Toros kurbağası: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
10 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
14. satır:
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Rana holtzi}}
}}
'''Toros kurbağası'''<ref>[http://www.turkherptil.org/IcerikDetay.asp?IcerikKatId=19&TurId=471 www.turkherptil.org] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120529202106/http://www.turkherptil.org/IcerikDetay.asp?IcerikKatId=19&TurId=471 |tarih=29 Mayıs 2012 }} by [[Bayram Göçmen]]</ref> (''Rana holtzi''), [[Su kurbağasıgiller|Ranidae]] familyasından ortalama boyları 6&nbsp;cm ile 7.5&nbsp;cm arasında değişen [[Türkiye]]'de [[endemik]] bir [[kurbağa]] [[tür]]üdür<ref name="refGöçmen2012">Mehmet Zülfü Yıldız & [[Bayram Göçmen]] (2012), [http://fen.ege.edu.tr/~bgocmen/103.pdf Population dynamics, reproduction, and life history traits of Taurus Frog, Rana holtzi Werner, 1898 (Anura: Ranidae) in Karagöl (Ulukışla, Niğde), Turkey], ''Herpetologica Romanica'', Vol. 6, 2012, pp.1-40</ref>. Ayrıca dünyada ötmeyen tek kurbağa türü de toros kurbağasıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.defterk.com/haber_detay.asp?haberID=180 | başlık = Niğde'yi sevmek için birkaç sebep... | erişimtarihi = 26 Kasım 2010 | çalışma = Defterk | tarih = 17 Ekim 2009 | ilk = Uğur | son = Arıbaş | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110830074717/http://www.defterk.com/haber_detay.asp?haberID=180 | arşivtarihi = 30 Ağustos 2011 | ölüurl = evet }}</ref> Yalnızca [[Orta Toroslar]]'da bulunan [[Bolkar Dağları]]ndaki [[Çiniligöl]] (2600 m.) ve [[Karagöl, Toros|Karagöl]]'de (2500 m.) yaşadığı sanılırken, 2007 yılında yapılan bir araştırma<ref name="araştırma">{{Web kaynağı | url = http://journals.tubitak.gov.tr/zoology/issues/zoo-07-31-3/zoo-31-3-7-0603-8.pdf | başlık = On new population of Rana Holtzi and Rana macrocnemis (Ranidae:Anura) | erişimtarihi = 26 Kasım 2010 | çalışma = TÜBİTAK Turk J Zool. 31 (2007) 241-247 | tarih = 13 Mart 2006 | yazar = İbrahim BARAN, Çetin ILGAZ, Yusuf KUMLUTAŞ, Kurtuluş OLGUN, Aziz AVCI & Fatma İRET (2007) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20111027131200/http://journals.tubitak.gov.tr/zoology/issues/zoo-07-31-3/zoo-31-3-7-0603-8.pdf | arşivtarihi = 27 Ekim 2011 | ölüurl = yes evet}}</ref> ile bu dağın yaklaşık 3000 m. yüksekliğinde Eğrigöl mevkiinde de yaşamakta olduğu ilk kez tespit edilmiştir.
 
Bu türün [[morfolojik]] yapısı sırt bölgesi sarı, yeşil siyah desenli gözlenebilirken karın pembe veya sarımsı olabilmektedir. Temel besinleri, göl kenarındaki çayırlıklarda yaşayan [[böcek]]ler ve diğer [[eklem bacaklılar]]dır. 1990'lı yıllarda Toros kurbağasının ürediği göllere bilinçsizce sonradan getirilen ''aynalı [[sazan]]'' balıkları yüzünden nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://yesilatlas.kesfetmekicinbak.com/yesil_barometre/00217/index.php | başlık = Toros kurbağası tehlikede | erişimtarihi = 26 Kasım 2010 | çalışma = Hürriyetim (Yeşil Atlas) | ilk = Turan | son = Çetin | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160705182157/http://yesilatlas.kesfetmekicinbak.com/yesil_barometre/00217/index.php | arşivtarihi = 5 Temmuz 2016 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
Toros kurbağalarının yaşam alanı çok dardır, bu nedenle soyları tehlikeye girmeye açıktır. Tür, yolların bu kurbağaların yaşam alanı olan dağ göllerine kadar uzatılmaması, kamp yapımına izin verilmemesi ve göllerin denetlenmesi yollarıyla korumaya alınabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/poster/icerik/poster_iki_Yasamlilar.pdf | başlık = İki yaşamlılar - Türkiye'nin Soyu Tehlikede Canlıları - 1 | erişimtarihi = 29 Kasım 2011 | yayımcı = Bilim ve Teknik Dergisi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120515053749/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/poster/icerik/poster_iki_Yasamlilar.pdf | arşivtarihi = 15 Mayıs 2012 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
2007 yılının Ekim ayında [[Niğde (il)|Niğde]] İl Çevre ve Orman Müdürü Metin Süzgeç, toros kurbağalarının sayısında önemli bir artış gözlemlediklerini açıkladı.<ref name="artış">{{Web kaynağı | url = http://www.kentselhaber.com/V2/News/52635/Toros-kurbagasi-sayisinda-artis | başlık = Toros kurbağası sayısında artış | erişimtarihi = 26 Kasım 2010 | çalışma = Kentselhaber | tarih = 5 Ekim 2007 | ilk = Muhammet | son = Yılmaz | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110911160031/http://www.kentselhaber.com/V2/News/52635/Toros-kurbagasi-sayisinda-artis | arşivtarihi = 11 Eylül 2011 | ölüurl = yes evet}}</ref> Süzgeç, “'''''Rana Holtzi''', [[endemik]] bir tür olmasından dolayı Çevre ve Orman Bakanlığınca koruma altına alınmış türlerdendir. Son günlerde yapılan kontrollerde kurbağa yavrularının göl çevresinde çok sayıda olduğu tespit edilmiştir''<ref name="artış"/>” dedi.
 
İlk başlarda, 1984 yılında doğadaki canlıların ve yaşadıkları ortamların korunması amacı ile düzenlenen ''Uluslararası BERN sözleşmesi'' ile toros kurbağası koruma altına alındı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.balikavi.net/forum/showpost.php?p=295812&postcount=29 | başlık = Yok oluşun başlangıcı başladı mı? | erişimtarihi = 26 Kasım 2010 | çalışma = Milliyet | tarih = 16 Temmuz 2006 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160705182212/http://www.balikavi.net/forum/showpost.php?p=295812&postcount=29 | arşivtarihi = 5 Temmuz 2016 | ölüurl = evet }}</ref> 1999 senesinden beri bu kurbağalar [[Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı|Tarım ve Orman Bakanlığı]], [[Niğde (il)|Niğde]] Valiliği ve Uluslararası Çevre Örgütleri tarafından korunma altında tutuluyor. [[Niğde (il)|Niğde]], [[Ulukışla]]'ya bağlı Maden köyünde, Maden-Der adıyla ''Kurbağaları Koruma Derneği'' kuruldu Derneğin amacı toros kurbağalarının korunmasını sağlamak. Niğde Valiliği ise bu bölgede piknik yapılmasını, hatta Karagöl'den su alınmasını bile yasakladı. Geçtiğimiz yıl Niğde Valiliği Çevre Koruma Kurulu [[Bolkar Dağları]]'nı özel koruma alanı ilan etmiş ve bölgenin bitki örtüsünü, Coğrafi yapısın ve görünümünü bozacak her türlü etkinliği engellemek için çalışmalar başlatmıştı.
 
== Biçimsel özellikleri ==
Vücut boyu 7.5&nbsp;cm kadar olabilen Toros kurbağalarının derisi yumuşak, düz ve incedir. Nadiren dişilerde siilli bir deri de görülebilmektedir. Başlarının yanında belirgin bir şekilde temporal (şakak) şeritler bulunmaktadır. Erkek olanlarda iç ses kesesi bulunduğu için, bunlar ova kurbağaları gibi ötmezler. Sırt kısımlarındaki renkler sarımsı, kirli yeşil veya sarımsı pembe olmakla birlikte siyaha yakın lekeleri de vardır. Bu lekeler arka bacaklarının üzerinde de bulunabilir. Karın bölgeleri genellkikle lekesizdir ve pembe, sarı, nadiren de griye yakın bir renkte olabilir.<ref name="tübitak">{{Web kaynağı | url = http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bilgipaket/canlilar/TR_tur_listesi/rana_holtzi.htm | başlık = Rana holtzi Werner, 1898 | erişimtarihi = 27 Kasım 2010 | çalışma = TÜBİTAK - Bilim ve Teknik | tarih = 2002 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120831092702/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bilgipaket/canlilar/TR_tur_listesi/rana_holtzi.htm | arşivtarihi = 31 Ağustos 2012 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
== Çevresel ve yaşamsal özellikleri ==
37. satır:
[[Üreme]] duyusu, Mayıs ayının sonundan Ekim ayına kadar olan yaklaşık 4 aylık bir süre içinde aktif olan toros kurbağası, üreme biyolojisini tamamlamak zorundadır. Yani bu 4 aylık zaman dilimi içinde, toros kurbağası çiftleşip yumurta bırakmak zorundadır. Sezon bitene kadar da [[iribaş]] denilen yavruların, kuyruklarını kaybedip küçük kurbağa haline gelmeleri gerekmektedir.
 
[[Dosya:Tepeden Çiniligöl.png|thumbküçükresim|250px|[[Çiniligöl]]'ün bir tepeden görünüşü.]]
 
Üreme sezonunun kısa olmasından kaynaklanan bir sorun ise bazı yerleri hâlâ buzlu olan gölün erimiş kısımlarında zaman zaman 14-16 erkek kurbağanın bir dişiyi yumurtlatmak üzere kucakladığı tespit edilmiştir. Böylece çok sayıda kurbağadan oluşan yumakta bırakılacak yumurtaların, erkekler tarafından döllenmesi sağlanmış olmaktadır.