Şimşek ve yıldırım: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
4 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
||
13. satır:
== Gök gürültüsü ==
[[Gök gürültüsü]], şimşek çakması esnasında oluşan, patlamaya benzer çok yüksek sestir. [[Ses]], [[ışık]]tan çok daha yavaş hareket ettiği için ([[deniz seviyesi]]nde yaklaşık [[ses hızı]] 340 m/s)<ref>''[http://www.google.co.uk/#hl=en&gs_nf=1&cp=11&gs_id=1r&xhr=t&q=speed+of+sound&pf=p&sclient=psy-ab&pbx=1&oq=speed+of+so&aq=0&aqi=g4&aql=&gs_sm=&gs_upl=&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.r_qf.,cf.osb&fp=3cc8e4c6ebd891de&biw=1680&bih=920 speed of sound at sea level] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/19990508232555/http://www.google.co.uk/#hl=en&gs_nf=1&cp=11&gs_id=1r&xhr=t&q=speed+of+sound&pf=p&sclient=psy-ab&pbx=1&oq=speed+of+so&aq=0&aqi=g4&aql=&gs_sm=&gs_upl=&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.r_qf.,cf.osb&fp=3cc8e4c6ebd891de&biw=1680&bih=920 |
Gök gürültüsü, şimşek hattı boyunca havanın aniden ısınması ve [[atmosfer basıncı|hava basıncının]] artması nedeniyle oluşur.<ref name="Britannica"/> Aşırı basınç şimşek hattının sesten hızlı şekilde genişlemesine ve gök gürültüsü olarak adlandırılan sesi oluşturmasına neden olur. Gök gürültüsünü karakterize eden şaklama, patlama, gümbürtü gibi çeşitli farklı sesler şimşek hattının karmaşık geometrisi, atmosferin özellikleri, yerel arazi şekilleri ve yansımalar nedeniyle oluşur.<ref name="Britannica"/>
19. satır:
== Yıldırım çarpması ==
Yıldırım çarpması, bulut ile yer arasında oluşan bir şimşeğin canlılara isabet etmesidir. Yıldırım çarpması, elektrik yükü nedeniyle ölümcül sonuçlar doğurabilecek, oldukça tehlikeli bir hadisedir. Örneğin [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nde her sene ortalama 62 kişi yıldırım çarpması nedeniyle hayatını kaybetmekte, yaklaşık 300 kişi yaralanmaktadır.<ref>[http://www.infoplease.com/science/weather/lightning-deaths.html Lightning Deaths 1998-2008] Infoplease.com. Erişim: 12 Nisan 2013</ref> Dünya genelinde ise yılda ortalama 24.000 kişi ölmekte, 240.000 kişi yaralanmaktadır.<ref>[http://www.vaisala.com/Vaisala%20Documents/Scientific%20papers/Annual_rates_of_lightning_fatalities_by_country.pdf Annual rates of lightning fatalities by country] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170119065901/http://www.vaisala.com/Vaisala%20Documents/Scientific%20papers/Annual_rates_of_lightning_fatalities_by_country.pdf |
İstatistiksel olarak yıldırım çarpmasına en çok şu altı durumda rastlanır:<ref name="NASA">[http://thunder.msfc.nasa.gov/primer/primer4.html Lightning safety] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20111015075155/http://thunder.msfc.nasa.gov/primer/primer4.html |tarih=15 Ekim 2011 |
* Açık arazide oyun oynarken
39. satır:
* Birden fazla yaralı varsa ilk önce öldüğü düşünülenlerle (ölmüş gibi hareketsiz duranlarla) ilgilenilmelidir
* Yaralının [[solunum]]u ve [[kalp atışı]] kontrol edilmelidir
* Yaralı nefes almıyorsa [[suni solunum]] (hayat öpücüğü) uygulanmalıdır<ref name="NOAA">[http://www.erh.noaa.gov/box/lightning.html Lightning safety rules] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130731180603/http://www.erh.noaa.gov/box/lightning.html |tarih=31 Temmuz 2013 |
* [[Nabız]] yoksa, uzman biri tarafından [[kalp masajı]] yapılmalıdır<ref name="NOAA"/>
| |||