişlerdir.

Trajediyle komediyi bir araya getiren tiyatro türüdür. Modern tiyatronun sürekli olarak [[aristokrat]] zümrenin yaşayışını veya sadece hayatın gülünç taraflarının sahneye konmasını yeterli bulmayarak hayatı birçok tarafıyla temsil etme arzusundan doğmuştur.

Dram, düzyazı ve şiirsel haldehâlde yazılabildiği gibi üç perdeden beş perdeye kadar olabilir. Üç birlik kuralını tamamen reddeder. İnsani temalardan çok toplumcu ve millî konuları işler. Konular da çok çeşitli olabilir. En kanlı ve çirkin ya da gerçekçi olayları seyirciye göstermekten çekinmez.

* Güldürmek esasına dayanıldığından üslûptaüslupta bir serbestlik göze çarpar. Her türlü kaba söze ve şakaya yer verilir.

* Kavga, yaralama gibi eylemler sahnede canlandırılır.

* Üç birlik (bir olay, bir gün, bir mekanmekân) kuralına uygun yazılır.

Eski Yunan’ Yunan'da komedya türünde ön plana çıkan şairler, Aristophanes ve Mennadros’ Menandros'tur. Latin edabiyatında Plautus, komedi türünde eserler yazmıştır. Moliere ise bu türde çok başarılı ürünler vermiştir. Fransız oyuncudur.

Komedi, içeriklerineiçeriğine göre üç gruba ayrılır:

# Töre komedisi: Toplumun eksik, aksak yönlerini, töre ve geleneklerdeki tutarsızlık ve yanlışları eleştirel bir dille ele alan oyunlardır.

# Entrika Komedisi: Şaşırtmaca ve kandırmacaya dayanan bir komedi türüdür. Merak ögesinin ön planda olduğu bu komediler, insanların birbirini aldatma çabalarıyla doğan gülünçlükleri ele alır.

# Karakter Komedisi: İnsan karakterlerindeki gülünçlükleri ele alır. Daha çok tiplerin kahraman olarak işlendikleri oyunlardır. Bir kahramanın bir karakter özelliği abartılarak sunulur. Açgözlülük, cimrilik, kıskançlık, duygusallık gibi özellikler ve bunların doğurduğu gülünç durumlar anlatılır.

Moliere’ ninMoliere'in “Cimri”, Shakespeare’ninShakespeare'in “Venedik Taciri” oyunları karakter komedisine örnektir.

Tiyatro çeşitlerinden biridir. Sanatçılar, oynadıkları eserin konusuna bağlıdırlarbağlıdır; ama oyundaki sözleri içlerinden geldiği gibi söyleyerek, doğaçlama yaparlar. Yazılı esere uymak mecburiyetleri yoktur. Perdeli orta oyunu da denir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tiyatro.turk.be/tiyatro-turleri.php |başlık=Tiyatro Türleri |erişimtarihi=20 Mart 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080319032350/http://www.tiyatro.turk.be/tiyatro-turleri.php |arşivtarihi=19 Mart 2008 |ölüurl=evet }}</ref>