İtalya Savaşı (1521-1526): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
Değişiklik özeti yok |
||
7. satır:
{{bayraksimge|Venedik Cumhuriyeti}} [[Venedik Cumhuriyeti]]<br />[[Dosya:Flag of the Papal States, ca. 1523.svg|23px]] [[Papalık Devletleri]]<small> (1524-1525)</small><br />[[Dosya:Argent a chief azur.svg|23px]] [[Saluzzo Markizatı]]|savaşan2=[[Dosya:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|23px]] [[Kutsal Roma İmparatorluğu]]<br>[[Dosya:Flag of Cross of Burgundy.svg|23px]] [[İspanyol İmparatorluğu]]<br>[[Dosya:Flag of England.svg|23px]] [[İngiltere Krallığı]]<br>[[Dosya:Flag of the Papal States, ca. 1523.svg|23px]] [[Papalık Devletleri]]<small> (1521-1523 ve 1525-1526)<small>|komutan1={{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} '''[[I. François]]'''{{Surrendered}}<br /> {{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Odet de Foix, Lautrec Vikontu|Vicomte de Lautrec]]<br /> {{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Guillaume Gouffier]]{{KIA}} <br /> {{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Pierre Terrail]]{{KIA}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[III. Robert de La Marck]]{{Surrendered}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Anne de Montmorency]]{{Surrendered}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[II. Henry (Navarra)|Navarralı II. Henry]]{{Surrendered}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Francois de Lorraine]]{{KIA}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Richard de la Pole]]{{KIA}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Jacques de la Palice]]{{KIA}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[Louis de la Tremoille]]{{KIA}}<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|valois}} [[IV. Charles (Alençon)|Alençon Dükü Charles]]<br />[[Dosya:Argent a chief azur.svg|15px]] [[Michele Antonio (Saluzzo)|Saluzzo Marki]]<br />{{bayraksimge|Kingdom of France|valois}} [[John Stewart]]<br />{{bayraksimge|Kingdom of France|valois}} [[Andrea Doria]]<br />{{bayraksimge|Venedik Cumhuriyeti}} [[Antonio Grimani]]<br />{{bayraksimge|Venedik Cumhuriyeti}} [[Andrea Gritti]]|komutan2={{bayraksimge|Kutsal Roma İmparatorluğu}} {{bayraksimge|İspanya|1506}} '''[[V. Karl]]'''<br /> {{bayraksimge|Kutsal Roma İmparatorluğu}} {{bayraksimge|İspanya|1506}} [[Charles de Lannoy]]<br /> {{bayraksimge|Kutsal Roma İmparatorluğu}} {{bayraksimge|İspanya|1506}} [[Fernando d'Avalos|Pescara Marki]]<br /> {{bayraksimge|Kutsal Roma İmparatorluğu}} {{bayraksimge|İspanya|1506}} [[III. Charles (Bourbon Dükü)|Bourbon Dükü]]<br />{{bayraksimge|Kutsal Roma İmparatorluğu}} [[Sickingli Franz]]<br /> {{bayraksimge|Kutsal Roma İmparatorluğu}} [[Frundsbergli Georg]]}}
Bazen '''Dört Yıl Savaşı''' olarak da bilinen '''1521-1526 İtalyan Savaşı''', [[İtalya Savaşları|İtalyan Savaşlarının]] bir parçasıydı. Savaş, Fransa Kralı [[I. François]] ve [[Venedik Cumhuriyeti]]'ni [[Kutsal Roma imparatorları listesi|Kutsal Roma İmparatoru]] Şarlken, İngiltere Kralı [[VIII. Henry]] ve [[Papalık Devleti|Papalık Devletlerine]] karşı çekti. Çatışma, [[V. Karl|Şarlken]]'nin 1519–20'de İmparator olarak seçilmesi konusundaki düşmanlıktan ve [[X. Leo|Papa X. Leo'nun]] Şarlken ile [[Martin Luther
Savaş [[Batı Avrupa]]'da 1521 sonlarında, bir Fransız-Navarralı seferinin [[Navarra]]'yı yeniden ele geçirmeye çalışırken bir Fransız ordusu [[Felemenk|Alçak Ülkeleri]] işgal ettiğinde patlak verdi. Bir İspanyol ordusu, Navarra güçlerini [[Pireneler]]'e geri sürdü ve diğer İmparatorluk güçleri, sırasıyla durduruldukları kuzey Fransa'ya saldırdı.
14. satır:
Francis, 1525'te Milan'a ikinci bir saldırı düzenledi; İmparatorluk kaptanı Charles de Lannoy tarafından yakalandığı ve birçok asilinin öldürüldüğü [[Pavia Muharebesi]]'ndeki feci yenilgisi savaşın sona ermesine yol açtı.François'in Lombard şehri Pizzighettone'da ve ardından İspanya'nın [[Madrid]] şehrinde hapsedilmesiyle, Francis'in annesi [[Louise de Savoie]] tarafından [[I. Süleyman|Kanuni Sultan Süleyman]]'ın sarayına gönderilen özel bir Fransız misyonu da dahil olmak üzere, serbest bırakılmasına odaklanan bir dizi diplomatik manevra başladı Şarlken'e bir Osmanlı ültimatomu ile sonuçlanacaktı - [[Hristiyanlık|Hristiyan]] ve [[Müslüman]] hükümdarlar arasında Hristiyan dünyasında bir skandala neden olacak ve [[Fransa-Osmanlı ittifakı|Fransız-Osmanlı]] ittifakının temelini oluşturacak eşi görülmemiş bir uyum. Süleyman, bu fırsatı 1526 yazında, [[Mohaç Muharebesi (1526)|Mohaç Muharebesi]]'nde Şarlken'in müttefiklerini yenerek Macaristan'ı işgal etme fırsatını kullandı; ancak bu çabalara rağmen François, İtalya, [[Flandre]] ve [[Burgonya]] üzerindeki iddialarını çekerek Madrid Antlaşması'nı imzaladı. Ancak serbest bırakılmasından sadece birkaç hafta sonra, [[Konyak Ligi Savaşı]]'nı başlatarak antlaşmanın şartlarını reddetti. İtalyan Savaşları otuz yıl daha devam edecek olsa da, Fransa'nın İtalya'da önemli toprakları geri kazanamamasıyla sona erecekti.
== Başlangıç ==
1518'de, [[Marignano Muharebesi]]'nden sonra Avrupa'da hüküm süren barış parçalanmaya başlıyordu. Büyük güçler (Fransa, İngiltere, İspanya ve Kutsal Roma İmparatorluğu) dışa dönük bir dostluk içindeydiler ve Londra Antlaşması tarafından saldırıya uğrayan imzacılardan herhangi birinin yardımına gelme ve barışı bozan herhangi bir ulusa karşı birleşmeyi taahhüt ettiler. Bununla birlikte, İmparatorluk veraseti konusunda bölünmüşlerdi. Bir Habsburg'un yerine geçmesini isteyen Kutsal Roma İmparatoru [[I. Maximilian (Kutsal Roma imparatoru)|I. Maximilian]], İspanyol Karl'ın yanında dururken, François kendisini alternatif bir aday olarak öne sürdü. Aynı zamanda, Papalık ve Kutsal Roma İmparatorluğu, bazı İmparatorluk soyluları arasında destek bulan [[Martin Luther]]'in artan etkisiyle uğraşmak zorunda kaldı, François ise, hem İngiltere'nin hem de kendi nüfuzunu artırmak için kendisini anakaranın tartışmalarına sokan [[Thomas Wolsey|Kardinal Thomas Wolsey]] ile karşı karşıya kaldı.
Maximilian'ın 1519'daki ölümü, İmparatorluk seçimlerini Avrupa siyasetinin ön saflarına taşıdı. Vatikan'dan yalnızca kırk mil ötede İspanyol birliklerinin varlığıyla tehdit edilen Papa X. Leo, Fransız adaylığını destekledi. Kampanyayı desteklemeyi reddeden Saksonyalı Frederick hariç, prens seçmenler, aynı anda her iki adaya da destek sözü verdiler. Maximilian ölümünden önce, seçmenlere oyları karşılığında 500.000 [[florin]] sözü vermişti, ancak François üç milyona kadar teklifte bulundu ve Karl, Fuggers'tan büyük meblağlar ödünç alarak misilleme yaptı. Ancak nihai sonuç, Leo'nun Mainz Başpiskoposunu kalıcı temsilcisi yapma sözü veren fahiş rüşvetler tarafından belirlenmedi. Halkın bir Fransız İmparatoru fikrine karşı genel öfkesi Seçmenleri duraklattı ve Karl, buluştukları [[Frankfurt]] yakınlarındaki tarlaya bir ordu kurduğunda, Seçmenler mecburen ona oy verdi.<ref>Guicciardini, ''History of Italy'', 316–318.</ref> 23 Ekim 1520'de [[Kutsal Roma imparatorları listesi|Kutsal Roma İmparatoru]] olarak taç giydi ve bu noktada hem İspanyol tacını hem de Aşağı Ülkelerdeki kalıtsal Burgonya topraklarını zaten kontrol etmekteydi.
VIII.Henry'nin anakara üzerindeki etkisini artırmayı ümit eden Kardinal Wolsey, François ve Karl arasındaki çeşitli anlaşmazlıklar için bir arabulucu olarak İngiltere'nin hizmetlerini sundu. Henry ve François, Altın Kumaş Tarlası'nda abartılı bir toplantı düzenlediler. Hemen ardından Wolsey, Karl'ı [[Calais]]'de ağırladı. Toplantıların ardından, bir sonraki [[Konklav]]'a hazırlanırken esas olarak kendi statüsünü geliştirmekle ilgilenen Wolsey, Calais'de 1522 Nisanına kadar hiçbir pratik etkisi olmayan içi boş bir tahkim konferansı düzenledi.
Aralık ayında, Fransızlar savaş için plan yapmaya başladı. François, Karl'a açıkça saldırmak istemedi çünkü Henry, zayıf barışı bozmak için birinci tarafa müdahale etme niyetini açıkladı. Bunun yerine, Alman ve İspanyol topraklarına yapılan saldırılar için daha gizli bir desteğe yöneldi. Robert de la Marck'ın önderliğinde [[Maas Nehri]]'ne bir saldırı yapılacaktı. Aynı zamanda, bir Fransız-Navvaralı ordusu, St-Jean-Pied-de-Port'u yeniden ele geçirdikten sonra [[Navarra]] üzerinden ilerleyecekti.<ref>Monreal and Jimeno, ''Conquista'', 67.</ref> Sefer, nominal olarak, krallığı Aragonlu [[II. Fernando]] tarafından 1512'de işgal edilen 18 yaşındaki Navarra kralı Henry d'Albret tarafından yönetildi, ancak ordu etkin bir şekilde André de Foix tarafından komuta edildi ve Fransızlar tarafından finanse edildi ve donatıldı.<ref>Blockmans, ''Emperor Charles V'', 51–52.</ref> Nassaulu Henry'nin müdahalesi Maas saldırısını geri püskürttüğü için Fransız tasarımları kısa sürede kusurlu oldu; ve de Foix başlangıçta [[Pamplona]]'yı ele geçirmede başarılı olmasına rağmen, 30 Haziran 1521'de [[Esquiroz Muharebesi]]'nde mağlup olduktan sonra Navarra'dan sürüldü.<ref>Oman, ''Art of War'', 173–74.</ref>
Karl bu arada, Mart 1521'de Worms Toplantısı'nda karşılaştığı Martin Luther meselesiyle meşgul oldu. İmparator, [[Katolik Kilisesi|Katolikliği]] Kutsal Roma İmparatorluğu'nun çeşitli prensliklerini ona bağlamanın doğal bir yolu olarak gördü. Papa X. Leo, kendi otoritesine bu kadar açık bir şekilde meydan okumaya isteksiz olduğundan, o ve İmparator, artık Saksonyalı Frederick ve Sickingenli Franz tarafından desteklenen Luther'e karşı birbirlerini desteklemek zorunda kaldılar. 25 Mayıs 1521'de, Karl ve Papalık başpapazı [[Girolamo Aleandro|Kardinal Girolamo Aleandro]], Luther aleyhine Worms Fermanı'nı ilan ettiler. Aynı zamanda İmparator, Papa'ya [[Parma]] ve [[Piacenza]]'nın [[Medici Hanedanı|Medici]]'ye ve [[Milano]]'nun [[Sforza ailesi|Sforza]]'ya restorasyonu için söz verdi. Tehlikeli bir sapkınlık olarak gördüğü şeye karşı kampanyası için İmparatorluk yetkisine ihtiyaç duyan Leo, Fransızları Lombardiya'dan kovmaya yardımcı olacağına söz verdi ve Francis'i müttefik olarak sadece Venedik Cumhuriyeti ile bıraktı.
== Kaynakça ==
| |||