Vikipedi

Ekim Devrimi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
776.350 değişiklik
1 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
Ömer Berkay (mesaj | katkılar)
Devriyeler
24.005 değişiklik
Değişiklik özeti yok
34. satır:
 
'''Ekim Devrimi''', '''Bolşevik Devrimi''' , '''Rus Devrimi''' ([[Rusça]]: Октябрьская революция / Oktyabrskaya revolyutsiya) ya da '''Büyük Ekim Sosyalist Devrimi''', ayrıca bilinen adı ile '''Ekim Ayaklanması''',<ref>{{kitap kaynağı|soyadı1=Günaydın|ad1=Ahmet Necip|başlık=Erzurum Kongresine katılan Sivas Vilayeti delegeleri|tarih=2002|yayıncı=[[Cumhuriyet Üniversitesi]] Atatürk Araştırma ve Uygulama Merkezi|isbn=9789757631613|sayfalar=15, 171|url=https://books.google.com.tr/books?id=zGFtAAAAMAAJ&q=1917+ekim+ayaklanması&dq=1917+ekim+ayaklanması&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwi-neWQq67TAhVChywKHVxICDUQ6AEIJjAG|erişimtarihi=18 Nisan 2017|kaynak=[[Michigan Üniversitesi]]}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|soyadı1=Samaan|ad1=A. E.|başlık=From a Race of Masters to a Master Race:1948 To 1848|tarih=2013|yayıncı=Volume 1 of A.E. Samaan - Eugenics Series|isbn=9781626600003|sayfa=346|url=https://books.google.ca/books?id=JkXJZtI9DQoC&pg=PA346&dq=%22october+uprising%22+%22bolshevik+revolution%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjSsOPVuYPSAhUk0IMKHUTRAycQ6AEIIDAB#v=onepage&q=%22october%20uprising%22%20%22bolshevik%20revolution%22&f=false|erişimtarihi=18 Nisan 2017}}</ref>
[[Rusya]]’da [[Jülyen takvimi]]ne göre 25 Ekim 1917’de ([[Miladi takvim]]e göre 7 Kasım 1917), [[Sankt-Peterburg|Petrograd]]’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın [[Vladimir Lenin|Lenin]] önderliğindeki [[BolşeviklerBolşevizm|Bolşeviklere]]e geçmesini sağlayan ve [[Sovyetler Birliği]]’nin kurulmasına yol açan olaydır.
 
Ekim Devrimi dünyada ilk ve en büyük [[sosyalizm|sosyalist]] devletin kurulmasını sağlayarak ve sosyalist sistemin tüm dünyaya yayılmasına etki ederek 20. yüzyılın dünya tarihini etkileyen en önemli olaylarından biri olmuştur.
 
Şubat 1917’de çarın devrilmesinin ardından iktidara gelen geçici hükûmet Ekim Devrimi’yle düştü ve iktidar [[Bolşevikler]] ile Sol SR’lerin çoğunlukta olduğu Sovyetlere geçti. Bu gelişmeler üzerine Bolşevik karşıtı ve monarşi taraftarı Beyaz Ordu [[Rus İç Savaşı]]’nı ve [[Beyaz Terör]] olaylarını başlattı. 1922 yılında iç savaştan galip çıkan [[Bolşevikler]], [[Sovyetler Birliği]]’niBirliği’ni kurdu.
 
[[Dosya:Patrol of the October revolution.jpg|sağ|thumb|300px|Kızıl Muhafızlar]]
 
==İsim ve etimoloji==
Başlangıçta, olaydan ''Ekim Olayı'' veya ''25 Ayaklanması'' olarak bahsedildi. Zamanla ''Ekim Devrimi'' yaygınlık kazandı. Devrimin 10. yıldönümü olan 1927 yılından itibaren resmî olarak ''Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'' ([[Rusça]]sıRusçası: Великая Октябрьская Социалистическая Революция) olarak adlandırıldı. Anti-Bolşevikler ise olaya eleştirel bir biçimde "Ekim Darbesi" ([[Rusça]]sıRusçası: Октябрьский переворот) adını verdi.<ref>Lenin’in bu dönemde yazdığı eserlerinin ilk baskılarında olay böyle adlandırılır.</ref>.
 
==Devrimin Amaçları==
55. satır:
İsviçre’de bulunan [[Vladimir Lenin|Lenin]] partinin Rusya'daki merkezine geçici hükûmete destek verilmemesi gerektiğini, işçi ve köylülerin ancak [[Sovyetler Birliği|Sovyet]]lerin tam iktidarı ile zafer kazanacağını belirten mektup gönderdi. Zaten geçici hükûmet de halkın isteklerine cevap vermekten uzaktı. Tarım reformu, günlük çalışma süresinin kısaltılması gibi taleplerin hiçbiri gerçekleşmedi. [[Şubat Devrimi]]’nin çıkış sebeplerinden birisi olan halktaki barış isteği dikkate alınmadı ve [[İtilaf Devletleri]]’nin istekleri doğrultusunda [[I. Dünya Savaşı]]’na devam edildi. 10 (23) Mart’ta [[Bolşevik]]lerin denetimindeki Petrograd Sovyeti, "Dünya Halklarına" adıyla bir manifesto yayınladı: “Rus devrimciler [[egemen sınıf]]ların emperyalist politikalarına karşı Avrupa halklarını barışa çağırıyor”.<ref>Цит. по: [http://www.magister.msk.ru/library/history/xx/suhanov/suhan002.htm Н. Суханов. Записки о революции. М., 1991. Т. 1. С. 255]</ref> Halkta savaş karşıtlığı o kadar ciddi bir boyuta ulaşmıştı ki, ekonomik iflasın eşiğindeki devletin savunma gücünün de yetersizliğine dayanarak yenilginin kaçınılmaz olduğunu fark eden askerler tek çare olarak ordudan firar ediyordu. Öyle ki 1915 yılından devrime kadar firar edenlerin sayısı 1,5 milyona ulaşmıştı. Astları üzerindeki otoritesini tamamen yitirmiş olan subaylar firar etmeye çalışan yüzlerce askeri öldürerek daha büyük bir tepkiye yol açmışlardı. Devrimi engelleyemeyen subaylar bu defa mevcut durumdan istifade ederek burjuva hükûmetini savaşa zorluyorlardı.
 
Nisan ayında zırhlı bir trenle İsviçre’den Petrograd’a gelen [[Vladimir Lenin|Lenin]] Finlandiya İstasyonu’nda kalabalık bir kitle tarafından karşılandı. [[Vladimir Lenin|Lenin]] buradaki konuşmasında sosyalizm için [[Sovyetler Birliği|Sovyet]]lerinSovyetlerin tam iktidar olacağı bir devrim çağrısı yaptı. Hemen ardından "[[Nisan Tezleri]]" olarak adlandırılan ünlü tezleri yayınladı. [[Vladimir Lenin|Lenin]] bu tezlerde [[emperyalist]] paylaşım savaşı sırasında Avrupa genelinde sosyal-demokratların kendi hükûmetlerinin savaş konusundaki politikalarını desteklemelerinden dolayı sosyal-demokrasi adının önemini yitirdiğini belirtti ve bu nedenle [[Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi]]'nin adının [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi|Komünist Parti]] olarak değiştirilmesini önerdi. [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in bu önerisi kabul edilse de partinin adı resmî olarak Mart 1918'de [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi|Komünist Parti]] olarak değiştirildi. [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in [[Nisan Tezleri]] ile birlikte [[Bolşevik]]lerBolşevikler "Barış, ekmek ve adalet" istiyoruz ve "Tüm İktidar Sovyetler'e" sloganıyla harekete geçti.
 
18 Nisan (1 Mayıs)’da Dışişleri bakanı Milyukov müttefiklere savaşa devam edileceği yönünde taahhüt verdi. Petrograd Sovyeti bu açıklama üzerine halkın aldatıldığına yönelik bildiri dağıttı. Rus cephesindeki Alman ordularının batı cephesine kaydırılmasını istemeyen [[İtilaf Devletleri]]’nin baskısıyla alınan bu karar halkta galeyana yol açtı ve protesto edildi. 21 Nisan (4 Mayıs)’da başlayan ve iki gün süren gösterilerde “kahrolsun geçici hükûmet”, “Milyukov istifa”, “ bütün iktidar Sovyetlere” sloganları atıldı. Gösteriler Moskova’ya da sıçradı ve işçiler greve gitti.
90. satır:
25 Ekim ( 7 Kasım ) gecesi hükûmetin bulunduğu Kışlık Saray’a saldırı başladı. Binlerce Kızıl Muhafız Kışlık Saray'a yöneldi. [[Vladimir Antonov-Ovseyenko]] liderliğindeki Baltık Filosu ve Kronştad Denizcileri de saldırıya katıldı. Aurora kruvazöründen saraya top atışı yapıldı. Bu sırada Kerenski kaçmayı başarmış, ancak bakanlar sarayda bulunmaktaydı. Kazaklar, askeri öğrenciler ve muhafızlar tarafından korunan saray 8 Kasım’da sabaha karşı saat 2’de düştü. Devrilen hükûmetin üyeleri hapse atıldı.
 
Devrimin resmî tarihi 25 Ekim (7 Kasım) 1917 oldu. İktidar fiilen alındıktan sonra toplanmakta olan ve çoğunluğunu [[Bolşevik]] ve müttefikleri olan [[Sol SR]] vekillerinin oluşturduğu II. Tüm Rusya Sovyetler Kongresi'nde iktidarın [[Vladimir Lenin|Lenin]] önderliğindeki [[Bolşevik]]lereBolşeviklere bırakıldığı ilan edildi.
 
== Sonuçları ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ekim_Devrimi" sayfasından alınmıştır