Çarpma krateri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k yanlış düzenleme kaldırıldı + düzen. |
14 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
||
38. satır:
[[Dosya:Impact movie.ogg|thumb|çarpma anının laboratuvar simülasyonu]]
Çarpa krateri oluşumu, katı objeler arasında gerçekleşen yüksek hız çarpmalarını içerir ve bu hız [[ses hızı]]ndan bile daha yüksektir. Bu tarz hiper-hız çarpmaları aşina olunan ses hızının altındaki çarpışmalarda görünmeyen erime ve buharlaşma gibi fiziksel etkilere neden olur. Dünya üzerinde, atmosfere doğru yolculuğun yavaşlatıcı etkileri gözardı edildiğinde, uzaydan bir obje ile en düşük çarpışma hızı 11 km/s'lik bir yerçekimsel [[kurtulma hızı]]na eşittir.En hızlı çarpışmalar, parabolik yörüngelerin tersine doğru hareket eden cisimlerin Dünya'ya çarpması gibi en kötü senaryoda bile 72 km/s 'dir.(Çünkü kinetik enerji hızın karesine bağlı olarak artar, Dünya'nın yer çekimi sadece 1 km/s kadar kadar katkıda bulunur 11 km's kadar değil).Dünya üzerindeki ortalama çarpma hızı yaklaşık saniyede 20 kilometredir.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Kenkmann |ad1=Thomas |soyadı2=Hörz |ad2=Friedrich |soyadı3=Deutsch |ad3=Alexander |tarih= |başlık=Large Meteorite Impacts III |sayı=384 |konum= |yayıncı=Geological Society of America |sayfa=34 |isbn=0-8137-2384-1 |url=https://books.google.ch/books?id=QMwt9iaYA9gC&pg=PA34 |erişim-tarihi=2 Ocak 2016 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20160304083142/https://books.google.ch/books?id=QMwt9iaYA9gC&pg=PA34 |arşiv-tarihi=4 Mart 2016 |ölüurl=yes }}</ref>
Bununla birlikte atmosferin yavaşlatıcı etkileri ,herhangi bir olası çarpma aygıtını hızlı bir şekilde yavaşlatacaktır, özellikle Dünya'nın atmosfer kütlesinin %90'nın bulunduğu en düşük 12 kilometrelik seviyede.7.000 kilograma kadar olan meteorlar atmosfer direncine bağlı olarak kozmik hızlarını kaybedecekler ve 0.09 dan 0.16 km/s 'lik son hızına ulaşana kadar Dünya'nın yer çekimine bağlı olarak hızlanmaya başlayacaklardır. Göktaşı(asteroidler ve kuyrukluyıldızlar) ne kadar büyükse muhafaza edeceği ilk kozmik hızı da o kadar büyüktür.9.000 kilogramlık bir cisim orijinal hızının yaklaşık %6 sını idame ettirirken,900.00 kilogramlık bir cisim %70 ni muhafaza eder.Fazlasıyla geniş cisimler(yaklaşık 100.00 ton) atmosfer tarafından yavaşlatılmaz ve eğer bir parçalanma meydana gelmezse ilk kozmik hızları ile çarparlar.<ref name="ams-fireball-faq">{{Web kaynağı | url = http://www.amsmeteors.org/fireballs/faqf/#12 | başlık = How fast are meteorites traveling when they reach the ground | eser = American Meteor Society | erişimtarihi = Eylül 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160809173458/http://www.amsmeteors.org/fireballs/faqf/#12 | arşivtarihi = 9 Ağustos 2016 | ölüurl = no }}</ref>
45. satır:
Aslında çarpma krateri oluşumunda yer alan bazı maddelerin enerji yoğunluğu yüksek patlayıcılar tarafından oluşturanlardan daha yüksektir. Kraterler patlamalara bağlı olarak oluştuğu için, neredeyse her zaman dairesellerdir.-sadece çok küçük açılı çarpmalar eliptik kraterlerin oluşumuna neden olur.<ref name="Melosh89">Melosh, H.J., 1989, Impact cratering: A geologic process: New York, Oxford University Press, s. 245</ref>
Bu katı yüzeylerdeki çarpışmaları açıklar.[[Hyperion]]'daki gibi gözenek ile çarpmalar ise püskürtme yapmadan içsel bir sıkışma meydana getiriyor olabilir ve bu da Ay'ın süngerimsi görünümünü açıklayabilir.<ref>[http://www.space.com/4028-key-giant-space-sponge-revealed.html 'Key to Giant Space Sponge Revealed'] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160113072249/http://www.space.com/4028-key-giant-space-sponge-revealed.html |tarih=13 Ocak 2016 }}, ''Space.com'', 4 July 2007</ref> Çarpma sürecini üç belirgin aşamaya bölmek uygundur:
(1)ilk temas ve sıkışma,(2)oyum,(3)değiştirme ve çökme. Uygulamada, bu 3 aşama arasında çakışmalar vardır. Mesela krater oyumu bazı bölgelerde devam ederken değiştirme ve çökme diğerlerinde çoktan seyir halindedir.
95. satır:
{{Kaynakça|30em}}
{{Kaynak başı}}
* Charles A. Wood and Leif Andersson, ''[http://adsabs.harvard.edu//full/seri/LPSC./0009//0003669.000.html New Morphometric Data for Fresh Lunar Craters] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160110075016/http://adsabs.harvard.edu//full/seri/LPSC./0009//0003669.000.html |tarih=10 Ocak 2016 }}'', 1978, Proceedings 9th Lunar and Planet. Sci. Conf.
* Bond, J. W., "The development of central peaks in lunar craters", ''Earth, Moon, and Planets'', vol. 25, December 1981.
* Melosh, H.J., 1989, Impact cratering: A geologic process: New York, Oxford University Press, 245 p.
106. satır:
== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Impact craters}}
*[http://www.unb.ca/passc/ImpactDatabase/ The Geological Survey of Canada Crater database, 172 impact structures]
*[https://web.archive.org/web/20060614231834/http://www.ottawa.rasc.ca/articles/odale_chuck/earth_craters/index.html Aerial Explorations of Terrestrial Meteorite Craters]
*[http://impact.scaredycatfilms.com/ Impact Meteor Crater Viewer] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160303212438/http://impact.scaredycatfilms.com/ |tarih=3 Mart 2016 }} Google Maps Page with Locations of Meteor Craters around the world
*[http://www.solarviews.com/eng/tercrate.htm Solarviews: Terrestrial Impact Craters] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160104230803/http://solarviews.com/eng/tercrate.htm |tarih=4 Ocak 2016 }}
*[http://www.lpi.usra.edu/publications/slidesets/craters/ Lunar and Planetary Institute slidshow: contains pictures] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160119144048/http://www.lpi.usra.edu/publications/slidesets/craters/ |tarih=19 Ocak 2016 }}
* [http://www.krateris.eu/ Vepriai impact crater] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160213093255/http://www.krateris.eu/ |tarih=13 Şubat 2016 }}
[[Kategori:Kraterler]]
| |||