Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzenlemeler ve imla |
Değişiklik özeti yok |
||
5. satır:
* [[Dosya:Banner of the Lordship of Ireland.svg|border|23px]] [[İrlanda Lordluğu]]|komutan1=[[Dosya:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|16px]] [[John Balliol]]<br />[[Dosya:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|16px]] [[I. Robert (İskoçya kralı)|Robert Bruce]]<br />[[William Wallace]]<br />[[John Comyn]]<br />[[Andrew Moray]]<br />[[Dosya:Douglas Arms 1.svg|16px]] [[William Douglas]]<br />[[Dosya:Douglas Arms 1.svg|16px]] [[James Douglas]]<br />[[Dosya:Blason Jean Dumbar.svg|16px]] [[Thomas Randolph]]<br />[[Dosya:Arms of Bruce.svg|16px]] [[Edward Bruce]]<br />[[Dosya:K-054-Coat of Arms-FRAZER-Simon Frazer ("Symon Fresel").png|16px]] [[Simon Fraser]]|komutan2=[[Dosya:Royal Arms of England (1198-1340).svg|16px]] [[I. Edward]]<small>(1296–1307)</small><br />[[Dosya:Royal Arms of England (1198-1340).svg|16px]] [[II. Edward]]<small>(1307–1327)</small><br>[[Dosya:Royal Arms of England (1198-1340).svg|16px]] [[III. Edward]]<small>(1327–1328)</small><br>[[Dosya:Blason ville fr Dreux (Eure-et-Loir).svg|16px]] [[John de Warenne]]<br>[[Dosya:Blason Guillaume de Valence (William of Pembroke).svg|16px]] [[Aymer de Valence]]<br>[[Dosya:Jean de Richmond (1266-1333).svg|16px]] [[Bretonlu John]]<br> [[Raymond Caillau]]<br>[[Dosya:Arms of Birmingham.svg|16px]] [[John de Bermingham]]<br>[[Dosya:Butler arms (Earl of Carrick).svg|16px]] [[Edmund Butler]]<br>[[Dosya:FitzGerald arms.svg|16px]] [[Maurice FitzGerald]]|güç1=20.000 kadar|güç2=100.000 kadar|kayıp1=birkaç bin|kayıp2=birkaç bin|resim=Battle of Bannockburn - Bruce addresses troops.jpg}}
'''Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı''' [[İngilizler|İngiliz]] ve [[İskoçlar|İskoç]] güçleri arasındaki bir dizi savaşın ilkiydi. 1296'da İngilizlerin İskoçya'yı işgalinden 1328'de [[Edinburgh-Northampton Antlaşması]] ile İskoç bağımsızlığının [[de jure]] restorasyonuna kadar sürdü. [[De facto]] bağımsızlık 1314'te [[Bannockburn Muharebesi]]'nde kuruldu. Savaşlar, İngiliz krallarının [[İskoçya Krallığı|İskoçya]] üzerinde otoritelerini kurmaya çalışırken, İskoçlar İngiliz yönetimini ve otoritesini [[İskoçya Krallığı|İskoçya]] dışında tutmak için savaşırken ortaya çıktı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.bbc.co.uk/scotland/history/articles/the_wars_of_independence/|başlık=Scotland's History: The Wars of Independence|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=BBC}}</ref>
== Arkaplan ==
21. satır:
Andrew Moray kuzeyde toprak sahibi olan Pettyli Andrew Moray'in oğluydu. Andrew ve babası Dunbar Muharebesinde esir düşmüşlerdi. Genç Andrew Moray Galler-İngiltere sınırındaki Chester Kalesi'ne götürülmüştü. Andrew burdan 1296-97 kışında kaçtı ve babasının kalesi Avoch'a geldi. Burada İskoçya Kralı [[John Balliol]] adına bayrak dikti. Moray hızla benzer düşünen vatanseverlerden oluşan bir grup topladı ve vur-kaç gerilla taktikleri uyguladı, Banff'tan [[Inverness]]'e kadar her İngiliz garnizonunun kalesine saldırmaya ve harap etmeye başladı. Moray eyaletinin tamamı kısa bir süre sonra Kral [[I. Edward]]'ın adamlarına karşı ayaklandı ve çok geçmeden Moray, Moray'ı güvence altına alarak dikkatini İskoçya'nın kuzeydoğusunun geri kalanına çevirme özgürlüğü verdi.
William Wallace, [[Lanark]]'ın İngiliz şerifi Sir William Haselrig'i ve Lanark'taki garnizonunun üyelerini 1297 Mayıs'ında öldürdüğünde öne çıktı. Saldırıda Sir Richard Lundie'nin yardımı olabilir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.breakingofbritain.ac.uk/blogs/feature-of-the-month/september-2011-the-guardians-in-1286-and-wallaces-uprising-in-1297/|başlık=New Information on the Guardians' appointment in 1286 and on Wallace's Rising in 1297|erişimtarihi=|yazarlar=Dauvit Broun|tarih=|çalışma=|yayıncı=Breaking of Britain}}</ref> Wallace'ın İngilizlere saldırısının haberi İskoçya'nın her yerinde dalgalanınca, adamlar onun için toplandı. İsyancılar, İngilizlerin yenilgisini özleyen Glasgow Piskoposu Robert Wishart tarafından desteklendi. Wishart'ın kutsaması, Wallace ve askerlerine saygınlık kazandırdı. Önceden, İskoç soyluları onları sadece kanun kaçağı olarak görüyordu. Bir süre sonra Sir William Douglas ve diğerleri ona katıldı.
[[Dosya:Wallace statue, Lanark.JPG|küçükresim|254x254pik|Wallace heykeli, Lanark]]
Haziran başlarında, Wallace ve Douglas, Scone'u kurtarmak için sembolik bir saldırı planladı. İskoçya'nın İngiliz tarafından atanan kral vekili William de Ormesby'nin koltuğu bu şehirdeydi. Ormesby, Wallace'ın yaklaşan saldırısı konusunda önceden uyarıldı ve aceleyle kaçtı. Aristokratik bir ayaklanmanın başladığını duyan I. Edward, [[Fransa Krallığı|Fransa]]'da olaylara karışmış olmasına rağmen, "İskoç sorununu" çözmek için Sir Henry Percy ve Sir Robert Clifford komutasında bir piyade ve atlı kuvveti gönderdi. Sir William Douglas'ın isyancılara sığındığına dair raporlar alan Edward, Carrick Kontu [[I. Robert (İskoçya kralı)|Robert Bruce]]'u babasının Annandale vasalları ile birlikte Douglas'ın Lanarkshire'daki kalesine saldırması için gönderdi. Douglas ile yüzleşmek için kuzeye seyahat ederken, Bruce sadakatinin gerçekte nerede olduğunu düşünmeye başladı. İskoç davasını takip etmeye karar verdi.
37. satır:
3 Temmuz'da Wallace'ı ve [[İskoçya Krallığı|İskoçya]]'nın bağımsızlığını ilan etmeye cesaret eden herkesi ezmek amacıyla İskoçya'yı işgal etti. 22 Temmuz'da Edward'ın ordusu, Falkirk yakınlarında Wallace tarafından yönetilen çok daha küçük bir İskoç kuvvetine saldırdı. İngiliz ordusunun teknolojik bir avantajı vardı. [[İngiliz Uzun Yayı|Uzun yaylılar]], Wallace'ın mızrakçılarını ve süvarilerini uzak mesafelerden çok sayıda ok atarak katletti. [[Falkirk Savaşı]]'nda birçok İskoç öldürüldü. Zafere rağmen, Edward ve ordusu kısa süre sonra İngiltere'ye döndü ve bu nedenle İskoçya'yı tamamen zapt edemedi. Ancak yenilgi, Wallace'ın askeri itibarını mahvetmişti. Yakındaki kalın ormanlara çekildi ve Aralık ayında muhafızlığından istifa etti.
== Kaynakça ==
<references />
[[Kategori:İskoçya Bağımsızlık Savaşları]]
[[Kategori:14. yüzyılda İskoçya]]
| |||