Vikipedi

III. Jan Sobieski: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Madrox (mesaj | katkılar)
Devriyeler
66.252 değişiklik
k dz.
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.112.771 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
31. satır:
 
=== Kumandanlığı ===
[[Dosya:Jan Sobieski.jpg|thumbküçükresim|200px|sol|Sobieski'nin Jan Matejko tarafından yapılmış tablosu]]1655'te [[İsveç İmparatorluğu]] [[Lehistan]]'ı istila etti. '''İsveç Tufanı''' ([[Lehçe]]: '''Potop Szwedzki''' denen bu olay sırasında genç Jan Sobieski önce Lehistan kralı Jan Kazimierz'e karşı olduğu için İsveçlilerin safında yer aldı. Ertesi yıl yeniden taraf değiştirerek İsveçlilere karşı mücadelenin önderleri arasına katıldı.
 
1665'te koruyucusu Kraliçe Maria Ludwika'nın etkisiyle saray başmareşalliğine getirildi. 1666'da Lehistan ordusunda cephe komutanı oldu. Ekim 1667'de Tatarları ve Kazakları Podhajce (''günümüzde Podgaytsi, [[Ukrayna]]'') yakınlarında yenilgiye uğrattı. 1668 ilkbaharında [[Varşova]]'ya döndüğünde başkomutanlığa getirildi. 1665'te Fransız Marie-Casimire de la Grange d'Arquien (Marysienka) ile evlendi. Marysienka, Kral Jan Kazimierz'in 1668'de tahttan çekilmesinden sonra, Sobieski'yi kral seçtirmek istedi. Ama soylular 1669'da [[Michał Korybut Wiśniowiecki]]'yi kral seçince, [[Fransa]] kralı [[XIV. Louis]]'den kocasının kral olması için destek istedi.
40. satır:
Sobieski önce [[Fransa]] yanlısı bir politika izledi.[[Fransa]]'nın arabuluculuğuyla Osmanlılara savaşı sona erdirmeye çalıştı ve Haziran 1675'te [[Fransa]]'yla Jaworow Antlaşması'nı imzaladı. Bu gizli antlaşmayla Sobieski, Osmanlılarla barış yapıldıktan sonra Habsburglu [[Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu]]'na savaş açacağına söz veriyordu. Ekim 1676'da Osmanlılarla Zorawno'da, koşulları Bucaş Antlaşması'ndan biraz daha elverişli bir ateşkes sağlandı.
 
[[Dosya:Jan III Sobieski Przemyśl.jpg|thumbküçükresim|200px|sağ|Polonya'daki Sobieski anıtı]]Sobieski'nin, kuzeybatıda [[Prusya]]'dan toprak kazanmak amacıyla [[Fransa]] ve [[İsveç]]'in desteğini sağlama ve böylece güneydoğuda Osmanlılara kaptırdığı toprakları telafi etme umutları boşa çıkmıştı. Ayrıca [[XIV. Louis]], ne Maryslenka'nın Fransız kraliyet ailesiyle akrabalığını tanımaya hazırdı, ne de Sobieski'nin oğlu Jakob'un [[Lehistan]] tahtına varis olmasını desteklemek niyetindeydi. Yüksek soylular, özellikle Litvanyalılar, Sobieski'nin [[Fransa]]'nın yardımıyla mutlak iktidarı ele geçirmeye çalıştığından kuşkulandıkları için Fransa'yla yapılan ittifak antlaşmasına karşı çıktılar. [[XIV. Louis]]'in amacı Sobieski'yi [[Habsburglar]]a karşı uysal bir vasal olarak kullanmaktı. Oysa [[Lehistan]]'ın [[Habsburglar]]la çatışan çıkarları yoktu; art arda gelen Osmanlı saldırılarından sonra [[Fransa]]'nın müttefiki olan Osmanlıları baş düşman olarak görmeye başladı. Bu yüzden öteden beri [[Fransızlar|Fransız]] yanlısı olduğu halde, Sobieski [[Fransa]]'yla ittifakını bozdu. Kutsal Roma Germen imparatoru [[I. Leopold]]'la [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]]a karşı bir antlaşma imzaladı (1 Nisan 1683). Antlaşma koşullarına göre, iki müttefikten birinin başkenti kuşatılacak olursa, öbürü onu bütün gücüyle desteklemek zorundaydı.
 
=== II. Viyana Kuşatması ===
{{Ayrıca bakınız|II. Viyana Kuşatması|Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları}}
 
[[Dosya:Siemiginowski_Sobieski_at_the_Battle_of_Vienna.jpg|thumbküçükresim|200px|sol|Viyana Kuşatmasında Sobieski (1686)]]1683 yazında Osmanlı orduları [[II. Viyana Kuşatması|Viyana'yı kuşattığında]], Sobieski yaklaşık 25 bin kişilik ordusunun başında yardıma koştu. [[Viyana]]'yı kurtarmak amacıyla toplanan bütün komutanlar arasında en yüksek rütbeli olduğu için yaklaşık 75 bin kişilik müttefik kuvvetlerinin komutasını üstlendi. Avrupa tarihini belirleyen en önemli savaşlardan biri olan bu savaşın sonucunda [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] ordularını Kahlenberg'de yenilgiye uğrattı (12 Eylül 1683).
 
Buna karşılık Sobieski 1683 sonbaharında Osmanlıların elindeki [[Macaristan]]'a düzenlenen seferde aynı başarıyı gösteremedi. 10 bin Leh askeriyle Macaristan'a ulaşan Sobieski 6 Ekim 1683 tarihinde [[Ciğerdelen Savaşı|Ciğerdelen mevkiinde]] [[Budin]] valisi [[Kara Mehmet Paşa]]'nın ordularına yenildi ve canını zor kurtardı. Ertesi gün Lorraine Dükü V. Charles'ın komutasındaki Avusturya ordusu Osmanlıları yendiler ama savaştaki başarısızlığı yüzünden Sobieski'nin Kutsal Roma İmparatoru [[I. Leopold]]'la ilişkileri bozuldu. Sobieski'nin amacı [[Eflak]] ve [[Boğdan]]'ı [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]lardan almak, [[Lehistan]]'ın etki alanını [[Karadeniz]] kıyılarına kadar genişletmekti. Bu amaçla 1684-1691 arasında [[Boğdan]]'da çeşitli harekatlara girişti ama çoğunlukla başarısız oldu. Son seferinde tutsak düşme tehlikesiyle bile karşılaştı.
52. satır:
 
=== İlerleyen yılları ===
[[Dosya:John III Sobieski Family.jpg|thumbküçükresim|250px|Jan Sobieski'nin ailesi]]1691'den sonra Sobieski'nin sağlığı ciddi biçimde bozuldu. Bu arada gerek soylularla gerek kendi ailesi içindeki çatışmalarla uğraşmak zorunda kaldı. En büyük oğlu Jakob, kraliçeye ve genç prenslere karşı uzlaşmaz biçimde cephe almıştı. Sobieski'nin bütün oğulları tahta varis olmak için [[Habsburg]]lardan ya da [[Fransa]]'dan destek arıyorlardı.
 
Hükümdarlığının ikinci yarısı birincisi kadar başarılı olmadığı halde, Sobieski ile karısının kişisel serveti önemli ölçüde artmıştı. Sobieski, [[Zolkiew]] ve [[Jaworow]]'daki evlerine, özellikle [[Varşova]] yakınında barok mimarinin olgun bir örneği olan [[Wilanow Sarayı]]'na büyük paralar harcadı. Şairlerin ve ressamların da koruyucusuydu. [[17. yüzyıl]]ın bütün Lehistan hükümdarları arasında, edebiyata ve kültürel yaşama en çok ilgi duyan Sobieski'ydi.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/III._Jan_Sobieski" sayfasından alınmıştır